همبستگی اجتماعی در وقت جنگ، میوه سلامت معنوی
نوشتاری از حجت‌الاسلام دکتر علی فضلی مدیر گروه عرفان و معنویت پژوهشگاه
آنچه که در هنگامۀ بحران ها و میدان نبرد ضروری است، استحکام روحی و در نتیجه انسجام ملی و همبستگی اجتماعی در جامعه است و استحکام روحی میوۀ سلامت معنوی است.
رویدادهای تلخ فراگیر مانند جنگ، آسیب های مالی و جانی مردم را در برابر چشمانشان به خط می کنند و چاره اندیشی را از مردم می ربایند و اضطراب و ناآرامی را در روح و روان جامعه میگسترانند و احساسات و عواطف جامعه را با اندوه و ناامیدی به شدت تحت تأثیر قرار میدهند و به دلیل سرعت انتقال خبرهای ناگوار ذهن مردم را به ویروس های ذهنی آلوده میسازند. در این هنگام، مهمترین و ضروریترین اقدام، ایجاد شرایط استحکام روحی است که انسجام ملی و همبستگی اجتماعی را به همراه دارد. هر یک از مقولهها یا دانشها یا نهادها به نوبۀ خود برای این اقدام میتوانند سهمی بسزایی داشته باشند؛ یکی از آن مقوله ها سلامت معنوی است. اما پرسش این است که سلامت معنوی چگونه دارای چنین سهمی است؟ چگونه میتواند روح جامعه را به این ویژگی ها آراسته کند و ارتقا دهد؟
از دریچۀ سلامت معنوی چند ویژگی و چند گام میتواند استحکام روحی و در نتیجه انسجام ملی و همبستگی اجتماعی در جامعه را ایجاد کند و ارتقا بخشد که میتوان در این یادداشت به دو گام توجه داد. اولین گام توسعۀ معاشرت و همنشینی پاک در دو ساحت حقیقی و مجازی است که موجب پیشگیری از گسترش داده های مسموم به عنوان ویروس های ذهنی در جامعه است؛ یعنی اجازه نمی دهد داده های اضطراب زا، اندوهناک و امیدزدا گسترش یابد، بلکه بستر لازم برای انتقال دادههای صحیح، امیدزا و نشاطآور را پمپاژ میکند. اما اگر داده ها و ویروس های اضطراب زا انتقال و گسترش یافت، دومین گام را باید برداشت و آن تلقین حس پناهندگی به خدای سبحان است که پشتگرمی معنوی قدرتمندی را در دل و جان ایجاد میکند و انتظار و امید نجات از بحرانها را تقویت میکند. به فرمودۀ امام علی علیه السلام: «مَنِ اعتَصَمَ بِاللّه ِ نَجّاهُ» هركه به خدا پناه بَرَد ، خداوند او را نجات دهد. (غرر الحکم، ح ۷۸۲۶) این حس نیز به دو روش قابل انتقال است است: یکی برگزاری جلسهها یا بارگزاری پیامکها یا ساختن پادکستها و ویدئو کلیپها جهت القای آیات و احادیثی که دربارۀ پناه دهندگی حق سبحانه هستند. « الهی انت کهفی».
دیگری ترویج ذکرها و دعاها در فضای حقیقی و مجازی در خانه ها، حسینیهها، مسجدها، پیامرسانها و رسانه ها جهت القای معانی و حقایق آن ذکرها و دعاها در ذهن و خیال و روح است. مانند دعای بیست و هفتم صحیفۀ سجادیه. این دو روش تلقینی موجب آرامش قلبی و ذهنی شده، احساسات منفی را دور ساخته، پرخاشگری و برخوردها را کنترل کرده، رفتارهای شتابزده را منتفی ساخته، روح جامعه را از اضطراب و دور ساخته، فضای ذهنی را برای چاره اندیشی جهت برون رفت از بحران آرام و آماده کرده، توجه به نیازهای همدیگر را زیاد کرده، ایثار و از خودگذشتگی را افزایش داده، همگرایی و همیاری و همدلی را در میان مردم گسترش میدهد و این یعنی استحکام روحی، انسجام ملی و همبستگی اجتماعی.
