توصیف فضایل امام حسن مجتبی(ع) از زبان مخالفانش

توصیف فضایل امام حسن مجتبی علیه السلام از زبان مخالفانش
نوشتاری مستخرج از از مقاله «حسن بن علی(ع)» جلد اول دانشنامه فاطمی

یكي از ائمه اطهار علیهم السلام که در طول زندگی و پس از شهادت مظلوم بود، امام حسن مجتبی علیه السلام می‌باشد که به شدت مورد ظلم و ستم از سوی دشمنان و به ویژه امویان واقع شده است. تا آنجا که با زهر كينه امویان و معاویه بن ابوسفیان به شهادت می‌رسد و حتی بعد از شهادت نيز به جنازه مطهر آن حضرت بی احترامی کرده و آن را تيرباران می‌نمایند.

با این همه به خاطر فضائل بی‌شمار امام مجتبی علیه السلام دشمن نیز نتوانسته از بیان شخصیت والای آن حضرت چشم‌پوشی نماید و در برخی از جملات باقی مانده از بزرگترین دشمنان آن حضرت می‌توان به توصیفات آنها از این امام بزرگوار دست یافت. به عنوان نمونه معاویه بن ابی سفیان با این که بزرگترین دشمن امام حسن علیه السلام بوده، اما از آنجا که امام مجتبی علیه السلام در جنگ‌های بسیاری شرکت کرده و زمان حکومت پدرش امیرمومنان علی علیه السلام شجاعت و دلاوری‌های زیادی از خود نشان داده بود. معاویه درباره دلاوری‌های آن حضرت مجبور به اعتراف شده و گفته است: «او فرزند کسی است که به هر کجا می‌رفت، مرگ نیز همواره، به دنبالش بود (کنایه از این که نترس بود و از مرگ نمی هراسید)».

با این همه معاویه در ظاهر سعی می‌کرد تا فضایل امام حسن علیه السلام را پوشیده نگه دارد چرا که امام را دشمنی می‌پنداشت که مانع رسیدن او به آمال و آروزهایش می‌شد. به همین خاطر تعجبی ندارد که وقتی خبر شهادت امام را می‌شنود، از خوشحالی بی اختیار قهقهه می‌زند و سپس تکبیر می‌گوید و حاضران نیز برای خوشایند او همان گونه رفتار می‌کنند، اما فاخته همسر معاویه که از شیطنت معاویه آگاه بوده کلمات استرجاع را بر زبان می‌آورد و می‌گرید. در این گزارش آمده است که معاویه با دیدن گریه همسرش می گوید: خوب مي‌كنى گريه مى‏كنى كه او شايسته بود كه بر او گريه كنند.

به یک گزارش تاریخی دیگری در این زمینه توجه نماید که در آن معاویه به ناچار و علی‌رغم میل باطنی مجبور می‌شود به فضایل و صفات امام مجتبی علیه السلام اقرار نماید:

«معاويه روزى نزد جماعتى از اشراف قريش و مردمانى ديگر، گفت: به من خبر دهيد كدامين انسان از نظر پدر، مادر، عمو، عمه، دايى، خاله، پدر بزرگ و مادر بزرگ نژاده‏تر و بزرگزاده‏تر است. مالك بن عجلان به سوى حسن بن على‏عليهما السلام اشاره كرد و گفت: او اكرم و اصيل‏ترين مردم است؛ چه، پدرش على‏بن ابيطالب، مادرش فاطمه دختر رسول خداصلى الله عليه و آله، عمويش جعفر طيّار، عمّه‏اش امّ ‏هانى دختر ابوطالب، دايى‏اش قاسم فرزند پيامبر، خاله‏اش زينب دختر رسول خدا صلى الله عليه و آله، جدّش رسول خدا صلى الله عليه وآله و جدّه‏اش خديجه دختر خويلد است. مردم ساكت شدند و چون امام حسن علیه السلام برخاست و رفت. عمرو عاص رو به مالك كرد و گفت: آيا دوستى بنى‏هاشم تو را به سخن باطل واداشت؟ مالك بن عجلان گفت: چيزى جز حقيقت نگفتم و هركس خرسندى مردم را با ناخرسندى خدا پى‏جويد، به آرزويش در دنيا نرسد و فرجامش به شقاوت انجامد. و بنى‏هاشم تازه‏ترين شاخه‏اند…، آيا چنين نيست اى معاويه! و معاویه گفت: به خدا سوگند! چنين است».

یکی دیگر از دشمنان امام مجتبی علیه السلام مروان بن حکم است که دشمنی خود را با آن حضرت در هنگام تشیع پیکر پاک امام نشان داده بود، تا مدت‌ها پس از شهادت آن حضرت به خاطر خصلت‌های پسندیده امام همچون بردباری و شکیبایی از ایشان سخن می‌گفت. مردم نیز که دشمنی او با امام آگاه بودند، به او می‌گفتند: تو که تا دیروز با او دشمن بودی، و مروان پاسخ می‌داد: «او کسی بود که بردباری اش با کوه‌ها سنجیده نمی‌شد».

در هر صورت جمع کردن توصیفات این امام بزرگوار از زبان دیگران به ویژه دشمنان خود تحقیق یا کتابی مفصل می‌خواهد، چرا که در این زمینه از زندگی آن حضرت هنوز تحقیقات جدی انجام نشده است.