به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم سیدباقری، مدیر گروه سیاست پژوهشگاه، شامگاه دوم اسفند ماه در نشست علمی «نقد و بررسی کتاب آینده انقلاب اسلامی از نگاه شهید مرتضی مطهری» با بیان اینکه ماهیت انقلاب اسلامی ایران عدالت است، گفت: شهید مطهری معتقد بود که اگر عدالت فراموش شود انقلاب شکست خواهد خورد زیرا ماهیت آن عدالت‌خواهی است؛ یعنی شرط تداوم و بقای انقلاب اجرای عدالت است. ایشان همچنین فرموده است که باید به آزادی‌ها به معنای واقعی احترام بگذاریم و دیگر اینکه زمانی انقلاب پیروز خواهد شد که بتوانیم مکتب و ایدئولوژی خودمان را به دنیا معرفی کنیم.
سیدباقری تصریح کرد: شهید مطهری تاکید دارد که انقلاب اسلامی با همکاری دوطرفه بین مردم و رهبران ایجاد و منجر به تشکیل نظام اسلامی شده است و شرط بقا و تداوم آن هم همین همکاری و همراهی است؛ بنابراین هر تکاپو و تلاش و کاری که مردم را از نظام دور کند می‌تواند رو به سوی آشفتگی بگذارد؛ از دید مطهری، همکاری متقابل و همراهی‌جویانه حلقه وصل حکومت و مردم است و می‌تواند موجب پیشرفت و بقای انقلاب شود و این کار زمانی صورت خواهد گرفت که مردم روحیه همکاری و زمینه و فرصت انجام آن را ببینند.
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه با اشاره به اهداف انقلاب اسلامی، اظهار کرد: شهید مطهری ناظر به فرمایش امام علی(ع) در خطبه ۲۷ نهج‌البلاغه به اهداف انقلاب پرداخته و آورده است که آن امام(ع) فرمودند؛ خدایا تو می‌دانی که ما حکومت را برای بازگشت به اسلام راستین به دست گرفتیم، همچنین (و نظهر الاصلاح فی بلادک) برای اینکه، بتوانیم اصلاح چشمگیر در بلاد و سرزمین‌ها داشته باشیم و به عمران و آبادانی بپردازیم تا ستمدیدگان و مظلومان در امنیت قرار بگیرند و حدود الهی و قوانین شریعت اقامه شود. بنابراین بدون تردید مهمترین هدف در اندیشه و ادبیات نظام سیاسی اسلام، اجرای عدالت است.
سیدباقری بیان کرد: نکته دیگری که آن استاد شهید بر آن تاکید کرد این است که روحانیت شیعه که رهبری را به دست گرفته چگونه می‌تواند آن را بقا ببخشد؟ از منظر ایشان، شیعه دو ویژگی دارد؛ اول دارا بودن فرهنگ علوی، حسینی و حماسی و روحیه آزادی‌خواهانه و ظلم‌ستیزانه؛ دوم اینکه روحانیت شیعه اصولا به دست ائمه شیعه پایه‌گذاری شده و اساس آن بر تضاد و مقابله با دشمنان اسلام و مستکبران و ظالمان است. این تقابل هم به پشتوانه مردم انجام می‌شود و مردم هم در طول تاریخ اسلام به روحانیت پناه برده و در جست‌وجوی راهی برای تعامل و ارتباط با روحانیت بودند.
حمایت حوزه از نظام به معنای سکوت در برابر اشتباهات نیست
وی با بیان اینکه روحانیت شیعه هیچگاه زیر بار زور و ظلم نرفتند، تصریح کرد: مزیت روحانیت شیعه این است که از دل نظام برخاسته و باید با حفظ استقلال خود، همواره همراه نظام باشد و بزرگان حوزه هم تاکید بر این دارند تا استقلال حوزه حفظ شود؛ استقلال حوزه به معنای تایید همه کارهایی نیست که توسط مسئولان نظام انجام می‌شود، احتمال دارد یک مرجع تقلید و فاضل حوزه دیدگاه خاص خود را داشته باشد و انتقاد هم بکند ولی این به معنای تقابل حوزه و نظام اسلامی نیست. بلکه همراهی و پشتیبانی از حیث نظری و کارکردی و عملیاتی است البته این به معنای آن نیست که هر چه کارگزاران انجام دهند مورد حمایت حوزه قرار بگیرد.
سیدباقری با بیان اینکه روحیه مراقبت، نظارت، نصیحت و تعامل طرفینی با نظام اسلامی جزء وظایف حوزه علمیه است، به بحث آزادی از منظر شهید مطهری پرداخت و اضافه کرد: ایشان فرموده است که آیا می‌توان گفت چون بشر دارای کرامت و احترام است هر نوع عقیده‌ای برای خود انتخاب کند، درست و محترم است؟ از منظر ایشان، عقیده یک امر درونی است و نمی‌توان آن را زنجیر کرد، بنابراین انتخاب عقیده برای هر فردی آزاد است ولی آیا این عقیده محترم هم هست؟ ایشان می‌فرماید خیر. آیت‌الله جوادی آملی تعبیر جالبی دارد و گفته است انسان به خاطر اختیار و اراده می‌تواند زهر یا عسل را انتخاب کند ولی آیا عقل سلیم به انسان می‌گوید تو اگر زهر را انتخاب کنی اشکال ندارد؟ یعنی می‌توانی زهر را انتخاب کنی ولی نباید انتخاب کنی زیرا منجر به مرگ تو خواهد شد.
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه، گفت: انسان در انتخاب عقیده آزاد است ولی باید آن را درست انتخاب کند لذا ایشان بین انتخاب عقیده و تفکر، تفاوت قائل شده است؛ کسی نمی‌تواند جلوی آزادی عقیده را بگیرد ولی شریعت و خدا و عقل سلیم به ما می‌گوید شما نباید عقیده باطل را انتخاب کنید. شهید مطهری معتقد است که بسیاری از عقاید ناشی از طرز تفکرات درست نیست و ناشی از تقلید و تعصبات و عادات است.
سیدباقری بیان کرد: حال آیا به صرف اینکه آزادی عقیده به معنای آزادی تفکر است می‌تون گفت که ای آقای بت‌پرست تو باید آزادباشی که بت بپرستی، یا نه این شخص اسیر عقیده باطل شده و باید او را نجات داد. کاری که انبیاء الهی و پیامبر(ص) و حضرت ابرهیم(ع) کرد همه در همین راستا بود تا مردم از اسارت تفکر و عقیده باطل رها شوند. وقتی سراغ حضرت ابراهیم(ع) رفتند فرمود تبر بر گردن بت بزرگ است و شاید او مرتکب بت‌شکنی شده است ولی به او گفتند این بت که کاری از دستش برنمی‌آید و ابراهیم(ع) جواب داد چطور شما چیزی را می‌پرستید که می‌دایند هیچ کاری از دست او بر نمی‌آید؟ تعبیر قرآن کریم این است که «رجعوا الیهم» یعنی اینها به نفس خود مراجعه کردند.
آیا در برابر عقیده باطل باید سکوت کرد؟
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه اضافه کرد: بت‌شکنی ابراهیم و حضرت محمد(ص) قطعا کار درست و تلاش برای آزادی انسان و اندیشه اوست و سبب شد تا انسان از خودبیگانگی بیرون آمده و به خود واقعی برگردد. صدها سال بت‌های چوبی در کعبه افتاده بود ولی پیامبر(ص) آنها را شکست و مردم را آزاد کرد. شهید مطهری فرموده است انسان وقتی می‌بیند کسی دچار عقیده باطل و آشفته است باید او را نجات دهد.
وی افزود: ایشان این مثال را آورده که ملکه انگلیس به هندوستان رفت و قصد داشت به تماشای یک بت‌خانه برود؛ مردم در بدو ورود به بت‌خانه کفش‌های خود را در می‌آوردند و ملکه انگلیس هم این کار را کرد؛ برخی می‌گویند چقدر روشنفکر است ولی شهید مطهری می‌گوید او به تعصب و عقیده باطل و غل و زنجیر احترام گذاشته است و با همین راه‌ها می‌خواهند تداوم سلطه خود را بر دیگران حفظ کنند.
سیدباقری بیان کرد: قرآن کریم فرموده است که انبیا آمدند تا غل و زنجیرهای اندیشه و فکر وعقیده مردم را باز کنند بنابراین باید تلاش کنیم آزادی عقیده را هدایتگری و راهبری کنیم. شهید مطهری بر آزادی اندیشه و اندیشه‌ورزی آزادانه و آزادی منطق تاکید دارد. امروز ما بیش از هر زمانی به چنین اندیشه‌ای نیاز داریم، ایشان می‌فرماید استاد مارکسیست را به دانشگاه تهران دعوت کنید حرف‌هایش را بدون نفاق و ترس بزند و ما هم حرف‌های خودمان را بزنیم، این آزادی فکر و اندیشه است و هیچکس هم مجبور نیست منطق ما را بپذیرد.
عدالت و آزادی مهمترین اهداف انقلاب اسلامی
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه تصریح کرد: با نگاه شهید مطهری ما امروز بیش از هر زمان دیگر به عدالت‌طلبی و ایجاد زمینه و بستر لازم برای تحقق آن و لزوم فراهم کردن زمینه برای مشارکت مردم نیاز داریم. از این رو ایشان در این کتاب بر سه عنصر کلیدی تاکید دارد؛ عدالت و عدالت‌خواهی، آزادی و آزادی‌خواهی و حضور و همکاری متقابل مردم و حاکمیت و اگر این روند رخ دهد ما همچنان می‌توانیم رو به افق‌های بلند و پرامید برای تحقق آرمان‌ها و ارزش‌های انقلاب اسلامی بیندیشیم.
سیدباقری با تاکید بر اینکه امروز تفکر در اندیشه شهید مطهری و ایجاد ساز و کار برای تحقق آن بسیار نیاز جدی برای جامعه است، تصریح کرد: این کتاب مجموعه‌ای از سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های ایشان است نه کتابی امروزی و همراه با رعایت اصول روش تحقیق، ولی از این جهت که دغدغه ایشان نگاه به آینده و تلاش برای نظریه‌پردازی درباره انقلاب بوده است بسیار مفید و قابل استفاده است. چیزی که شهید مطهری ۴۲ سال قبل برای ما بازگو کرده است در دقیقه و لحظه اکنون هم مورد استفاده و نیاز ماست و باید بیشتر روی آن بیندیشیم و برای اجرای آن تلاش کنیم.
