به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرنگار خبرگزاری حوزه، حجت الاسلام و المسلمین محمدجواد رودگر عضو هیات علمی گروه عرفان پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه در نشست علمی «معنویت در منظومه معرفتی استاد مطهری» از سلسله نشست‌های همایش بین‌المللی بازاندیشی آرای شهید مطهری در مواجهه با مسائل روز اظهارکرد: معنویت در نگاه ایشان از سه ساحت بینشی، انگیزشی و کنشی تشکیل می‌شود؛ این معنویت مبتنی بر اعتقاد به مبدا و معاد یعنی باور به خداوند و عالم قیامت است.
وی افزود: استاد مطهری مفهوم مقومی برای تبیین و تعریف معنویت و ماهیت‌شناسی معنویت به کار گرفته و آن مفهوم غیب است که براساس آیه سوم سوره بقره «الَّذِینَ یُؤْمِنُونَ بِالْغَیْبِ وَیُقِیمُونَ الصَّلَاهَ وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنْفِقُونَ» اتخاذ کرده است؛ یعنی موطن معنویت و حیات معنوی، غیب عالم و جهان غیب است؛ این نقطه مرکزی و مرکز ثقل معنویت اسلامی است که شهید مطهری هم بر آن تصریح فرموده است.
حجت الاسلام و المسلمین رودگر با بیان اینکه از دید ایشان هستی، ساحات پنهانی دارد که غیب و ملکوت ادبیاتی هستند که می‌توانند بواطن هستی را نشان دهند، تصریح کرد: ایشان در تبیین بحث تأکید دارد که همان طور که در ابتدای سوره بقره بر بحث غیب تأکید شد در انتها هم همانند در آیات آمن الرسول سخن از خدا، ملائکه، وحی، نبوت و رسالت آمده است.
استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: اعمال صالح در حوزه کنشی می‌تواند مجموعه معنویت را به ما نشان دهد؛ معنویتی که در بعد هستی‌شناسی باور به غیب، در بعد انسان‌شناسی باور به فطرت و براساس معرفت‌شناسی، همگرایی میان وحی و عقل و دل است، گرچه وحی بر معرفت‌های عقلی، برهانی، اشراقی و سلوکی انسان غالب است.
وی افزود: از منظر استاد شهید غایت معنویت اسلامی قرب وجودی به حضرت حق است و براین مبنا، معنویت‌های اسلامی کارکردهایی دارد که از جمله رفع چالش‌ها و دوگانه‌انگاری در نسبت معنویت با تجارت، سیاست، خانواده، سلوک اجتماعی و … است؛ منطق مطهری هم مبتنی بر آیه ۳۷ نور «رِجَالٌ لَا تُلْهِیهِمْ تِجَارَهٌ وَلَا بَیْعٌ عَنْ ذِکْرِ اللَّهِ وَإِقَامِ الصَّلَاهِ وَإِیتَاءِ الزَّکَاهِ یَخَافُونَ یَوْمًا تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ» است؛ یعنی معنویت، سیاست، اقتصاد و تجارت در هم آمیخته است.
استاد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: از دید ایشان، جهاد علمی، جانی، درونی، بیرونی، هجرت‌های آفاقی و انفسی و همه فعالیت‌ها براساس این حقیقت یعنی معنویت شاکله می‌یابد؛ معنویات و اجتماعیات در منظر ایشان توأمان است و طوری نیست که این دو با هم در تعارض باشند. استاد تلفیق میان آزادی و معنویت اجتماعی را به عنوان دکترین معرفتی مطرح کرده است که ممتد، تشکیکی و ذومراتب است.
وی افزود: او معنویات منهای خدا را از اساس بدون معنا می‌داند و چنین معنویتی را نمی‌پذیرد. او معنویت منهای خدا و دین را موجه نمی‌داند و معنویتی را که مارکسیست‌ها تبیین می‌کردند، مورد نقد قرار داد، معنویت‌های سکولار، لیبرال و نوپدید و نوظهور و عرفان‌های سکولار مانند یوگا را هم رد و نقد کرده است.
حجت الاسلام و المسلمین رودگر با بیان اینکه ۱۲ مؤلفه براساس آثار شهید استخراج شده که معنویت اسلامی این مبتنی بر آن است، افزود: معنویت عبودیت‌گرایانه و عدالت دو مؤلفه مهم در این عرصه است و نشان می‌دهد معنویت و عدالت در هم تنیده است. شهید روی شریعت‌گرایی هم مانور خاصی داده و باید و نباید شریعت را به معنای فقه مصطلح دارای موضوعیت می‌داند و ایشان در مجموع معتقد است که معنویت، زندگی‌ساز و نه زندگی‌سوز است.
