به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به نقل از ایکنا، نشست «بررسی مبانی فقهی و حقوقی الزام حجاب توسط حکومت» ۲۶ تیرماه با حضور حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی ایازی، قرآن‌پژوه و استاد دانشگاه آزاد اسلامی و حجت‌الاسلام والمسلمین علی محمدی جورکویه، عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی برگزار شد.
علی محمدی جورکویه در ابتدای این نشست طی سخنانی گفت: سیاست جنایی اسلام در سطح پیشگیری اجتماعی، وضعی و کیفری قابل تعریف است؛ حال باید ببینیم مبانی، اسناد و ادله که در منابع دینی آمده، این اجازه را به ما می‌دهد که بگوییم سیاست جنایی اسلام در موضوع حجاب هم وارد شده است یا خیر؟
وی افزود: پیشگیری یعنی رساندن آحاد جامعه به سطحی از تعالی که خودشان در برابر وساوس نقض ارزش‌های اجتماعی بایستند و به آن «نه» بگویند که این کار از طریق تبیین و بیان مضرات و فواید آن ممکن است؛ اگر کسی از سد پیشگیری اجتماعی گذشت و خواست وارد منطقه ممنوعه شود، دیگران اعم از حاکمیت و مردم باید او را باز بدارند و سطح سوم هم در صورتی است که اگر دو سد قبلی پیشگیری موفق نبود، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
محمدی جورکویه بیان کرد: در بحث حجاب، شارع مقدس آن را امری الزامی دانسته و فلسفه وجوب آن را هم تشریح کرده است؛ اصل وجوب حجاب با اینکه برخی در آن خدشه می‌کنند مورد اتفاق است؛ آیه ۵۹ احزاب و آیات ۳۰ و ۳۱ سوره نور هم مؤید وجوب است. همچنین در امان ماندن زنان مسلمان و طهارت قلوب مؤمنان از جمله فلسفه‌های حجاب بیان شده است.
وی افزود: براساس آیه ۴۶ سباء «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُمْ بِوَاحِدَهٍ أَنْ تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَى وَفُرَادَى ثُمَّ تَتَفَکَّرُوا…» همه آحاد جامعه و نهادها در قبال اجرای شریعت وظیفه دارند؛ هم حاکمیت باید ممنوعیت بی‌حجابی و فلسفه آن را بیان کند و هم نهادهای مردمی این وظیفه را دارند؛ همچنین در سیاست جنایی، روایت «التعزیر لکل عمل محرم(حرام) از نظر فقها پذیرفته شده و جزء قواعد اصطیادی است؛ شیخ حر عاملی در بحث تعزیر به این مسئله پرداخته و سنت معصومین(ع) هم در بحث تعذیر در دسترس ما هست و ادله امر به معروف و نهی از منکر هم مؤید این مسئله است.
عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی به اقوالی پیرامون این روایت پرداخت و تصریح کرد: یک نظر این است که هر عمل حرامی قابل تعزیر است، خواه صغیره یا کبیره باشد که شیخ طوسی قائل به این مسئله است؛ صاحب جواهر معتقد است که این قاعده برای کبائر است؛ برخی می‌گویند برای کسانی است که عمل حرامی مرتکب شده و قصد دست برداشتن از آن را هم ندارند و برخی معتقدند مرتبط با گناهان اجتماعی است.
وی تأکید کرد: بنابر تمامی این نظرات، امکان جرم‌انگاری بی‌حجابی از سوی حکومت ممکن است و حاکمیت می‌تواند به عنوان کبیره و حرامی که مفسده اجتماعی دارد، با آن مواجه شود.
بی‌حجابی، گناه است؛ جرم نیست
در ادامه حجت‌الاسلام و المسلمین سیدمحمدعلی ایازی، گفت: قرآن کریم در اینکه حجاب وظیفه است صراحت دارد، اما مسئله اصلی این است که آیا این موضوع تکلیف است یا مسئولیت اجتماعی؟ همچنین اگر کسی این کار را ترک کرد، ترک آن با وجود آگاهی نسبت به مسئله، گناه است یا جرم؛ ما باید بین گناه و جرم تفاوت بگذاریم، زیرا در قرآن مواردی هست که گناه شمرده شده، ولی جرم نیست؛ در مورد حجاب این مسئله مطرح است که آیاتی نداریم که گفته باشد ترک حجاب جنایت و جرم است و باید سیاست جنایی برای او اعمال شود.
ایازی بیان کرد: آن چیزی که قرآن در حجاب هم در سوره احزاب و هم در سوره نور خطاب کرده است، خطاب به مؤمنان و مؤمنات و زنان پیامبر و نساء مؤمنین است؛ یعنی ترتب تعمدی در کار بوده است که ابتدا اسلام و ایمان ایجاد و بعد حجاب لحاظ شود؛ یعنی اول باید اعتقاد در فرد ایجاد شود، سپس رعایت کند.
وی افزود: در قرآن کریم فلسفه حجاب جدایی مرز زنان مؤمن از دیگران بیان شده است؛ حجاب برای کرامت زن است و مؤمنان برای جلوگیری از آزار جنسی باید حجاب داشته باشند، حتی در غرب هم بحث آزار جنسی مطرح است، ولی اگر کسی دلش می‌خواهد مورد آزار قرار بگیرد، منعی وجود ندارد.
عفت عمومی مسلئه نیم قرن اخیر است
محمدی جورکویه: امکان حقوقی جرم‌انگاری بی‌حجابی توسط حکومت وجود دارد/ ایازی: بی حجابی، گناه است؛ جرم نیست
استاد دانشگاه آزاد اسلامی تصریح کرد: چیزی که به عنوان عفت عمومی در نیم قرن اخیر مطرح است، اساسا در کتب تفسیری و فقهی وجود نداشته است و صرفاً تلقی عفت فردی در بین مفسران و فقها وجود داشته است؛ بنده ۷۰ تفسیر را بررسی کرده‌ام. اصل این بوده است که در صدر اسلام اهل کتاب بد حجاب و کنیزان هم عریان بودند، و کسی جلوی آنها را نگرفته است، ضمن اینکه روایتی از امام(ع) داریم که زنان کنیز حق حجاب در جامعه اسلامی نداشتند.
ایازی اضافه کرد: گروه دیگر مسلمینی بودند که به حجاب عمل نمی‌کردند، ولی مواجهه‌ای از سوی معصومین با آنها نمی‌بینیم. دسته دیگر کسانی بودند که از جهت عقلی رشد نداشتند و در جامعه آزادانه می‌گشتند. حال اگر بحث عفت عمومی مطرح بود، قاعدتاً باید جلوی اینها گرفته می‌شد. در جامعه ۶۰ هزار نفری مدینه دریغ از یک جمله و عبارت از پیامبر(ص) که با این افراد برخورد کنند؛ اساساً این دستور بیشتر برای مهاجرین بود که وضع مالی خوبی داشتند و می‌توانستند خودشان را بپوشانند.
وی با بیان اینکه حجاب تکلیفی شرعی است، در صورتی که مؤمنین آگاه و تربیت شوند تا آن را رعایت کنند، اضافه کرد: تعبیر روایت «التعزیر لکل حرام» هم مورد قبول همه فقها نیست و دلالت آن مورد بحث است؛ روایت نقل شده در مورد سعد بن عباده هم بحث انحراف جنسی است؛ الان حسد و نمامی و غیبت و … حرام است، ولی کسی به خاطر اینها تعزیر نمی‌شود و حجاب هم از این سنخ است؛ حجاب دستوری مانند نماز و روزه گرفتن است و ما اجباری در این بحث نداریم و در حجاب هم نمی‌توانیم جرم‌انگاری کنیم.
وخامت اوضاع به دلیل برخورد نامناسب در بحث حجاب
وی تأکید کرد: دین امری قلبی است و باید قلوب را تربیت کرد. همچنین امر به معروف و نهی از منکر در لسان قرآن به معنای واجب و حرام نیست، بلکه آن را به عرف جامعه واگذار کرده است؛ لذا اگر اکثریت جامعه، بی‌حجابی را ناهنجاری دانست، قاعده امر به معروف و نهی از منکر صادق است؛ ما باید راهنمایی و ارشاد کرده و زمینه رعایت حجاب را در جامعه فراهم کنیم وگرنه بیشتر زمینه دین‌گریزی ایجاد خواهد شد؛ شاهد مثال هم وضعیت ۴۰ ساله اخیر است که مخالفت با حجاب، معنا و مفهوم بدی پیدا کرده است.
ایازی تصریح کرد: حجاب امری دینی است، ولی جرم و جنایت نیست و فلسفه آن حفظ کرامت زن مؤمن است و هنر دینداران ایجاد زمینه مقبولیت بیشتر برای زنان است. چیزی که پیامبر گرامی اسلامی هوشمندانه به این مسئله توجه داشتند.
