مصوبهی «اساسنامهی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهی اسلامی» که در جلسهی ۷۳۳ مورخ ۳/۲/۹۲ شورای عالی انقلاب فرهنگی و براساس پیشنهاد مورخ ۹/۱۲/۹۱ رئیس دفتر مقام معظّم رهبری به تصویب رسیده است.
مادهی ۱ ـ مقدمه و تعریف
در پرتو پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی ایران، بار دیگر دین و معرفت دینی، بهویژه تعالیم متعالی اسلام، به عنوان فکر و فرهنگ مترقی و نجاتبخش آدمی، در عرصهی حیات انسان معاصر ظاهر شد. تجدید حیات تعالیم وحیانی و ارزشهای اسلامی، از سویی سبب بیداری و خودباوری ملتهای مسلمان و احیای روح ستمستیزی در آنان شد، و از دیگرسو باعث نمایانتر شدن سستپایگی مسلکها و مکاتب بشری و نظامهای مبتنی بر آنها گشت.
بایستگی تحقیقات دقیق و منسجم، نظریهپروری و نوآوری پیرامون زیرساختهای اندیشهی دینی و نظامات اجتماعیِ مبنی بر آن، و ضرورت پرداخت علمی و روزآمد به حوادث واقعهی فکری، به فراخور شرایط کنونی و درخور این رستخیز عظیم و نیز لزوم آسیبشناسی در حوزهی فرهنگ ملّی و باورداشتهای رایج دینی، به منظور زدودن پیرایههای موهوم و موهون از ساحت قدسی دین و تبیین و عرضهی صحیح و دفاع معقول از اندیشههای دینی و صیانت از هویت فرهنگی و سلامت فکری اقشار تحصیلکرده و نسل جوان کشور، تأسیس نهاد علمی ـ پژوهشی و آموزشی، دانشگاهی و حوزوی ممحض و کارآمدی را فرض مینمود. بر این اساس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشهی اسلامی به عنوان یک نهاد علمی ـ فکری که در موارد بعدی این اساسنامه به اختصار «پژوهشگاه» نامیده میشود، حسبالامر و بر اساس نظر رهبر فرهیختهی انقلاب اسلامی آیتالله العظمی خامنهای (مدّظلهالعالی) و با تلاشهای فراوان حجتالاسلام و المسلمین علیاکبر رشاد، در سال ۱۳۷۳ تأسیس شده است.
مادهی ۲ ـ ماهیت حقوقی
پژوهشگاه دارای شخصیت حقوقی مستقل، و در حکم نهاد عمومی و غیردولتی و غیرانتفاعی بوده و بر طبق مفاد این اساسنامه و سایر ضوابط و مقررات و مصوبات مربوط، فعالیت میکند.
ماده ی ۳ ـ مدّت فعالیت
مدت فعالیت پژوهشگاه از تاریخ تأسیس، نامحدود است.
ماده ی ۴ ـ اقامتگاه
محل و اقامتگاه اصلی سازمان مرکزی پژوهشگاه، تهران میباشد.
تبصره: تغییر محل سازمان مرکزی با پیشنهاد رئیس پژوهشگاه و تصویب هیئت امناء و تأیید مراجع ذیربط، امکانپذیر خواهد بود.
مادهی ۵ ـ اهداف پژوهشگاه
- نظریهپردازی و نوآوری علمی در جهت توسعه و تعمیق معرفت دینی، و نیز بسط مطالعات راهبردی و کاربردی گرهگشا در قلمرو حکمت و اندیشهی دینی، فرهنگ، معارف و علوم انسانیِ اسلامی.
- ۲. تعمیق و تحکیم بنیادهای معرفتی گفتمان فکری انقلاب اسلامی و رفع نیازمندیهای نظری جمهوری اسلامی در زمینهی نظامات اجتماعی و رفتاری اسلام و ارائهی الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت.
- بازشناسی، نقادی، بازپیرایی و بازارائهی مواریث معرفتی بازمانده از سلف صالح، در حوزهی دینپژوهی، فرهنگ و اندیشهی دینی و نظامات اسلامی.
- مطالعهی مقایسهای (تطبیقی) و نقد فعال، مبتکرانه و روشمند مکاتب و نظریههای معارض و رقیب در قلمرو حکمت و اندیشهی دینی، فرهنگ و علوم انسانی اسلامی.
- دفاع علمی از حکمت و معرفت دینی و فرهنگ و اندیشهی اسلامی.
- بازآرایی و ارائهی شایسته و اثربخش مبانی و معارف وحیانی و تعالیم اهلبیت(ع)، ناظر به نظرها و نیازهای نوپدید.
- تربیت صاحبنظران متعهد و متمحض، کارآ و زمانآگاه، در زمینههای مندرج در بندهای فوق.
ماده ی ۶ ـ وظایف و فعالیتهای پژوهشگاه
- تحقیق، تصنیف، تألیف، تدوین و ترجمه، در زمینههای مندرج در اهداف.
- تولید و انتشار دانشنامه، فرهنگنامه، کتب و مجلات علمی و نشریات فرهنگی و دیگر فرآوردههای مورد نیاز مخاطبان پژوهشگاه، به صورت چاپی، دیجیتالی و چندرسانهای، و توزیع آنها در داخل و خارج کشور، با بهرهگیری از انواع امکانات و روشهای مناسب.
- مشارکت و مساعدت با نهادها و مؤسسات علمی و فرهنگی در داخل و خارج، و دستگاههای اجرایی کشور، در جهت همافزایی یا تأمین نیازهای آنها، در زمینههای مندرج در اهداف.
- فعالیت در فضای مجازی و راهاندازی مؤسسات، سایتها و سامانههای محتوایی و اطلاعرسانی مورد نیاز.
- مطالعه، پژوهش و فعالیتهای علمی ـ فرهنگی در راستای اعتلای عقیدتی، اخلاقی، علمی و فرهنگی طبقات نخبه و نسل جوان.
- تشکیل دورههای آموزش عالی و برگزاری رشتههای تخصصی در مقاطع تحصیلات تکمیلی و دکتری، طبق مقررات مربوط و با مجوز مراجع ذیصلاح از قبیل شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، شورای عالی و مرکز مدیریت حوزههای علمیه کشور.
- برنامهریزی و برگزاری همایشها، جشنوارهها، هماندیشیها، نشستهای علمی و فکری، کرسیهای نظریهپردازی، نوآوری، نقد، مناظره و آزاداندیشی، و اعطای جوایز و نشانهای علمی ـ فرهنگی در سطوح ملّی، منطقهای و جهانی.
- ایجاد ارتباط و همکاری با سازمانها، تشکلها و شخصیتهای علمی، فرهنگی و عضویت در مجامع و انجمنهای معتبر ملّی، منطقهای و بینالمللی.
- فراهم آوردن امکانات و فناوریهای مورد نیاز و مناسب اهداف و فعالیتهای پژوهشگاه.
- تأسیس مؤسسات و مراکز وابسته و تابعهی لازم، در جهت تحقق اهداف و فعالیتهای پژوهشگاه.
ماده ی ۷ ـ ارکان پژوهشگاه
الف ) هیئت امناء،
ب) رئیس پژوهشگاه،
ج ) شورای پژوهشگاه.
مادهی ۸ ـ ترکیب هیئت امناء
- مؤسس پژوهشگاه: حضرت حجتالاسلام والمسلمین علیاکبر رشاد (رئیس)
- رئیس پژوهشگاه (دبیر)
- نمایندهی وزیر علوم، تحقیقات و فناوری،
- یک نفر از شخصیتهای علمی ـ فکریِ حوزوی به انتخاب شورای عالی حوزههای علمیه،
- سه تا پنج تن از شخصیتهای علمی ـ فرهنگی که نقش مؤثری در توسعه و پیشرفت پژوهشگاه داشته باشند.
تبصرهی ۱: اعضای حقیقی با پیشنهاد مؤسس پژوهشگاه و تنفیذ مقام معظم رهبری برای مدت چهار سال منصوب میشوند و انتصاب مجدد آنان بلامانع میباشد.
تبصرهی ۲: نحوهی جایگزینی اعضای حقیقی به هر علت، اعم از فوت، استعفا، عزل و … مطابق رویّهی تبصرهی فوق خواهد بود.
مادهی ۹ ـ وظایف و اختیارات هیئت امناء
- تدوین و تصویب آییننامهی داخلی هیئت امناء.
- تصویب نهایی راهبردها، سیاستها و حوزههای فعالیت پژوهشگاه، بنا به پیشنهاد رئیس پژوهشگاه.
- بررسی هرگونه اصلاح و تغییر در اساسنامهی پژوهشگاه، و پیشنهاد آن به شورای عالی انقلاب فرهنگی برای تصویب نهایی.
- تصویب نهایی تشکیلات، ایجاد یا تعطیل شعب، معاونتها و پژوهشکدههای مورد نیاز و تأسیس مؤسسات و مراکز وابسته، بنا به پیشنهاد رئیس پژوهشگاه.
- تصویب نهایی برنامههای سالانه و پنجسالهی پژوهشگاه، بنا به پیشنهاد رئیس پژوهشگاه.
- تصویب نهایی بودجهی تفصیلی برنامهای، جاری و سرمایهای پژوهشگاه، بنا به پیشنهاد رئیس پژوهشگاه.
- تصویب نهایی آییننامهی مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی پژوهشگاه در چارچوب ضوابط و مقررات مربوط، بنا به پیشنهاد رئیس پژوهشگاه،
- تصویب نهایی صورتهای مالی پژوهشگاه و مؤسسات تابعه
تبصرهی ۱: هیئت امناء میتواند برحسب صلاحدید و بهمنظور تسهیل در فرایند و تسریع در روند امور، برخی اختیارات خود را به شورای پژوهشگاه یا شورای معین خود، تفویض نماید.
تبصرهی ۲: جلسات هیئت امناء حداقل هر چهار ماه یکبار و با پیشنهاد رئیس و یا دبیر هیأت امنا و در صورت لزوم با پیشنهاد حداقل سه نفر از اعضا و تأیید رئیس هیئت امناء تشکیل میشود.
تبصرهی ۳: جلسات هیئت امناء با حضور حداقل دو سوم اعضا رسمیت مییابد و مصوبات آن با رأی اکثریت اعضای حاضر در جلسه معتبر میباشد.
مادهی ۱۰ـ رئیس پژوهشگاه
رئیس پژوهشگاه بنا به پیشنهاد هیئت امناء، و تأیید شورای عالی انقلاب فرهنگی و با حکم رئیس هیئت امناء به مدت سه سال منصوب میشود و به عنوان بالاترین مقام اجرایی پژوهشگاه قلمداد میشود. انتصاب مجدد او بلامانع است.
مادهی ۱۱ ـ وظایف و اختیارات رئیس پژوهشگاه
- هدایت و ادارهی امور علمی، فرهنگی، و حقوقی ـ اجرایی پژوهشگاه، و نظارت بر حسن اجرای برنامههای مصوب و رفتار و فعالیتهای مدیران و اعضای علمی و اجرایی، در چارچوب اساسنامه، ضوابط و مقررات مربوط.
- پیگیری تدابیر و رهنمودهای مقام معظم رهبری(مدظلهالعالی) در حوزهی وظایف پژوهشگاه و تأمین انطباق برنامهها و فعالیتها با تدابیر و رهنمودهای معظمله.
- تهیه و پیشنهاد راهبردها، سیاستها و حوزههای فعالیت پژوهشگاه به هیئت امناء، جهت تصویب.
- تهیه و پیشنهاد تشکیلات، ایجاد یا تعطیل شعب، معاونتها، و پژوهشکدههای مورد نیاز و تأسیس مؤسسات و مراکز وابسته، به هیئت امناء، برای تصویب.
- تنظیم و پیشنهاد برنامههای سالانه و پنجساله به هیئت امناء برای تصویب.
- تهیه و پیشنهاد بودجهی تفصیلی برنامهای، جاری و سرمایهای پژوهشگاه به هیئت امناء برای تصویب.
- تهیه و پیشنهاد آییننامههای مالی، معاملاتی، اداری و استخدامی پژوهشگاه به هیئت امناء، جهت تصویب.
- تهیه و ارائهی صورتهای مالی پژوهشگاه و مؤسسات تابعه، به هیئت امناء برای تصویب.
- امضای قراردادها و اسناد مالی و اداری در چارچوب ضوابط و مقررات مصوب.
- تعیین و صدور احکام رؤسای پژوهشکدهها، معاونان و مدیران پژوهشگاه، رؤسا و مدیران عامل مؤسسات وابسته براساس تشکیلات مصوب.
- تهیه و تقدیم گزارش عملکرد پژوهشگاه به هیئت امناء و دفتر مقام معظم رهبریو سایر مراجع ذیصلاح.
- ارائهی پیشنهاد برای اصلاحات و تغییرات ضروری در اساسنامه.
- حفظ و استیفای کلیهی حقوق پژوهشگاه از اشخاص حقیقی و حقوقی و اقامهی هر نوع دعوی و صلح و سازش در نزد مراجع ذیصلاح.
تبصره: رئیس پژوهشگاه میتواند حسب ضرورت، بخشی از وظایف خود را به معاونان پژوهشگاه یا شخص معتمد دیگری محول نماید.
مادهی ۱۲: ترکیب اعضای شورای پژوهشگاه
- مؤسس پژوهشگاه (رئیس شورا)،
- رئیس پژوهشگاه،
- معاونین پژوهشگاه،
- رؤسای پژوهشکدهها،
- رؤسا و مدیران عامل مؤسسات وابسته.
تبصره: رئیس شورا میتواند حسب صلاحدید، شخص یا اشخاص حقیقی و حقوقی ذیصلاح را به عضویت شورای پژوهشگاه منصوب نماید.
ماده ی ۱۳ ـ وظایف و اختیارات شورای پژوهشگاه
- بررسی و تصویب نهایی خطوط مشی علمی ـ فکری و اولویتهای فعالیتهای پژوهشگاه و مؤسسات وابسته.
- بررسی و تصویب برنامههای سالانه، پنجساله و بلندمدت پژوهشگاه پیش از ارائه به هیئت امناء برای تصویب نهایی.
- بررسی و تصویب نهایی طرحهای علمی فرهنگیِ پژوهشگاه و مؤسسات وابسته در چارچوب برنامههای مصوب هیئت امناء.
- بررسی و تصویب نهایی نظامنامهها، فرآیندها، و شیوهنامههای مورد نیاز کلیهی فعالیتهای پژوهشگاه و مؤسسات وابسته، در چارچوب آییننامههای مصوب،
- نظارت کلان بر حسن اجرای نظامنامهها، فرآیندها، برنامهها و سایر مصوبات ابلاغی و تفویضی در زمینهی کلیهی فعالیتهای پژوهشگاه و مؤسسات وابسته،
- بررسی عملکرد سالانهی معاونتها، پژوهشکدهها و مؤسسات وابسته، آسیبشناسی و اتخاذ تدابیر لازم در جهت اصلاح و ارتقاء.
تبصره: جلسات شورای پژوهشگاه با حضور حداقل نصف به علاوه یک اعضا رسمیت مییابد و تصمیمات آن با رأی اکثریت اعضای حاضر در جلسه، معتبر میباشد.
مادهی ۱۴: امور اجرایی و مالی
الف) اداره امور اجرایی پژوهشگاه اعم از مالی و معاملاتی و اداری و استخدامی به موجب آییننامه و مقرراتی است که به پیشنهاد رئیس پژوهشگاه، به تصویب هیئت امناء میرسد.
ب) منابع مالی پژوهشگاه به شرح زیر است:
- کمک از بودجهی عمومی کشور،
- کمکهای مالی دولت،
- کمک سایر مراکز و دستگاهها،
- هدایا و کمکهای مردمی و اشخاص حقیقی و حقوقی،
- درآمدهای ناشی از فروش محصولات و فرآوردهها و سایر فعالیتهای پژوهشگاه طبق مفاد اساسنامه.
ج) سال مالی پژوهشگاه از اول فروردین ماه هر سال آغاز و آخر اسفند ماه همان سال پایان مییابد.
تبصره: گزارش مالی سالانهی پژوهشگاه و مؤسسات وابسته، مربوط به هر سال مالی تا پایان مرداد ماه سال بعد تنظیم و پس از طی فرایندِ موضوع مادهی ۱۵ توسط هیئت امناء، بررسی و تصویب خواهد شد.
مادهی ۱۵:
حسابرسی و کنترل برنامهای و بودجهای پژوهشگاه به عهدهی معاونت نظارت و حسابرسی دفتر مقام معظم رهبری خواهد بود که در چارچوب وظایف و اختیارات ابلاغی از سوی دفتر معظمله، نظارت جامع را اعمال خواهد کرد.
ماده ی ۱۶
علاوه بر موارد مندرج در این اساسنامه، پژوهشگاه تابع کلیهی قوانین، مقررات و ضوابط مربوط میباشد.
ماده ی ۱۷
اعضای هیئت علمی پژوهشگاه از نظر احراز شرایط علمی (ترفیع پایه و ارتقاء مرتبه) تابع کلیهی ضوابط و مقررات ناظر بر اعضای هیئت علمی دانشگاهها و مؤسسات آموزشی و پژوهشی کشور میباشند.
ماده ی ۱۸
انحلال پژوهشگاه صرفاً با نظر یا تأیید مقام معظم رهبری(مدظله العالی) امکانپذیر میباشد.
مادهی ۱۹
در صورت انحلال، هیئت تصفیهای مرکب از نمایندهی دفتر مقام معظم رهبری، نمایندهی شورای عالی انقلاب فرهنگی، نمایندهی حقوقی هیئت امناء، و رئیس پژوهشگاه یا نمایندهی وی، تشکیل و با رعایت مقررات قانونی، امر تصفیه را انجام خواهد داد.
ماده ی۲۰
پژوهشگاه موظف است تحت نظارت هیئت تصفیه:
- کلیهی تعهدات خود را در برابر اشخاص حقوقی و حقیقی انجام دهد.
- کلیهی امتیازات و اموالی را که از منابع عمومی و دولتی و بانکها و شهرداریها و غیره در اختیار آن قرار گرفته است در صورت امانی بودن مسترد نماید، و در غیر این صورت در اختیار ولی فقیه قرار دهد.
تبصره: هیئت تصفیه موظف است در مورد بند ۲ فوق، صورتمجلسی که به امضای کلیهی اعضای هیئت امناء میرسد، تنظیم و یک نسخه از آن را به دفتر مقام معظم رهبری، دبیرخانهی شورای عالی انقلاب فرهنگی و وزارت علوم، تحقیقات و فناوری تسلیم نماید.
ماده ی ۲۱
هرگونه تغییر در مفاد این اساسنامه مطابق دو روش ذیل امکانپذیر است:
۱ـ با پیشنهاد رئیس پژوهشگاه و تصویب هیئت امناء و تأیید نهایی شورای عالی انقلاب فرهنگی
۲ـ با پیشنهاد و تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی
ماده ی ۲۲
این اساسنامه مشتمل بر ۲۲ ماده و ۱۱ تبصره در جلسهی ۷۳۳ مورخ ۳/۲/۹۲ به تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی رسید و از تاریخ تصویب، لازمالاجرا میباشد.