مدل اسلامی اخلاق تولید

مدل اسلامی اخلاق تولید
نوشتاری پیرامون معرفی کتاب مدل اسلامی اخلاق تولید اثر حجت الاسلام محمد جداری عالی

فعالیت‌های اقتصادی دارای سه بخش: تولید، توزیع و مصرف است که در این میان تولید – اعم از ایجاد کالا و خدمات- بخش عظیمی از فعالیت‌های اقتصادی را تشکیل می‌دهد. نقش بی‌بدیل اخلاق در تنظیم و تصحیح رفتارهای تولیدکننده، چه در جهت رشد و کمال معنوی نیروهای دخیل در تولید، و چه در رشد کمی و کیفی محصولات تولیدی، غیرقابل انکار است.
هدف اصلی پژوهش حاضر کشف و ارائه مدلی اسلامی برای اخلاق تولید و کاربردهای آن در پیشرفت اسلامی ایرانی، با بهره‌گیری از منابع اصیل اسلامی (قرآن، سنت و عقل) است. نیز ارائه ساختار و تبیینی جدید از اصول و قواعد اخلاقی تولید؛ و در پی آن اثرگذاری در اصلاح الگوی تولید جامعه، در راستای رشد و تعالی افراد و پیشرفت جامعه را می‌توان از اهداف فرعی تحقیق شمرد.
این پژوهش به‌لحاظ گردآوری مدارک از روش کتابخانه‌ای استفاده کرده و از نظر ماهیت روش از روش‌های تحلیلی عقلی و نیز نقلی بهره برده است.
برای ترسیم قواعد و اصول رفتارهای تولیدی لازم بود ابتدا مسائل فرعی را به رشته‌های مرتبط (اخلاق، اقتصاد، و …) ارائه کنیم سپس آنها را با روش‌های پیش‌گفته تحلیل کرده و یافته‌های علوم مختلف را با روش بینارشته‌ای با الگوی تلفیقی مورد بحث و بررسی قرار دهیم. محل تلاقی آموزه‌های اقتصاد در باب تولید با آموزه‌های اخلاقی مربوطه شناسایی شده و سپس با روش‌های تحلیلی عقلی (اعم از تحلیل مفهومی، محتوایی و سیستمی) و روش‌های تحلیلی نقلی (تفسیری و درایه‌ای) اصول مربوط به آنها از دیدگاه‌های مختلف مطرح و ارزیابی گردد.
از آنجا که مدل موردنظر، مدلی تئوریک با کارکرد هنجاری تعریف شده و به توضیح تئوری اسلامی اخلاق تولید، می‌پردازد و روابط نظام‌مند عناصر نظری و عملی (مبادی نظری و اصول اخلاقی) در یک نظام اخلاقی تولید را در جهت رسیدن به وضعیت مطلوب توضیح می‌دهد. بنابراین سعی شده روابط مفهومی و ساختاری عناصر و مؤلفه‌های اصلی مدل اعم از مبانی، اهداف، معیار و اصول عملی را به صورت ماتریسی ترسیم و نشان دهیم که تمام آن عناصر در درون خود و هم با عناصر بیرونی‌شان سازگار و دارای روابط منطقی می‌باشد. به‌طوری که همه عناصر هر فصل هم‌دیگر، و نیز وجود هرکدام از عناصر مبنایی‌تر مؤلفه‌های بعدی خود را توجیه می‌کند.
مدل اسلامی اخلاق تولید آثار و نتیجه‌های اخلاقی، اجتماعی و اقتصادی خاصی را درپی دارد که بخشی از آن طی فصل‌های تحقیق در خصوص آثار اخلاقی تک‌تک مؤلفه‌ها و عناصر مدل اشاراتی شده است. افزون بر آن، دو اثر و نتیجۀ کلی و مهمی چون: «تحقق زندگی موحدانه به لحاظ فردی» و «حصول پیشرفت همه‌جانبه به لحاظ اجتماعی» را تحقق می‌بخشد که از برآیند مجموعه آن مؤلفه‌ها و عناصر نظری و عملی مدل حاصل می‌شود. با استفاده از منابع دینی و با تحلیل‌های منطقی، میزان و چگونگی تأثیرگذاری این مدل بر آنها به اختصار توضیح داده شده است.