نگاه سکولاری به نماز جمعه؛ مخالف بینش توحیدی قرآنی است
نوشتاری از حجت‌الاسلام و المسلمین محمد عابدی عضو هیأت علمی گروه قرآن پژوهی پژوهشگاه
در اینکه نهاد نماز جمعه همواره منشا برکات زیادی برای انقلاب اسلامی (در طول جنگ و دوران سازندگی تا به امروز) بوده و هست، شکی نیست. نماز جمعه در مقاطعی حتی نقش حفاظت از اصل نظام اسلامی را نیز به دوش کشیده است،
اما لازم است برای پویایی وکارآمدی آن قدمهای بیشتری برداشته شود. بی شک نماز جمعه طرحی ابتکاری و البته همساز و موزون نسبت به بقیه نهادهای جامعه اسلامی است.
نماز جمعه نهادی حکومتی است و بالطبع کارکردهای حکومتی هم دارد و از این منظر باید جایگاه آن را در منظومه قدرت و مدیریت و یا تدبیر و تربیت (به عنوان هدف حکومت دینی) مشخص کرد. بر همین اساس کارآمدی و ناکارآمدی نماز جمعه نیز متناسب با جایگاه آن باید مورد قضاوت قرار بگیرد.
امام جمعه و نماز جمعه نمادی از حاکمیت دینی است و لازم است همه عناصر حاکمیت سازوار و سازکار نقش ایفا کنند.
نباید انتظار داشت در طول هفته نهادهای حکومتی و دولتی ( مانند نهادهای اقتصادی، فرهنگی، هنری، مدیریتی، سیاسی و….) کار خود را فارغ از جایگاه تعریف شده شان در حکومت دینی انجام دهند و فقط، روز جمعه از امام جمعه انتظار داشت سخن از تقوا (یعنی ملاحظه خداوند و دین محوری در حیات فردی، اجتماعی، سیاسی، اجتماعی، اقتصادی، هنری و…..) بر زبان جاری کند که اگر هم چنین کند تنها به بخشی از کارکرد خود عمل کرده است، چگونه می توان باور کرد در طول هفته تا سالها ودهه ها چرخ اقتصاد، عموماً لیبرالی بچرخد؛ مدیریت فرهنگی غالباً سکولاری پیش برود؛ دانش بر مبنای سندهای غیر اسلامی اکثراً جدای از ارزش آموزش داده شود؛ و….
روز جمعه، امام ( هر قدر فرزانه و مومن و انقلابی و مردمدار باشد) سخن از تقوا و الزامات ایمانی در حیات اجتماعی، سیاسی و…بر زبان آورد؟ و انتظار هم داشته باشیم مخاطبان که عموما ملت متاثر از عملکرد نهادهای دولتی هستند، هر روز بیشتر از قبل، به سوی آن هجوم آورند؟ آیا نباید احساس تعارض بین فضای نماز جمعه و فضای بیرون از آن را گاهی برخاسته از واقعیت تعارض کارکردنهادهای مختلف دید؟
کوشیدم بخشی از دغدغه رهبری معظم انقلاب در مورد کاهش استقبال از نماز جمعه ها را به زعم خود تبیین کنم.
پیشنهاد این جانب به ستاد نماز جمعه این است که جایگاه نهادی نماز جمعه میان نهادهای دیگر را مهندسی و تولید یا کشف نماید و بر اساس آن،۱- اختیارات و مسئولیت های نماز جمعه؛ امام جمعه و ستاد و ۲- حقوق و وظایف متقابل نهاد نماز جمعه با نهادهای دیگر را تعریف و بر منای آن به تهیه نقشه راه و ارائه بپردازد.
