گزارش شهادت امام حسین (ع) بر اساس دانشنامه فاطمی
نوشتاری مستخرج از مقاله «امام حسین(ع)» جلد اول دانشنامه فاطمی
پس از شهادت امام‌حسن(ع) در سال پنجاه هجری، امام‌حسین(ع) امامت شیعیان را به مدت ده سال بر عهده گرفت. امام در این دوره به مُفاد صلحنامة بردارش امام‌حسن(ع) با معاویه پایبند بود و البته با خواست معاویه مبنی‌بر جانشینی یزید به‌شدت مخالفت می‌کرد. پس از مرگ معاویه در رجب سال شصت هجری، یزیدبن‌معاویه که خود را خلیفه می‌خواند، در نامه‌ای به والی مدینه، خواهان بیعت امام‌حسین(ع) گردید.
امام حسین(ع) برای اجتناب از بیعت، دو روز مانده به پایان رجب، مدینه را به‌سوی مکه ترک کرد و جمعه سوم شعبان به مکه رسید. در مدت حضور امام‌حسین(ع) در مکه، بزرگان شیعة کوفه (مانند سلیمان‌بن‌صرد، مسیب‌بن‌نجبه، رفاعة‌بن‌شداد، و حبیب‌بن‌مظاهر) و اشراف کوفه (نظیر شبث‌بن‌ربعی، محمدبن‌عمیر، حجاربن‌ابجر، و عمروبن‌حجاج) برای حضرت(ع) نامه نوشتند و خواستار حضور او در کوفه شدند تا با او به‌عنوان خلیفه بیعت کنند.
امام‌حسین(ع) نیز پسرعموی، خود مسلم‌بن‌عقیل، را برای بیعت‌گرفتن از مردم به کوفه فرستاد و خود نیز پس از چهار ماه اقامت در مکه، در روز سه‌شنبه هشتم ذی‌حجه و بنا بر گزارشی در روز چهارشنبه مصادف با روز عرفه، از این شهر خارج شد و دوم محرّم سال ۶۱ هجری به کربلا رسید.
امام حسین(ع) پس از رویارویی با سپاه عبیدالله‌بن‌زیاد، والی کوفه، در دهم محرّم سال ۶۱ هجری، در مصافی نابرابر و پس از فداکاری بسیار، به همراه ۷۲ تن از یارانش به شهادت رسید. قاتل او سنان‌بن‌انس نخعی و به اعتقاد برخی شمر‌بن‌ذی‌الجوشن بود.
به نقل ابن‌حنفیه، هفده تن از فرزندان فاطمه(س) با آن حضرت(ع) شهید شدند. اما بنا بر آنچه مورخان ثبت کرده‌اند، تعداد فرزندان فاطمه(س) در کربلا کمتر از این تعداد بود و نظر دقیق‌تر آن است که هفده تن از اهل‌بیت امام‌حسین(ع) یا بنی‌هاشم، با آن حضرت(ع) به شهادت رسیدند. از حسن بصری نیز نقل شده است که با حسین‌بن‌علی۸، شانزده تن از اهل‌بیتش شهید شدند که بر روی زمین همانندی برای آنان نبود. برخی از مورخان، اسامی آنان را ثبت کرده و یادآور شده‌اند که حسین‌بن‌علی(ع) با لب تشنه به شهادت رسید. سرِ مبارک آن حضرت(ع)، به همراه اهل‌بیت(ع) که اسیر شده بودند، به کوفه و سپس به شام انتقال یافت.
دربارة محل دفن سر مبارک امام‌حسین(ع)، برخی گفته‌اند که در دمشق به خاک سپرده شد و برخی بر آن‌اند که به مدینه انتقال یافت و در بقیع دفن شد. در قاهره نیز زیارتگاهی به نام رأس‌الحسین(ع) وجود دارد. علمای شیعه بیشتر گزارش کرده‌اند که سر حضرت(ع) را در کربلا، کنار بدنش، به خاک سپردند.
یادداشت و تلخیص: حجت الاسلام سید محسن شریفی
