نجف اشرف، مرکز استانى است که در جنوب غربى عراق واقع شده است. این شهر از منظر تقدس مذهبى، چهارمین شهر جهان اسلام است، و از بُعد فقاهت و اجتهاد و علم و فرهنگ، دیرینه اى بیش از هزار سال دارد. این همه، از برکت وجود رادمردى است که اسلام و بشر، وامدار عظمت او است. این شهر بزرگ و نواحى اطراف آن، اسامى گوناگونى دارد؛ اما مشهورترین آن ها، نام هاى غرى، مشهد و نجف است. نجف از یک سو با ریگستان هایى منتهى به صحرا همسایه است، و از سوى دیگر، به زمین هایى نرم و رسوبى ختم مى گردد که قابل زراعت است. این شهر اکنون تابستان هایى داغ و زمستان هایى سرد و گزنده دارد. نجف از دیرباز روابط تجارى گسترده اى با شهرهاى عراق و کشورهاى دیگر داشته است و همواره پذیراى زایران تربت علوى بوده است. در اطراف نجف، بقایاى آثار باستانى بسیارى وجود دارد. عمر برخى از این آثار را تا ۳۸۰۰ سال پیش از میلاد تخمین مى زنند.
تاریخ نشان مى دهد که منطقه نجف و حیره، در ایام فتوحات اسلامى دو بار فتح شده است. در حقیقت، شهرت و اهمیت نجف، مرهون خاکسپارى تن پاک على(ع)در آن است. پس از شهادت على(ع)، بر مبناى وصیت خود آن حضرت، وى را مخفیانه در ارتفاعات نجف به خاک سپردند. مزار على(ع)تا سال ۱۷۰ هجرى پنهان بود و تنها معدودى از خواص اصحاب ائمه از آن باخبر بودند.
از آن پس نیز نجف گاه آباد مى شده و گاه رو به ویرانى مى نهاده است. آغاز رونق یافتن این شهر به روزگار آل بویه باز مى گردد و هسته اولیه حوزه علمیه نجف نیز در همان دوران شکل گرفته است.
از نظر تاریخى، رشد و گسترش شهر نجف، پنج مرحله اصلى دارد. نجف، از اماکن مقدس و مراکزِ علمىِ فراوان سرشار است. در این شهر، مساجد بسیارى وجود دارد که برخى منابع، شمار آن ها را متجاوز از صد باب نوشته اند. شکوفایى مدارس دینى و حوزه هاى علمى در این شهر، پس از مهاجرت شیخ طوسى به آن اتفاق افتاده است. شمار مدارس موجود و آباد کنونىِ نجف به بیش از ۳۷ باب مى رسد. کتابخانه هاى نجف نیز بسیار است و شمار آن ها از صد مى گذرد. برترین ویژگى نجف این است که مشهد على(ع)است. روایات بسیار بر این امر دلالت مى کنند و مورخان و عالمان شیعه و سنى نیز آن را تأیید کرده اند. شیعه براین قول اجماع دارد و ظهور کرامات و معجزات و اسرار و آیات بى شمار از آن مرقد پاک، امرى انکارناپذیر است.
