به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای سلسله گفتگوهای علمی با مدیران گروه‌های پژوهشکده‌های علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین حمیدرضا شاکرین مدیرگروه منطق فهم دین پژوهشگاه رفتیم. در این بخش نظر شما را به گفتگو با وی جلب می نمائیم:
- از کم و کیف فعالیت‌های گروه منطق فهم دین از زمان شیوع ویروس کرونا برایمان بفرمائید؟
با شیوع بیماری کرونا، گروه منطق فهم دین و اعضای هیأت علمی آن، ضمن تلاش در استمرار و ارتقاء فعالیت علمی جاری خود، تلاش ویژه‌ای در پاسخگویی به شبهات و بررسی مسائل الهیاتی کرونا داشته‌اند که شماری از آنها به شرح زیر است:
الف. نشست‌های علمی:
- نشست علمی مجازی با موضوع “کرونا و مسئله علم دینی“ توسط آقای دکتر رمضان علی تبار.
- نشست علمی «کرونا و مسئله حضور خدا» با ارائه حجت الاسلام و المسلمین حمیدرضا شاکرین.
- نشست علمی مجازی با عنوان «پیامدهای الهیاتی کرونا» با حضور و سخنرانی حجج اسلام دکتر محمد جعفری، دکتر حمیدرضا شاکرین و دکتر علیرضا قائمی‌نیا.
- کرسی «مسئله کرونا و نقش خدا در حیات بشر» با ارائه حجت الاسلام و المسلمین حمیدرضا شاکرین.
ب. مصاحبه‌ها و برنامه‌های تلویزیونی:
- مصاحبه با ایکنا پیرامون مباحث فلسفی و الهیاتی کرونا، توسط حجت‌الاسلام حمیدرضا شاکرین.
- گفتگو پیرامون «بحران‌های کرونایی و نقش دین در حل آنها» در شبکه ولایت، توسط حجت‌الاسلام حمیدرضا شاکرین.
- مصاحبه و گفت‌وگو با خبرگزاری شبستان پیرامون مباحث فقهی و حقوقی کرونایی، توسط حجت‌الاسلام والمسلمین دکترمحمد عربصالحی .
ج. نوشتارها:
ج۱٫ درس نوشتارهای آیت‌الله علی‌اکبر رشاد
- مبانی نظری فقه زیست‌فناوری/ تعریف «قواعد نظری»، «قواعد اخلاقی»، «قواعد اصولی» و «قواعد فقهی»؛ نوشتاری از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد مستخرج از هفتمین جلسه خارج فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک
- روششناسی مهندسی فقه زیست‌فناوری؛ اصول بیست‌گانه‌ی فقه مهندسی ژنتیک؛ نوشتاری از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد مستخرج از ششمین جلسه درس خارج فقه مهندسی ژنتیک
- اهمیت روششناسی تولید مساله و ساختاربندی فقه/ منطق تفریع فروع و تفصیل مسائل فقه زیست‌فناوری؛ ننوشتاری از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد مستخرج از پنجمین جلسه خارج فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک.
- بایستگی تبیین عرصه‌ها و ابعاد تاثیر زیست فناوری بر معرفت و معیشت بشر معاصر؛ ننوشتاری از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد مستخرج از جلسه سوم خارج فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک.
- اهمیت و منطق مساله‌شناسی فقه مهندسی ژنتیک، نوشتاری از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد مستخرج از دومین جلسه خارج فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک.
- شؤون جهانی در پساکرونا؛ نوشتاری از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد مستخرج از نخستین جلسه خارج فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک.
ج۲٫ کرونا و علم دینی با تأکید بر طب مطلوب؛ نوشتاری از دکتر رمضان علی تبار عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
ج۳٫ مقاله « علل معنوی و کیفیت سازگاری آن با اصل علیت» (ویژه‌نامه کرونا)، حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر محمدعرب‌صالحی.
- گروه چه نشست ها ، کرسی ها و همایش‌هایی را در سال جاری داشته است و یا برای برگزاری آن برنامه ریزی نموده است؟
گروه منطق فهم دین افزون بر نشست‌های کرونایی که پیشتر بیان شد، کرسی‌ها و نشست‌های علمی متعددی را در سال جاری در برنامه داشته و به ثمر رسانده که عبارتند از:
- کرسی علمی « فلسفه اجتهاد تمدنی (منطق فهم دین در مقیاس تمدن‌سازانه)»
- کرسی علمی «الگوریتم اجتهاد مرحله دوم: روش‌شناسیِ استظهار از ادله (کشف مدلول انفرادیِ ادله نقلی)»
- کرسی علمی « هستی شناسی و معرفت‌شناسی عقل در نگره تفکیک و بررسی و نقد »
- کرسی علمی « وجود پیشین قرآن و چگونگی آن از منظر عقل و نقل »
- کرسی علمی « مکانیک کوانتومی و فاعلیت خدا »
- کرسی علمی « بررسی انتقادی نگره خودزائی جهان در نگاه هاوکینگ»
- کرسی علمی قلمروشناسی علوم انسانی اسلامی از منظر قرآن
- کرسی علمی نظریه فهم شبکه‌ای متن ( با تاکید بر گزاره‌های توصیفی)
- کرسی علمی نقد اندیشه هرمنوتیکی روش‌شناختی شلایر ماخر
- نشست علمی «مولفه‌ها و شاخصه‌های فلسفه دین اسلامی»
- نشست علمی «بررسی انتقادی منشا دین در نگاه داوکینز»
- در گروه منطق فهم دین هم اکنون چه آثاری در دست چاپ قرار دارند؟
از گروه منطق فهم دین و اعضای هیأت علمی آن آثار متعددی در مرحله نشر قرار دارد که عبارتند از:
- اثر با عنوان اصلی «الگوریتم اجتهاد» و عنوان فرعی «جلد اول: روش شناسی استنباط در سه محور مسأله‌یابی، دلیل‌یابی و قرینه‌یابی»، که توسط حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحمید واسطی انجام شده است.
تلاش این کتاب یافتن پاسخ این سوال است که آیا میتوان روش و مراحل اجتهاد را با تمام جزئیاتی که در ذهن فقیه میگذرد کشف کرد و شبیهسازی نمود؟ در این تحقیق پیشنیازها و مباحثی در «فلسفه اجتهاد» ذکر شده است که به بررسی چیستیِ اجتهاد، فقه، منطق فقاهت، حکم، حجیت، کیفیت شکلگیری مکاتب فقهی براساس مبانی اجتهادی، روششناسی اجتهاد و معرفی «اجتهاد سیستمی» پرداخته شده است. سپس به تحلیل و تبیین محورهایی از فرآیند کلی استنباط میپردازد.
- اثر با عنوان اصلی «منطق علوم انسانی اسلامی» و عنوان فرعی «تبیین فرا‌روش‌شناختی» / از جناب آقای رمضان علی‌تبار.
اثر فوق به بیان چیستی منطق علوم انسانی، عوامل حاکم بر آن، مبانی نظری آن مانند مبانی هستیشناختی، معرفتشناختی، انسانشناختی، دینشناختی، جامعه‌شناختی و سپس به اقتضائات روش‌شناختی هر کدام و نیز نسبت و مناسبات منطق علوم انسانی با دانش‌های مرتبط و همگن در علوم انسانی میپردازد می‌ّباشد.
- اثر با عنوان اصلی «اجتهاد تمدنی» و عنوان فرعی «چیستی، چرایی و چگونگی» / از جناب حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحمید واسطی.
اثر فوق بیانگر نوعی اجتهاد فقهی است که برای استخراج نظامهای مورد نیاز جهت شکلگیری یک تمدن انجام می‌شود؛ و مسادل اساسی مورد بحث در آن عبارتند از: ۱- چیستی و امکان اجتهاد تمدنی ۲- غایت و کارکرد اجتهاد تمدنی ۳- قلمرو و شبکه مسائل اجتهاد تمدنی ۴- مبانی عام هستیشناختی، معرفتشناختی، انسانشناختی اجتهاد تمدنی ۵- روش تحقق در اجتهاد تمدنی ۶- نقشه راه آینده اجتهاد تمدنی.
- اثر با عنوان اصلی «اصول فقه و نقد هرمنوتیک فلسفی» و عنوان فرعی «مبانی و پیش‌فرض‌ها» / از جناب آقای مسعود فیاضی.
- اثر با عنوان اصلی «روششناسی علم کلام» و عنوان فرعی «نگاهی تطبیقی انتقادی به روش فلسفی و تفکیکی» / از حجت‌الاسلام حمیدرضا شاکرین.
در این کتاب نویسنده بر آن است تا روش پیشنهادی دو جریان یاد شده و میزان قوت و ضعف و کامیابی و ناکامی هریک را در اکتشاف و تبیین عقاید اسلامی واکاود و بدینوسیله گامی برای تعمیق و تدقیق و تکامل منطق فهم و اکتشاف عقاید دینی برداشته و به افزون سازی میزان کارآمدی علم کلام مدد رساند.
- اثر با عنوان اصلی «فلسفه‌ی علم دینی» / از آیت‌الله علی‌اکبر رشاد.
این کتاب به بخش عمده‌ی مباحث فلسفه‌ی علم دینی پرداخته است، مباحثی از قبیل: پاسخگویی دربارهی چهارده «چالش ـ پرسش» در زمینه‌ی «امکان»، «روایی»، «سودمندی» و «بایستگی» علم دینی، ارکان و اجزاء نظریه‌ی علم دینی و مختصات عمده‌ی آن؛ معیارها و مختصات «ماهوی» و «هویتی» علم دینی؛ «مبانی معرفتشناختی» علم دینی؛ تبیین مبانی طبقه‌بندی علوم، بر اساس «نظریه‌ی تناسق»؛ و در نهایت به بررسی «موانع نقد و نوآوری» در قلمرو دینپژوهی و تولید علم علی الاطلاق و علم دینی علی الخصوص میپردازد.
- اثر با عنوان «پرسمان دین شناخت»/ نگاشته حجت‌الاسلام حمیدرضا شاکرین.
این اثر حاصل گفتگوها و تعاملاتی است که نویسنده با شمار زیادی از استادان دانشگاههای کشور داشته و در صدد است تا چندی از بنیادى ترین مباحث دینشناختی مانند چیستی، چرایی، گستره و کارکرد دین؛ زبان دین؛ وحی و تجربه دینی، رابطه دین با علم، اخلاق و پیشرفت؛ آموزه نجات و حقانیت و… را با رصد نوآمدترین نگرهها به بحث نشسته و واکاود.
- چه تحقیقاتی در گروه در دست اجراست؟
تحقیقات جاری در گروه که در حال تدوین بوده و بعضا مراحل پایان آن را طی می کند از قرار زیر است:
- « بررسی و نقد الحاد مدرن » / توسط حجت‌الاسلام حمیدرضا شاکرین
- « نظریه فهم متن اصولیون از رهگذر بررسی تطبیقی اصول فقه و هرمنوتیک روش شناختی » توسط جناب آقای مسعود فیاضی
- « الگوریتم اجتهاد تمدنی (کشف مدلول انفرادیِ ادله نقلی) » / توسط جناب حجت‌الاسلام و المسلمین عبدالحمید واسطی
- « منبع شناسی احکام و برایند روش شناختی آن » / توسط جناب حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمد عربصالحی
- « معرفت شناسی از منظر اهل بیت(ع) » / توسط جناب حجت‌الاسلام ابوالقاسم رحیمی بالوئی
- « گستره شناسی کاربرد عقل در فهم دین نقد مکتب تفکیک» / توسط جناب حجت‌الاسلام ابوالقاسم رحیمی بالوئی
- « فلسفه اصول فقه (دو دفتر ) » / توسط جناب آیت‌الله علی‌اکبر رشاد
- « فلسفه فرهنگ» / توسط جناب آیت‌الله علی‌اکبر رشاد
- « تحلیل و نقد هرمنوتیک فلسفی و مبانی آن» / توسط جناب حجت‌الاسلام و المسلمین دکتر محمد عربصالحی
- « ساحت‌های نظری و کاربردی علوم انسانی اسلامی از دیدگاه آیت‌آلله جوادی آملی» / توسط جناب حجت‌الاسلام و المسلمین محمد علی سوادی.
