به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی،”شرق و دیگریِ جدید در ادبیات و سینمای غرب”مجموعه مقالاتی است که به تازگی توسط دکتر محمدمهدی وحیدی درگروه ادب و هنر مرکز پژوهش های جوان پژوهشگاه ترجمه و آماده انتشار است.
از این رو گفت و گویی با دکتر محمدمهدی وحیدی ترتیب دادیم که متن کامل آن به شرح زیر است:
لطفا بفرمایید که موضوع اثر شما چیست؟
این کتاب شامل سه مقاله است که بنا به علاقه‌مندی هایم به حوزه مطالعات انتقادی رسانه‌ها و مخصوصاً مطالعات پسااستعماری، در دو سال اخیر، ترجمه شان کرده ام. هر یک از این مقاله‌ها، از منظری، به نقد و بررسی بازنماییِ شرق و شرقیان، در رسانه‌های مختلفِ امروزی می‌پردازند. فقدان نقد بازنمایی شرق در ادبیات و سینمای غرب به شدت احساس می شود. در مقالۀ نخست به بررسی آثار اورهان پاموک، نویسندۀ مشهور ترک، پرداخته و به طور خاص بر رمان مهمِ او «کتاب سیاه»، تمرکز کرده است.نویسندۀ این مقاله، ایان آلموند، پژوهشگر و نویسندۀ حوزۀ ادبیات است که در دانشگاه جورج تاون تدریس می‌کند. او متخصصِ نظریۀ پسااِستعماری، ادبیات جنوب آسیا، بازنمایی های اسلام و ادبیات جهان است. آلموند به ویژه برای تحقیقاتش در موردِ اسلام شهرت دارد.نویسنده به هیچ وجه در پی تبلیغ اسلام و زندگیِ شرقی و انتقاد از دیدگاه غرب‌گرای پاموک نیست امّا در خلال نقدِ خود جنبه هایی از دیدگاه پاموک را شرح می دهد که کمتر مورد توجه قرار گرفته است. با توجه به اقبال روزافزون جامعه ایرانی به آثار پاموک – مخصوصاً پس از آن‌که او برندۀ جایزۀ نوبل شد – مطالعه این مقاله می‌تواند در روشن ساختن مضامین خاص موجود در کارهای این نویسنده راه گشا باشد.
مقالۀ دوم به تحلیلِ شیوه های مختلفِ ساخت و درکِ فضا، در بافتِ سیاستِ خاورمیانه، در فیلم های سینماییِ امریکایی و مصریِ معاصر می‌پردازد.
مقالۀ سوم هم با تمرکز بر یک اپیزودِ خاص از مجموعة تلویزیونیِ «وست‌وینگ»، یعنی اپیزودِ «اسحاق و اسماعیل»که به فاصلة کمی پس از وقایعِ یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱ در امریکا پخش شد، «جهانی‌محلّی‌سازی» را در این سریالِ پُرمخاطب بررسی می‌کند.
کار شما تحلیلی است یا توصیفی؟
این‌که آیا می‌شود توصیف و تحلیل را لزوماً در مقابل هم قرار داد یا نه، برای من روشن نیست. این مقالات تحلیلی هستند اما در خلال تحلیل، ناگزیر، ماجراهای هر اثرِ موردِ تحلیل و همین‌طور اوضاع و احوال زمانه و مسائل اجتماعی و سیاسی و فرهنگیِ مرتبط را نیز تحلیل می‌کنند.
مهمترین تفاوت کار شما با دیگر کارهایی که در این حوزه انجام شده چیست؟
در حوزه مطالعات انتقادی به طور عام و در مطالعات پسااستعماری به طور خاص، آثار مختلفی خلق شده است. بعضی از این آثار در مجلات تخصصی نشر پیدا کرده اند و بعضی هم به قالب کتاب درآمده اند. به نظرم مهم ترین تفاوت کتاب «شرق و دیگری جدید» این باشد که آثار بررسی شده در این کتاب، پیشتر در مقالات و کتاب های فارسی مورد توجه قرار نگرفته بودند. مثلاً تا به حال ندیده ام آثار اورهان پاموک، که در یکی دو سالِ اخیر اکثر کارهایش به فارسی برگردانده شد، از این منظر مورد توجه و بررسی قرار بگیرند.
ویژگیِ دیگر این اثر آن است کهنویسندگان هر سه مقاله از دانشگا هیان ساکن غرب و پرورش یافتگان مکاتب غربی هستند و همین موضوع است که این مقاله ها و دیدگاه ها را جذاب تر می‌کند چراکه اکثرِ نقدها و بررسی های موجود در کتاب، حاصلِ نگرش یک نویسندۀ شرقی یا شرق گرا نیستند.
چنانچه نکته خاصی در خصوص این اثر لازم می دانید مطرح شود، بفرمائید.
از پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و مرکز پژوهش های جوان که زمینه انتشار این کتاب را فراهم کردند تشکر می‌کنم و امیدوارم این مقاله ها زمینه‌ای باشند برای بررسی های نقّادانة بیشتر و عمیق ترِ محصولات فرهنگی و رسانه‌ای از منظری علمی.
گفتنی است کتاب “شرق و دیگریِ جدید در ادبیات و سینمای غرب”به قلم دکتر محمدمهدی وحیدی به زودی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی منتشر خواهد شد.
