نقش مهم میدان در دیپلماسی موفق

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام دکتر سیدسجاد ایزدهی رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه در گفت‌وگو با خبرگزاری رسا با اشاره به توصیه های رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار مسئولان وزارت امور خارجه، دیپلماسی را ابزار رسیدن به غایت توصیف کرد و گفت: دیپلماسی نیازمند الزاماتی برای تحقق غایت است؛ اگر دیپلماسی مبتنی بر قدرتی پیشینی و تأثیراتی در میدان نباشد، گفت‌وگوی تنها، اتفاقی را رقم نمی‌زند.

رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه افزود: قبل از گفت‌وگو باید قدرتی ایجاد شده باشد و دیپلماسی وقتی شکل می‌گیرد که قرار باشد اتفاقی رقم بخورد و آن را تثبیت کند؛ شروع مذاکره قبل از دیپلماسی با لابی و فراهم شدن مقدمات کار و تضمین نتیجه مد نظر، بی فایده است؛ مذاکره برای مذاکره نتیجه لازم را نخواهد داشت.

وی در توصیف مذاکره کننده موفق اظهار داشت: مذاکره کننده‌ای موفق است که دستش پر باشد و از قبل قدرت و بازدارندگی را ایجاد کرده باشد و طرف مقابل را به سمتی که می‌خواهد بکشاند؛ تقاضا کردن و التماس کردن در حوزه دیپلماسی نه فقط نتیجه نمی‌دهد بلکه نتیجه‌ای معکوس دارد؛ بویژه اگر طرف مقابل گزینه زور را در دستور کار قرار داده باشد؛ التماس کردن در مقابل زور، پذیرش آن و الزامات آن است.

حجت‌الاسلام ایزدهی ذات دیپلماسی التماسی را دارای پارادوکس ارزیابی کرد و ابراز داشت: دیپلماسی التماسی در ذات خود دیپلماسی نیست بلکه التماسی در پوشش گفت‌وگو با بیگانه به اسم دیپلماسی است؛ دیپلماسی هیچ وقت با التماس محقق نمی‌شود و اگر هم بشود نتیجه قابل قبول و موفقی را نمی‌تواند به ارمغان آورد.

رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه به سابقه دیپلماسی التماسی در سیاست‌های خارجه جمهوری اسلامی اشاره کرد و گفت: اگر در دوره‌هایی در جمهوری اسلامی این اتفاق افتاد، نتیجه قابل قبولی به ارمغان نیاورد؛ زمانی دیپلماسی جواب می‌دهد که میدان به آن ضمیمه شود، یعنی میدان به دیپلماسی کمک کرده باشد، و الا دیپلماسی بما هو دیپلماسی برای تحقق غایت نه فقط کافی نیست بلکه عملاً مضر است.

وی سنخ تعامل را خردمندانه عنوان کرد و افزود: تعامل و ارتباط دوجانبه باید مبتنی بر خرد مقبول در عرصه بین‌الملل باشد؛ اگر قرار باشد که با نظام سلطه تعامل داشته باشیم این تعامل باید یک منطق پیشینی و خرد موجه داشته باشد؛ طبعاً خرد موجه در تقابل با نظام سلطه، نخست نپذیرفتن ظلم و مقاومت در برابر آن است و در عین حال در حوزه کلام هم تعامل حداکثری برای رسیدن به یک نتیجه است.

حجت‌الاسلام ایزدهی ادامه داد: به ضرورت گفت‌وگو بما هو گفت‌وگو نمی‌تواند خردمندانه بودن آن را تضمین کند، چون طرف مقابل یعنی نظام سلطه، بر اساس خرد موجه جهانی حرکت نمی‌کند، او برای اعمال سلطه مذاکره می‌کند، اما طرف مقابل باید با دانستن این رویه تا جایی که می‌تواند در مرحله عمل و نظر کار کند تا بتواند به نقطه اصلی برسد؛ بنابراین خردمندانه بودن در کلام در عین حال که درست است و باید باشد، در عین حال باید مبتنی بر پیشینه و رفتار پیشینی در میدان باشد تا بتواند در نهایت اعمال آن را تضمین کند.

رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه درباره ارتباط مؤثر با همسایگان و خنثی کردن نقشه دشمنان گفت: فرض بر این است که امنیت مرزهای کشور باید تضمین شود؛ این مرزها شامل مرزهای رفاه و تکامل و پیشرفت نیز هست؛ مرزهای همسایگان نیز نخستین مرزهایی است که از آن‌ها سخن به میان می‌آید؛ ارتباطات باید به گونه‌ای باشد که حسن همجواری و استقلال طرف مقابل را تضمین کند و تهدید دشمن برای منطقه را از بین ببرد.

وی توضیح داد: باید با همسایگان دوستی حداکثری و دشمنی حداقلی داشت و تعاملات اقتصادی و فرهنگی به گونه‌ای رقم بخورد که سود و ضرر هر دو طرف در یک راستا باشد؛ این منافع دو جانبه صورت مسأله تهدید و نا امنی و جنگ را از بین ببرد.

حجت‌الاسلام ایزدهی درباره امنیت منطقه‌ای ابراز داشت: کشوری می‌تواند در امنیت باشد که منطقه آن در امنیت باشد، وقتی منطقه در امنیت قرار خواهد گرفت که حسن هم جواری یا یک نوع تعاملات چند جانبه بین کشورها برقرار شود و در نهایت بتواند امنیت همه را تضمین کند.

رئیس پژوهشکده نظام های اسلامی پژوهشگاه خاطرنشان کرد: هر نظامی مبتنی بر نظام دیپلماسی خود باز تعریف می‌شود؛ اگر منطق دیپلماسی انقلاب اسلامی مبتنی بر سلطه ناپذیری و مقابله با نظم موجود استکباری است، جمهوری اسلامی وقتی می‌تواند دیپلماسی خود را محقق کند که در عرصه انقلاب اسلامی آن را توسعه دهد؛ یعنی به جای اینکه دیپلماسی خود را به جمهوری اسلامی محدود کند آن را به حوزه انقلاب اسلامی ببرد و بعد منطقه مقاومت که اکنون در حوزه انقلاب اسلامی وجود دارد را نیز توسعه دهد.

وی افزود: اگر این اتاق بیفتد بسیاری از مباحث حوزه گفتار خود به خود حل می‌شود؛ البته به شرطی که گفتمان اصلی برای دیپلماسی محقق باشد و گفتمان مقاومت چاره کار است، آن هم نه مقاومت در عرصه‌های نظامی و تسلیحاتی، بلکه مقاومت در عرصه کلام در منطقه وسیع مقاومت در مقابل سلطه؛ اگر در مقابل ستمگر کرنش کنید، او بدتر می‌شود؛ اگر مقاومت کنید، هزینه کرنش کمتر و فایده بیشتری خواهد داشت.