به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای سلسله گفت‌وگوهای علمی با مدیران گروه‌های پژوهشکده‌های علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، سراغ حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر غلامرضا پیوندی مدیرگروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه رفتیم. در این بخش نظر شما را به گفت‌وگو با وی جلب می‌نماییم:
- از کمّ و کیف فعالیت‌های گروه فقه و حقوق از زمان شیوع ویروس کرونا برایمان بفرمایید؟
حدود یک سالی است که کشور عزیزمان درگیر این ویروس منحوس می‌باشد، به طبع در شیوه حضور و برگزاری جلسات تغییراتی ایجاد شده است، اما الحمدالله هیچ‌گونه تغییری در انجام فعالیت‌های پژوهشی گروه اتفاق نیفتاده است و گروه کماکان و حتی بیشتر از قبل جلسات را به‌صورت مرتب برای انجام امور محوله برگزار کرده و به فعالیت‌های پژوهشی خود می پردازد.
باتوجه به اینکه جلسات به‌صورت آنلاین برگزار می‌شود و ما دچار تغییر روش برگزاری شده ایم اما باید این نکته را تأکید کنم که به نسبت گذشته جلسات هم نظم بهتری پیدا کرده و هم به‌لحاظ محتوایی، شکل خوبی گرفته است و چه‌بسا می‌توان اعلام کرد که گروه به علت شرایط موجود اپیدمی کرونا، به رشد خوبی رسیده است.
ضمن اینکه درمورد بحث ویروس کرونا نشست علمی درخصوص سرایت دادن ویروس و بحث مسئولیت کیفری داشتیم و از ظرفی اعضای گروه مقالات و نشست‌هایی را داشته‌اند و برخی مقالات در مجله حقوق اسلامی چاپ شده است و به شورای پژوهشگاه تحقیقی هم در این باره پیشنهاد داده‌ایم.
- چه آثاری در دست چاپ هستند؟
پیش از پاسخ به سؤال شما باید به این مطلب اشاره کنم که از گروه فقه و حقوق، پنج اثر طی این مدت به‌چاپ رسیده است که شامل موارد ذیل می‌باشد:
- مجموعه مقالات همایش «فقه هسته‌ای»/ ابوالقاسم علیدوست
- ادله اثبات کیفری در اسلام (مبانی و موارد تفکیک از ادله اثبات مدنی) / احمد حاجی‌ده‌آبادی
- ظرفیت حقوق در تحکیم خانواده/ فرج‌الله هدایت‌نیا
- آزاداندیشی و آزادی بیان/ محمود حکمت‌نیا
- اختلال جنسی و حقوق خانواده/ فرج‌الله هدایت‌نیا
- مجموعه مقالات همایش «فلسفه فقه»/ علی محمدی جورکویه
درمورد آثاری که هم‌اکنون مراحل نهایی خود را سپری می‌کنند تا توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به‌چاپ برسند، می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
- مجموعه مقالات همایش «حقوق ادیان»/ غلامرضا پیوندی
- مسئولیت مدنی در قرآن/ حسین هوشمند فیروزآبادی
- کیفرگذاری؛ مبانی، معیارها و چالش‌ها/ غلامرضا پیوندی
- پرداخت دیه از بیت‌المال (مفهوم‌شناسی، مبانی، قلمرو و دادرسی)/ حسینعلی بای
- قانون اهم و مهم و گستره آن در تزاحم احکام و تزاحم حقوق/ محمد عشایری منفرد
- علم عرفی در فقه و حقوق ایران/ سعید شریعتی
- مسئولیت ناشی از دعوت شبانه/ حسینعلی بای
- بررسی جرم‌شناختی جرایم خشونت‌بار خانوادگی/ علی محمدی جورکویه
- حجاب شرعی/ علی محمدی جورکویه
- نظام مالکیت فکری؛ خاستگاه، زیرساخت‌ها و ساختار/ محمود حکمت‌نیا
- پرسمان جرم سیاسی/ غلامرضا پیوندی
- موارد پرداخت دیه به‌وسیله دولت/ حسینعلی بای
- کارکردهای عفاف در حقوق خانواده/ فرج‌الله هدایت‌نیا
- اصلاح مجرمان در سیاست جنایی اسلام/ محمدعلی حاجی‌ده‌آبادی
- پیشگیری از جرم ازطریق طراحی محیطی/ مجید قورچی‌بیگی
- چه حوزه‌های تمحضی تاکنون در گروه فقه و حقوق تعریف شده است؟
یکی از کارهای مهمی که طی این مدت به دنبال انجام آن هستیم تجدیدنظر در ساختار معرفتی و مباحث حول نظام مسائل گروه است که خوشبختانه تا به همین امروز جلسات متعددی در این باب برگزار شده است. حوزه‌های تمحضی که در گروه فقه حقوق تا امروز مصوب شده، به‌شرح ذیل است:
- فلسفه فقه/ آیت‌الله ابوالقاسم علیدوست
- فلسفه حقوق و مالکیت فکری/ دکتر محمود حمکت‌نیا
- فلسفه حقوق کیفری و حقوق کودک/ که حوزه تمحض بنده (غلامرضا پیوندی) است
- سیاست جنایی/ دکتر محمد حسنی
- جرم‌شناسی/ دکتر علی محمدی جورکویه
- جرایم علیه تمامیت اشخاص/ دکتر حسینعلی بای
- حقوق زن و خانواده/ دکتر فرج‌الله هدایت‌نیا
- حجت‌الاسلام والمسلمین دکتر حجت‌الله فتحی نیز به‌تازگی وارد بحث جرایم فضای مجازی و سایبر شده‌اند که قرار است موضوع «جرم سرقت حدی در فضای مجازی» را کار کنند و در حال تصویب طرح پژوهشی هستیم.
یادآور می‌شوم جلسات متعددی مرتبط با نظام مسائل، بازنگری مسائل گروه و آینده‌نگری در حوزه فقه و حقوق به انجام رسیده است و به‌زودی به شورای پژوهشگاه ارسال می‌شود.
- چه تحقیقاتی در گروه در دست اجراست؟
پاسخ به سؤال شما را در سه بخش بیان خواهم کرد:
الف) تحقیقاتی که هم‌اکنون درحال پژوهش می‌باشد که عناوین آن شامل موارد ذیل می‌شود:
- حقوق اجتماعی در اسناد بین‌المللی، اسلام و قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران/ حسین امینی پزوه
- فقه تکالیف الزامی کودکان ممیزه و مراهق/ مصطفی همدانی
- فلسفه حقوق (جلد دوم)/ مهدی شهابی
- پیشگیری اجتماعی از بزهکاری/ سیدمحمود میرخلیلی
ب) رساله‌های مقطع دکتری که توسط دانشجویان در گروه فقه و حقوق انجام شده و در دستور کار گروه برای ارزیابی می‌باشد:
- فقه هسته‌ای و کارکردهای آن در قراردادهای هسته‌ای/ احمد احسانی‌فر
- نظام حقوقی اموال عمومی/ حسینعلی بای
- نظریه عدالت و حقوق زن در نظام حقوقی اسلام/ سیدحسین فاطمی‌‌نژاد
- جایگاه اخلاق زیستی در نظام حقوق اسلامی/ مهدی معلّی
- نظریه عدالت قضائی در حقوق ایران (اجرا و احساس)/ محسن کاظمی نجف‌آبادی
ج) بخش سوم را می‌توان به تحقیقات جاری که توسط اعضای محترم گروه در حال پژوهش می‌باشد، اختصاص داد:
- پیشگیری اجتماعی از بزهکاری/ سیدمحمود میرخلیلی
- اصول حاکم بر نظام مالکیت فکری/ محمود حکمت‌نیا
- اهداف مجازات و بازتاب آن در قانون مجازات اسلامی/ حسینعلی بای
- حقوق عمومی و خانواده/ فرج‌الله هدایت‌نیا
- حقوق کیفری اطفال/ غلامرضا پیوندی
- روش‌شناسی اجتهاد (مطالعه، مقارنه و آسیب‌شناسی اجتهادهای معاصر)/ ابوالقاسم علیدوست؛ البته این کار هم مراحل ارزیابی و بررسی را در گروه سپری کرده و در آینده نزدیک به شورای آثار ارسال خواهد شد.
- روش‌شناسی اجتهاد (نظریه اطمینان)/ ابوالقاسم علیدوست
- سرقت در فضای مجازی/ حجت‌الله فتحی
- سیاست جنایی اسلام در مبارزه با جرایم ضد تمامیت جسمانی اشخاص با مطالعه موردی جمهوری اسلامی ایران با رویکرد نقد/ علی محمدی جورکویه
- سیاست جنایی افتراقی؛ مبانی، قلمرو و آثار/ محمد حسنی
- مبانی و اصول حقوق کیفری از منظر قرآن کریم/ غلامرضا پیوندی
- فقه و قرآن/ ابوالقاسم علیدوت
- موارد پرداخت دیه از بیت‌المال/ حسینعلی بای
- چه نشست، کرسی و همایش‌هایی برای برگزاری توسط گروه تدارک دیده شده است؟
از مهم‌ترین نشست و کرسی‌هایی که طی این مدت برگزار شده، می‌توان به نشست «بررسی ابعاد حقوقی ـ سیاسی اعتراض‌های اخیر در آمریکا» مشترک با گروه سیاست، نشست «موضوع‌شناسی فساد اقتصادی ـ بیانیه گام دوم» و کرسی «بررسی نقش عوامل درونی خشونت» و «مسئولیت کیفری ناشی از سرایت‌دادن بیماری‌های مسری» اشاره کرد.
همچنین همایش «فقه نظام» اواخر سال ۱۳۹۸ برگزار گردید و درحال تدوین مجموعه مقالات آن هستیم و همایش دوم با همین موضوع قرار است امسال یا سال آینده برگزار شود که در دستور کار گروه قرار دارد.
این نکته را باید اعلام کنم، بنا بر موارد جدید مطرح‌شده در جلساتی که با اعضای هیئت علمی گروه داشتیم، چندین نشست و کرسی علمی برای برگزاری تا پایان سال جاری توسط گروه برنامه‌ریزی شده است که برگزار خواهد شد.
در پایان از شما بابت زمانی که دراختیار گروه قرار دادید، تشکر می‌کنم و از زحمات شما سپاسگزارم.
