به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب آیه اولی الأمر اثر غلامحسین زینلی در گروه مطالعات قرآن و حدیث پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.
آیه «اولی الأمر» (نساء ـ ۵۹) از آیات مهم و پر استناد در باب چگونگی زعامت دینی و سیاسی امت اسلامی است. کشف شرایط و ویژگی‌های پیشوای دینی و سیاسی مسلمانان و مصادیق اولی الأمر در آیه مورد نظر، از دغدغه‌های اساسی عالمان دینی است. آیه مورد نظر از مسلمانان می‌خواهد تا نظام خدا بنیاد اسلامی را بپذیرند و از رهبران الهی پیروی کنند. خداوند در این آیه پیروی بی‌قید و شرط از خدا و رسول و اولی الأمر و ارجاع مسائل مورد نزاع، برای رفع نزاع، به خدا و رسول را نشانه ایمان مؤمنان و مسلمانان قرار داده است، چنانکه اگر کسی مطیع بی‌قید و شرط خدا و رسول و اولی الأمر نبود، و مسائل مورد نزاع را به خدا و رسول ارجاع نداد، گویا بهره‌ای از ایمان واقعی ندارد…
در بخشی از مقدمه این اثر ارزشمند آمده است:
جمعی از محدثان و مفسران امامیه از جابر بن عبدالله انصاری نقل کرده‌اند که وی پس از نزول آیه مورد نظر، از رسول خدا۹ تقاضا نموده تا مصادیق «اولی الأمر» را که خداوند اطاعت آنان را در کنار اطاعتِ خدا و پیامبر۹ بر مؤمنان واجب کرده، معرفی کنند. پیامبر۹ به وی خبر داده‌اند که آنان جانشینان پیامبر۹ و رهبران امت اسلامی پس از پیامبرند. رسول خدا۹ از آنان نام برده، و بیان داشتند که نفر اول آنان علی بن ابی‌طالب۷، و آخرین نفر آنان، امام مهدی موعود? می‌باشد که آخرین حجت خدا در زمین است.
پیامبر۹ مصادیق اولی الامر را افرادی هدایت شده، و هدایت‌گر دانسته، و پذیرش ولایت آنان را برای همه مسلمانان لازم شمرده‌اند.
امامان اهل بیت نیز نزول آیه را اختصاصاً درباره خود دانسته، و از ولایت، طهارت، و عصمت خود سخن گفته‌اند، و با استناد به این آیه، پیروی از خویش را بر همه مسلمانان واجب دانسته‌اند.
پس از عصر غیبت، دانشمندان شیعه و اهل‌سنت درباره مصداق اولی الامر در آیه موردنظر، به بحث و بررسی پرداخته‌اند. برخی از دانشمندان تسنن نزول آیه را مخصوص امامان اهل بیت: دانسته‌اند، اما اکثر قریب به اتفاق آنان، افراد و گروه‌های دیگری را به عنوان مصداق اولی الأمر معرفی کرده‌اند. شماری از آنان، با آن که امامان اهل بیت را به عنوان مصداق اولی الأمر نپذیرفته‌اند، اما عصمت اولی الأمر را مورد تأیید قرار داده‌اند.
عالمان شیعه امامیه بر اختصاص نزول آیه درباره امامان اهل بیت: اتفاق‌نظر دارند، و نظرات خویش را درباره مصادیق اولی الأمر در آثار روایی، تفسیری و کلامی خود ارائه کرده، و چگونگیِ دلالت آیه بر امامت و عصمت اولی الأمر را مورد بررسی قرار داده‌اند. آثار پدید آمده توسط عالمان شیعه دربارۀ آیه را می توان به سه دسته تقسیم نمود:
دستۀ اوّل، تفاسیر روایی است. این تفاسیر به لحاظ تاریخی، قدیمی ترین آثاری است که در آن ، پیرامون آیۀ مورد نظر بحث شده است.
مفسران در تفاسیر روایی، آیه را طرح نموده، و روایاتی که از رسول خدا صلی الله علیه وآله و امامان معصوم علیهم السلام در سبب نزول آیه یافته اند در ذیل آیه ذکر کرده، و از تجزیه و تحلیل آیه و روایات، خودداری کرده اند. آثاری مانند تفسیر قمّی، تفسیر فرات کوفی، تفسیر عیاشی، تأویل الآیات الظاهره، تفسیر صافی، تفسیر برهان، تفسیر نور الثقلین، تفسیر کنز الدقائق، و… از آن جمله اند.
دستۀ دوم ، تفاسیر اجتهادی است. در این تفاسیر ، آیه، مورد تجزیه و تحلیل واقع شده و بحث های دلالی متنوعی پیرامون آن صورت گرفته است، مانند اینکه: آیه دلالت دارد که زمان، از وجود اولی الأمری که اطاعتش واجب است ، خالی نیست، شناخت اولی الأمر واجب است؛ لازمۀ پیرویِ مطلق از اولی الأمر در آیه، عصمت اولی الأمر است.
کتاب آیه اولی الأمر اثر غلامحسین زینلی با قیمت ۱۴۵۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
