به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به نقل از خبرگزاری دانا، حجت‌الاسلام والمسلمین محمد ملک زاده عضو هیئت علمی گروه سیاست پژوهشگاه در یکی دیگر از برنامه‌های تلویزیون اینترنتی پاسخ وابسته به مرکز مطالعات و پاسخ گویی به شبهات حوزه های علمیه به «چرایی مصاف نواب صفوی با پهلوی» پرداخت و گفت: در خصوص نواب صفوی باید گفت که به واقع یکی از شخصیت های تأثیرگذار در وقوع انقلاب اسلامی این شهید بزرگوار بوده است. او کسی است که به دنبال برپایی و تأسیس نظام اسلامی در کشوری مذهبی همچون ایران بود.
وی افزود: اسم اصلی شهید نواب صفوی سید مجتبی میرلوحی بود که پدرشان از معممین زمان رضاشاه بود و با اجبار حکومت وقت خلع لباس شد. اما با توجه به روحیه گسترده مبارزاتی که در شخصیت پدر شهید نواب وجود داشت پس از خلع لباس شدن باز هم علیه حکومت رضاشاه فعالیت داشته تا جایی که سه سال به زندان برده می شود و در نهایت به طرز مشکوکی از دنیا می‌رود. اصطلاح معروفی منقول است از رضاشاه که در مورد زندان ها و زندانیان می گفت “ما اینجا هتل درست نکرده ایم!”. یعنی اگر کسی چندسال در زندان زنده می ماند رضاشاه می گفت: مگر ما هتل درست کرده ایم؟! به همین دلیل است که ما شاهد به شهادت رسیدن افراد متعددی توسط همان پزشک معروف احمدی در زندان هستیم.
ایمان، زهد و تقوا؛ از ویژگی های بارز شخصیت شهید نواب صفوی
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده خاطرنشان کرد: از ویژگی های شخصیتی شهید نواب صفوی می توان به ایمان، زهد و تقوای اوست. وقتی زندگی نسبتاً کوتاه نواب را که از سال ۱۳۰۳ تا ۱۳۳۴ بود مورد بررسی قرار می دهیم می بینیم که او همواره دغدغه تبلیغ دین را داشته است. در دوران زندگی ایشان فرد بی سوادی به نام کربلایی کاظم بود که با وجود بی سواد بودن در اثر اتفاق معجزه آسایی حافظ کل قرآن می شود؛ شهید نواب با اطلاع از این اتفاق فوراً سعی می کند از این واقعه و این شخصیت برای تبلیغ دین استفاده نماید. او کربلایی کاظم را به تهران آورده و مصاحبه های مطبوعاتی مختلفی از او تهیه می کند تا به مردم معرفی شود. او حتی برای کربلایی کاظم یک سفر زیارتی مشهد را تدارک دیده و در طول مسیر تهران تا مشهد به معرفی کربلایی کاظم به مردم مناطق مختلف می پردازد. خیلی ها با شناختن کربلایی کاظم معتقدتر شده و یا حتی برخی غیرمسلمان ها مسلمان شدند. شاید اگر نواب نبود هیچ کس با کربلایی کاظم آشنا نمی شد.
وی شهید نواب را دارای حیاتی زاهدانه و معنوی دانست و گفت: مقام معظم رهبری نیز بر این موضوع اشاره داشته و می فرمایند “این شخصیت بزرگوار واقعاً نسبت به دنیا و زخارف دنیوی بی اعتنا بود”.
اولین جرقه های انگیزش های انقلاب اسلامی در وجود مقام معظم رهبری
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برخی از تحرکات در حیات سیاسی شهید نواب صفوی را برشمرد و تصریح کرد: او در طول حیاتش دست از مبارزه با طاغوت برنداشت. یکی از فعالیت های او مقابله با پیوستن ایران توسط دولت وقت با ریاست حسین علاء به پیمان سِنتو برای ملحق شدن ایران به بلوک نظامی غرب است. شهید نواب صفوی به شدت با این موضوع اعلام مخالفت می کند. اما وقتی که با مقاومت شدید دولت وقت مواجه می شود، او و دوستانش در گروه فداییان اسلام تصمیم به ترور حسین علاء می گیرند. اما آن ها در نهایت بعد از این ترور نافرجام دستگیر شده و به شهادت می رسند. مقام معظم رهبری می فرمایند “باید گفت که اولین جرقه های انگیزش های انقلاب اسلامی به وسیله شهید نواب در وجود من روشن شد”.
از خدا بترس و دزدی نکن!
وی با اشاره به یکی دیگر از وقایع زندگی شهید نواب صفوی که برگرفته از روحیه مبارزاتی او بود، افزود: علامه محمدتقی جعفری می گوید در زمانی که من در نجف اشرف مشغول به تحصیل و تدریس بودم، یک روز با مرحوم نواب تصمیم گرفتیم از نجف تا کربلا با پای پیاده برویم. هنوز چند کیلومتری از شهر نجف بیرون نرفته بودیم که یک شخص عرب بیابانگرد با یک خنجر بزرگ به ما حمله کرد. علامه جعفری می گوید که من فکر کردم که ما نمی توانیم در مقابل این عرب تنومند مقاومتی داشته باشیم و می خواستم تمام پول هایی که همراه داشتم را به او بدهم. اما در یک آن دیدم که شهید نواب با حرکتی خارق العاده فرد عرب را به زمین افکنده و خنجر خود او را زیر گلویش گذاشت و به او گفت “از خدا بترس و دزدی نکن!”. در ادامه دیدم که فرد عرب به ما گفت من از کار خودم پشیمانم و شرمنده شما شده ام، به خیمه من بیایید و مهمان ما باشید. نواب دعوت او را فوراً پذیرفت و به من هم گفت که نگران نباش! این عرب ها مهمان نواز هستند و او از کاری که کرده پشیمان است. علامه جعفری می گوید من آن جا بود که روحیه شجاعت مرحوم نواب را دیدم.
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده بیان داشت: روحیه شجاعت و ایمان شهید نواب صفوی در تصویر آخری که از او در لحظه به شهادت رساندش به جای ماند به خوبی قابل مشاهده است؛ او در همان لحظات نیز همچنان ذکر «الله اکبر» را بر زبان جاری کرده بود.
وی گفت: در آن دوران فقط فردی همچون نواب می تواند تشخیص دهد که پیوستن ایران به پیمان سنتو چقدر می تواند برای ملت ما مضر باشد. در خود بیانیه ای که او در رابطه با این پیمان منتشر می کند، آمده است: مصلحت مسلمین دنیا پیوستن و تمایل به هیچ یک از دو بلوک نظامی جهان چه غرب یا شرق و پیمان های دفاعی آن ها نبوده و نیست و کشورهای اسلامی می بایست برای حفظ تعادل نیروهای دنیا و استقرار صلح و امنیت، کشورهای اسلامی یک اتحادیه مستقل نظامی را برای خود تشکیل دهند. مقام معظم رهبری نیز بر این امر همواره تأکید داشته اند. کشورهای اسلامی می بایست از جهات نظامی و اقتصادی بتوانند به صورت مستقل و با اتحاد عمل کنند.
کسب اجازه از علما
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار کرد: شهید نواب قبل از ملی شدن صنعت نفت، جلساتی را در رابطه با آن برگزار می کرد و به کارکنان شرکت نفت بصیرت می داد که بدانید شما برای چه کسانی کار می کنید.
وی با تأکید بر هدفمند بودن تحرکات سیاسی شهید نواب صفوی اظهار داشت: نواب در مقطعی زندگی می کرد که یک دولت اسلامی وجود نداشته و جایی برای رسیدگی به خطای افراد و شکایت های علیه آن ها در دسترس نیست. آنجاست که شهید نواب به صورت آتش به اختیار به مقابله با این افراد و حکومت آن ها می پردازد. البته با همه این اوصاف اما بازهم شهید نواب به صورت خودسرانه عمل نکرده و در خاطرات همرزمان او هست که “ما هیچ وقت بدون اجازه علما اقدامی را انجام نمی دهیم”.
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده گفت: در رابطه با مبارزه شهید نواب علیه کسروی که رسماً به تبلیغ بی دینی می پرداخت، این شهید بزرگوار به نمایندگی از علمای نجف به ایران آمده و پس از روشنگری هایی در مورد کسروی و اعلام آمادگی برای مناظره با او، در نهایت با عدم موافقت کسروی برای گفت و گو مواجه شد؛ علمای آن زمان همچون سیدابوالحسن اصفهانی، حاج آقا حسین قمی، سید محمد بهبهانی، شیخ محمد تهرانی و سید ابوالقاسم کاشانی هم به صورت ضمنی به حذف فیزیکی چنین فردی به اتفاق فتوا دادند و در نهایت توسط شهید نواب در دفاع از اسلام این اتفاق می افتد.
وی ادامه داد: در قضیه رزم آرا هم که به صورت علنی با ملی شدن صنعت نفت ایران مقابله می کرد و می گفت مردم ایران حتی عرضه ندارند یک آفتابه را خودشان تولید کنند و این گونه داشت سرمایه ایران را تقدیم غرب می کرد، شهید نواب با نگاه دفاع از منافع اسلام و ایران و با اجازه علما با او برخورد نمود.
در زمان ورود حضرت مسلم به کوفه، عبیدالله هنوز جرمی مرتکب نشده بود
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دلیل اقدامات شهید نواب صفوی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در مقایسه با مسلم بن عقیل قبل از آمدن امام حسین(ع) را برشمرد و خاطرنشان کرد: در این رابطه باید دانست که عبیدالله بن زیاد به عنوان یک مهمان وارد شده و تا لحظه ای که حضرت مسلم وارد کوفه شد، هنوز تخلفی از سوی او رخ نداده و مقابله عبیدالله با امام حسین(ع) بعد از آمدن مسلم به کوفه و پس از شهادت او بود. اما در قضیه ای که در ایران اتفاق افتاد، نواب بعد از وقوع جرم و در مقابل افرادی که مرتکب جرم شده اند، دست به ترور می زند.
موضع آیت الله العظمی بروجردی(ره) در مورد فعالیت های شهید نواب چه بود؟
وی در پاسخ به اینکه چرا مرحوم آیت الله العظمی بروجردی(ره) در رأس مرجعیت شیعه از اعدام نواب صفوی ممانعت نکرد، گفت: این سؤال بسیار دقیق و پیچیده است؛ اما باید دانست که آیت الله بروجردی(ره) در مقطع خاصی از تاریخ زعامت شیعیان را بر عهده داشتند. این مرجع بزرگ تشیع در آن دوران رهبر جهان اسلام و مدیر حوزه علمیه بوده و تجربه استبداد و ظلم رضاشاه را داشتند. در دوران حکومت محمدرضا نیز آیت الله بروجردی(ره) علی رغم قدرتی که داشتند باز هم با حکومت کاملاً دیکتاتوری مواجه بودند. ایشان علی رغم اینکه برخی می گویند مخالف نواب بود، از قول همراهان شهید نواب صفوی در اسناد تاریخی آمده است که به گروه فداییان اسلام به صورت مخفیانه کمک های مالی می کردند. در اسناد آمده است که آیت الله بروجردی(ره) گاهی به صورت شخصی به شهید نواب پیام می فرستاد که ما با شما موافقیم اما مصلحت نیست که برخی مسائل را به صورت علنی بیان کنیم.
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده بیان داشت: آیت الله بروجردی(ره) در قضیه کسروی ورود کرده و از اعدام نواب از سوی حکومت پهلوی ممانعت نمودند. اما باید دانست این کار در شرایطی اتفاق افتاد که حکومت محمدرضا تازه روی کار آمده بود، ولی در سال ۱۳۳۴ رژیم به مرحله دیکتاتوری رسیده و فکر می کرد با اتکا به آمریکا می تواند دست به هر اقدامی بزند. لذا آیت الله بروجردی در این شرایط نمی توانستند رسماً با اقدامات حکومت مخالفت نمایند. یکی دیگر از دلایل عدم ممانعت آیت الله بروجردی از اعدام شهید نواب می تواند وجود افراد مخالف با نواب در دفتر ایشان باشد. این افراد موجب شده بودند که آیت الله بروجردی به طور صد درصدی متوجه اعدام قطعی شهید نواب نشوند.
امام خمینی(ره) با اصل کار شهید نواب موافق بود، اما در شیوه اجرا متفاوت عمل کرد
وی ضمن بیان رفتار و اندیشه امام خمینی(ره) در مورد اقدامات شهید نواب افزود: حضرت امام خمینی رحمة الله علیه از همان ابتدای مبارزه، فعالیت های خود را مردم پایه قرار داده و معتقد بودند تا زمانی که خود مردم به صورت جمعی و گسترده نخواهند حکومت اسلامی تشکیل شود، لزومی ندارد ما از طریق نظامی بخواهیم به این مسئله ورود کنیم. البته این امر به معنای مخالفت امام با چنین موضعی در هر زمان و مقطعی از تاریخ نیست؛ امام خمینی رحمة الله علیه با اصل کار شهید نواب مخالف نبودند و در زمانی که ایشان در پاریس بودند در پاسخ به اینکه اگر در نهایت فعالیت های شما منجر به اقدام مسلحانه شود، موافق هستید یا خیر، فرمودند: اگر مجبور شویم اشکالی ندارد.
بصیرت افزایی؛ یک گام جلوتر از مبارزه نظامی
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی اظهار کرد: امام خمینی(ره) اعتقاد داشتند برای شروع مبارزه در مرحله اول باید مردم را با بصیرت افزایی آماده کرد تا در شرایطی که لازم بود اقدامات نظامی صورت گیرد.
وی روشی که شهید نواب در پیش گرفت و روش امام خمینی(ره) علیه طاغوت را دو شیوه مبارزاتی متفاوت دانست و گفت: این به معنای تفاوت در اصل مبارزه با طاغوت نبوده و اختلاف فقط در روش و زمان مبارزه مسلحانه است. شهید نواب می خواست در مدت زمان کوتاهتری حکومت اسلامی را تشکیل دهد. بعد از شهادت نواب یکی از کسانی که به صورت قاطع از مرحوم نواب تجلیل کرده، مراسم ختم برای ایشان برگزار می نماید و افسوس می خورد که چرا زودتر اقدام نکرده و از این اعدام ممانعت به عمل نیاوردیم حضرت امام خمینی(ره) است.
حجت الاسلام والمسلمین ملک زاده در پایان با تأکید بر روحیه شجاعت و تلاش شهید نواب برای تشکیل حکومت اسلامی بیان داشت: او معتقد بود ما برای اینکه کشور ایران را نجات دهیم چاره ای جز این نداریم که از مرحله سلطنت عبور کرده و نظام اسلامی را تشکیل دهیم. ما شاهد هستیم که طلیعه شکل گیری نظام اسلامی ایران همین مبارزات بود و محصولی که توسط این شهید بزرگوار به دست ما رسیده است همواره باید مورد تبیین و توجه و مراقبت قرار گیرد.
