هیات حمایت از کرسی های نظریه پردازی، نقد و مناظره
۱. تاریخ تأسیس:
۱۷ دی ماه ۱۳۸۲
۲. مبنای تأسیس
الف) پاسخ تاریخی رهبر معظم انقلاب (حفظه الله) به نامه جمعی از دانش آموختگان حوزه (مورخ ۱۶ / ۱۱ / ۸۱):
از شورای محترم انقلاب فرهنگی و به‌ویژه ریاست محترم آن نیز می‌خواهم که این ایده را (ایده آزاداندیشی، نظریه‌پردازی، نقد و مناظرات علمی) در اولویت دستور کار شورا، برای رشد کلیه علوم دانشگاهی و نقد متون ترجمه‌ای و آغاز «دوران خلاقیت و تولید» در عرصه علوم و فنون و صنایع و به ویژه رشته‌های علوم انسانی و نیز معارف اسلامی قرار دهند تا زمینه برای این کار بزرگ به تدریج فراهم گردد.
امیدوارم مراحل اجرای این ایده، دچار فرسایش اداری نشده و تا پیش از بیست و پنجمین سالگرد انقلاب، نخستین ثمرات مهم آن آشکار شده باشد.
ب) مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی، طی جلسات ۵۳۱، ۵۳۲ و ۵۳۳ مورخ ۹ و ۳۰/۱۰/۱۳۸۲ و ۱۷/۱۱/۱۳۸۲ مبنی بر تأسیس «هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره (ویژه علوم انسانی و معارف اسلامی)».
۳. مبنای واگذاری مأموریت ملی به پژوهشگاه
مصوبه جلسه ۵۷۱ شورای عالی انقلاب فرهنگی، مورخ ۱/۸/۱۳۸۴.
۴. روند شکل‌گیری و آغاز فعالیت
ـ تأکید مقام معظم رهبری به ضرورت ایجاد جنبش نرم‌افزاری در دیدار با انجمن اهل قلم، ۸/۱۱/۱۳۸۱.
ـ نامه جمعی از دانش‌آموختگان حوزه به رهبر فرزانه انقلاب، مبنی بر نیاز کشور به آزاداندیشی و ایجاد حرکت علمی روشمند، ۱۳/۱۱/۱۳۸۱.
ـ پاسخ حکیمانه و تاریخی مقام معظم رهبری به فضلای حوزه و خطاب قرار دادن شورای مدیریت حوزه علمیه قم و شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۶/۱۱/۱۳۸۱.
ـ تشکیل هیأت حمایت از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره (ویژه علوم انسانی و معارف اسلامی) بر اساس مصوبات جلسات ۵۳۱، ۵۳۲، ۵۳۳ شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱۷/۱۱/۱۳۸۲.
ـ آغاز به کار فعالیت هیأت در فرهنگستان علوم جمهوری اسلامی ایران، ۱۸/۳/۱۳۸۳.
ـ انتقال دبیرخانه هیأت به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی بر اساس مصوبه جلسه ۵۷۱ مورخ ۱/۸/۱۳۸۴ شورای عالی انقلاب فرهنگی، ۱/۸/۱۳۸۴.
ـ تشکیل اولین جلسه هیأت (جلسه نهم) در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، ۱۶/۸/۱۳۸۴.
۵. موضوع فعالیت
بر اساس ماده ۲ و ۷ نظامنامه هیأت، موضوع فعالیت هیأت عبارت است از:
- ۱. تعیین اصول راهبردی و سیاست‌های اجرایی برای عملی‌سازی و تأسیس کرسی‌های علمی.
- تعیین سیاست‌های حمایتی و ضوابط تشویقی برای ترویج و رونق کرسی‌های علمی.
- تدوین برنامه‌ها و تهیه و تنظیم آیین‌نامه‌ها و دستورعمل‌ها.
- فراهم نمودن زمینه لازم برای تحقق اهداف کرسی‌های علمی.
۶. اهداف و سیاست‌ها
- حمایت ویژه از مباحثات روشمند و قابل داوری و تبدیل آن به تجربه انباشته و جمع‌بندی شده.
- زمینه‌سازی ویژه برای نهضت تولید و عرضه نظریه اسلامی در علوم انسانی.
- علمی کردن مجادلات و تخصصی کردن گفت‌و‌گوهای فرهنگی و ایجاد فرصت رسمی و علمی و قانونی برای عرضه ایده‌ها و نقد و کالبدشکافی آنها.
- نهادینه‌سازی اندیشه و بیان و امکان تبادل آرای علمی با رعایت اخلاق و منطق گفت‌و‌گو و قانون اساسی.
- کاستن از تنش‌ها و بحران‌های فرهنگی و مهار غوغاسالاری، عوام‌زدگی و عوام فریبی در مباحث فرهنگی و دینی در سطح دانشگاه.
- ۶. تشویق نخبگان و مراکز علمی کشور به ارائه نظریات پژوهشی و تولید نظریه در علوم انسانی با اتکا به مبانی اسلامی به منظور خروج از جزم‌های ترجمه‌ای و وارداتی و نیز تحجر و قشری‌گری.
- پاسخگویی به نیازهای فکری و معرفتی و اطلاع رسانی در مسائل علمی و فرهنگی مورد توجه دانشگاهیان.
- شفاف‌سازی محل نزاع و ابهام در جبهه‌بندی فکری و فرهنگی و جمع‌بندی علمی مباحث مهم به منظور رشد فرهنگی جامعه.
۷. ارکان و سازمان
- مجمع هیات: مرکب از شخصیت‌های حقیقی و حقوقی مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی.
- شورای علمی دبیرخانه.
- شورای راهبری دبیرخانه.
- دبیر و رییس دبیرخانه.
- دبیرخانه هیات.
- خانه ملی گفت و گوی آزاد.
الف) کرسی‌های علمی (نظریه‌پردازی، نوآوری، نقد و مناظره)
کرسی نظریه‌پردازی یا نقد، به محفل علمی رسمی (اجلاسیه)ای اطلاق می‌شود که یک محقق، در چارچوب مقررات و تحت نظارت هیأت حمایت از کرسی‌ها نتیجه تلاش علمی نوآورانه یا نقادانه خود را ارائه دهد و پس از نقد و داوری متخصصان عالی، و دفاع سند مربوط را دریافت دارد.
ب) کرسی‌های ترویجی (مقدماتی)
کرسی ترویجی یا مقدماتی به محفل علمی اطلاق می‌شود که توسط موسسات علمی اعم از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها برگزار می‌شود و از حداقل نصاب تشکیل، که توسط کمیته‌های دستگاهی مراکز مشخص می‌گردد برخوردار بوده، ولی حایز نصاب لازم جهت قرار گرفتن در شمار کرسی‌های علمی نیست یا تحت نظر رسمی و کامل هیات حمایت برگزار نشده است.
۸. اصول و قواعد برگزاری کرسی‌های علمی(برگرفته از پیام مقام معظم رهبری)
- ۱. وفاداری به اصول اخلاقی و منطق علمی.
- صیانت از ضریب علمی نظریه‌ها و مناظره‌ها.
- برگزاری جلسات در حضور شوراهای داوری علمی.
- نقد و بررسی نظریه‌ها توسط نخبگان فن و در محضر وجدان علمی.
- التزام به حریت، تعادل، انصاف و عقلانیت در مدیریت فرآیند برگزاری کرسی‌های علمی.
۹. فرایند برگزاری کرسی
- تقاضای برگزاری کرسی از سوی:
الف) دستگاه (پس از طی امور مربوط به کمیته دستگاهی).
ب) شاخص داوطلب و مدعی.
- تکمیل طرحنامه و ارائه مدارک لازم از سوی متقاضی به ضمیمه سوابق اقدامات در کمیته دستگاهی.
- بررسی صلاحیت محقق، داوران، ناقدان، سوابق، مدارک و طرحنامه در دفتر کرسی مربوط.
- تأیید صلاحیت داوران، ناقدان، و تعیین نوع مدعا درگروه علمی کرسی مربوط.
- تشکیل جلسه پیش‌کرسی توسط شورای داوری.
- برگزاری نشست‌های طرح و نقد در کرسی.
- تشکیل جلسه قضاوت از سوی شورای داوری برای تعیین قطعی نوع و سطح مدعا و امتیازدهی.
- بررسی نهایی در بخش علمی مربوط.
- صدور سند (در صورتی که کرسی با موفقیت انجام شده باشد).
- انجام اقدامات حمایتی.
- گزارش به «هیأت حمایت از کرسی‌ها».
- تمهید کاربرد یا ارتقاء و تکمیل.
کرسی‌های نظریه پردازی برگزار شده توسط پژوهشگاه تاکنون
- ربا در قرض‌های تولیدی و تجاری / سیدعباس موسویان.
- نظریه ابتناء (برساختگی تکون و تطور معرفت دینی بر تاثیر تعامل مبادی خمسه) / علی‌اکبر رشاد.
- جایگاه مصلحت در فقه امامیه / ابوالقاسم علیدوست.
- اعجازشناختی قرآن / علیرضا قائمی‌نیا.
- چیستی فلسفه دین و مسائل آن / محمد محمدرضایی.
- فلسفه فلسفه اسلامی / عبدالحسین خسروپناه.
- شبکه معرفت دینی / علیرضا قائمی‌نیا.
- اصل هوهویت / احمد احمدی.
- عرفان از نظر منطق فازی / هادی وکیلی.
- الگوی مصرف کلان در جامعه اسلامی / سیدحسین میرمعزی.
- نظام دفاعی اسلام / محسن مهاجرنیا.
- پارادایم برخورد با سلطه / منوچهر محمدی.
- رویکردی نو در تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول/ عبدالکریم بهجت‌پور.
