وی افزود: یکی از عرصه‌های مورد توجه در اربعین اخلاق است. جوهر اخلاق آن است که افراد کار را از روی اختیار، میل و اراده شخصی خود انجام بدهند بدون آنکه اجباری پشت سر آن باشد یا قانونی آنها را مجبور کند، اخلاق یعنی افراد خود مختار به صورت اختیاری امور مثبتی را انجام بدهند در دنیای امروز این جلوه از کار خودجوش و مشتاقانه را انسان می تواند در مراسم اربعین مشاهده کند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی ادامه داد: در اربعین بدون اینکه کسی دستوری بدهد یا اجباری کند یا کسی قانون خاصی را قرار داده باشد میلیون ها انسان از سراسر جهان گرد هم جمع می شوند و بر گرد شمع وجود امام حسین(ع) طواف می‌کنند و با اراده خود به این کاروان عشق می‌پیوندند.
حجت الاسلام والمسلمین سید باقری با بیان اینکه ویژگی فعل اخلاقی این است که انسان‌ها را از حوزه خودبینی، خودمحوری، سود محوری و شخصی اندیشی دور می‌کند، اظهار کرد: در دنیای امروز تمام دغدغه انسان‌ها این است که برای خود سود و منفعتی را جمع کنند و همه چیز را بر گرد سوداندیشی، سودانگاری و فردگرایی تحلیل و تفسیر می‌کنند اما در مراسم اربعین گویی همه چیز برای دیگران و برای این است که خدمتی به دیگران ارائه بشود. تعاون، همکاری، ایثار، هدف واحد و مقدس، خدمت صادقانه بدون چشمداشت، اخوت و برادری انسانی و اسلامی جلوه‌های گوناگونی از اقدامات اخلاقی است که در مراسم اربعین دیده می‌شود.
وی با استناد به روایتی از امام صادق(ع) مبنی بر اینکه «خدایا من دوست هستم با هر آنکس که حسین را دوست بدارد و دشمن هستم با کسی که او را دشمن بدارد»، اظهار کرد: این همگرایی که همه بر گرد محبت اهل بیت(ع) جمع شوند همدلی، همراهی، همدردی و هم آوایی را در جامعه به وجود می آورد. البته سیاستمداران صادق نیز می‌توانند از این محبت فراگیر و اجتماعی سود ببرند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه ویژگی دیگر مراسم اربعین این است که گویی هرگونه رئیسی و مرئوسی زبردستی و زیردستی و آداب قدرت از این مراسم حذف می‌شود، ابراز کرد: در این مراسم همه انسان ها مشتاقانه با یکدیگر و در کنار یکدیگر قرار می‌گیرند بدون اینکه کسی ادعای قدرت یا مقامی را داشته باشد.
حجت الاسلام والمسلمین سید باقری با بیان اینکه حذف من و فر ها و تقویت هویت اجتماعی مسئله مهمی است که در مراسم اربعین وجود دارد. گفت: به یک تعبیر می‌توانیم بگوییم این مراسم در نقطه مقابل کسانی است که همه چیز را برای فرد و برای شخص خود می‌خواهند لذا همه زائران اربعین تلاش می‌کنند تا فضای آرامش مادی و معنوی را برای دیگران به وجود بیاورند هرچند خودشان با مشکلات متعدد و گوناگونی مواجه باشند.
وی با بیان اینکه نکته دیگر در بحث اربعین بحث فضیلت خواهی است، اظهار کرد: در زیارت اربعین گویی امام معصوم(ع) جان خویش را فدا می‌کند که انسان‌ها را از ضلالت و جهالت نجات دهد. اربعین فضایی را به وجود می‌آورد که خیرخواهی و فضیلت خواهی در کنار یکدیگر قرار بگیرند و موقعیتی عالی و متعالی به وجود آید که زائران مشتاقان و همه دوستداران امام حسین(ع) به سوی فضایل برتر و نیکی های هرچه بیشتر حرکت کنند. این همان فضا و موقعیتی است که امام حسین(ع) خواهان آن بود.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه اربعین تقویت اعتماد عمومی و سرمایه اجتماعی است، گفت: سرمایه اجتماعی بحث کلیدی و اساسی در اندیشه سیاسی و مباحث اجتماعی است. جامعه ای که در آن اعتماد عمومی وجود نداشته باشد و افراد در آن روحیه جمعی و همکاری با یکدیگر نداشته باشند و به یکدیگر اعتماد نکنند یکی از بزرگترین سرمایه های مادی و معنوی خود را از دست داده است، اما سرمایه اجتماعی در مراسم اربعین بیشترین جلوه و حضور را دارد چرا که همه انسان هایی که در این مراسم حضور پیدا می‌کنند از یک اعتماد خوبی نسبت به یکدیگر برخوردار هستند. همه موقعیتی را فراهم می آورند که با هم و در کنار یکدیگر آن تعالی اجتماعی و سیاسی را جلوه‌گری دهند که انسان‌ها به یکدیگر اعتماد کنند.
عضو هیات علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با تاکید بر اینکه مراسم اربعین موقعیتی مبتنی بر اعتماد بر یکدیگر را فراهم می‌کند، گفت: سرمایه اجتماعی یک ثروت و دارایی نادیدنی است که با حضور جمعی و در کنار هم امکان اتصال افراد را به وجود می‌آورد. زائران و دوستداران امام حسین(ع) با اعتماد به یکدیگر و اعتقاد به امام حسین(ع) بستر و زمینه ای را به وجود می‌آورند که این سرمایه بیش از پیش در جامعه حضور و جلوه گری داشته باشد. از خداوند می‌خواهیم موقعیت و فرصتی را که مراسم اربعین برای مسلمانان جهان و برای انسانیت به وجود آورده است به درستی پاسداری کنیم و بتوانیم بستر هایی را به وجود آوریم که این مراسم خودجوش همراه با انگیزه های عالی و متعالی رو به اهداف بزرگ خود گام بردارد و قدم هایی بزرگتر را فراهم آورد که جامعه بیش از هر زمان به سوی وحدت، همگرایی، همدلی و همکاری قدم بردارد.
