لزوم بررسی سیره امام علی(ع) به روایت دانشنامه امام علی(ع)

لزوم بررسی سیره امام علی(ع) به روایت دانشنامه امام علی(ع)
نوشتاری برگرفته از مقاله «سیره امام علی (ع)» جلد اول دانشنامه امام علی(ع)

لزوم بررسی و شناخت سیره علوی، ریشه در کمال‏‌جویی دارد و از نیاز انسان به اسوه برخاسته است. این نیاز فطری انسان است، تا آن‏جا که گفته‏اند: انسان بدون اسوه، راه به سوی کمال نخواهد برد؛ پس انسان کمال‏‌گرا، که نمونه کامل و اسوه کمال‌‏یافته و برتر را می‏‌جوید، به شناخت سیره انسان‏‌های کامل و برجسته‌‏ای مانند علی بن ابی‏طالب(ع) و دیگر شخصیت‌‏ها و اسوه‏‌های کمال‏‌یافته تاریخ بشری چون انبیا و اولیای الهی و انسان‏های پاک‌‏باخته و متکامل نیاز دارد. در خلال بحث از سیره امام علی(ع) به روایات فراوانی در مورد الگو بودن حضرت که از طریق پیامبر (ص) وارد شده، اشاره خواهیم کرد.

از آن‏جا که حس کمال‏‌جویی و ویژگی الگوطلبی و نمونه‌‏پذیری، امری فطری و ذاتی است، انسان برای ره‏یابی به سرمنزل مقصود و دست یافتن به کمال مطلوب، در جست‏وجوی اسوه‌‏هایی برای پیروی از آن‏ها و گرفتن سرمشق برمی‏‌آید و اگر در شناخت و الگوها، دچار خطا و لغزش شود، گمراه شده، ممکن است به الگوهایی دست یابد که با ظاهری فریبنده، خود را رهبر و مقتدای جامعه ساخته‌‏اند و با پیروی از آن‏ها گرفتار انحراف شوند و در نتیجه، به‏‌جای تکامل، به حضیض ذلت سقوط کنند.

گستره سیره علوی بسیار دامنه‌دار است. امام علی (ع) پس از پیامبر (س) مصداق کامل اسوه حسنه‌‏اند و پیروی از وی، موجب هدایت و کمال امت اسلامی، بلکه انسانی است و شیوه آن بنده راستین حق، سبب ترقی، رشد و تکامل بشر خواهد بود و به همان نسبت، سرپیچی از روش او، گمراهی و نابودی همیشگی را در پی خواهد داشت. پیامبر (ص) درباره سیره امام علی (ع) به عمار یاسر این‏گونه سفارش می‏‌کند: «ای عمار، اگر دیدی علی به تنهایی از یک راه می‏‌رود و تمام مردم به راهی دیگر روانند، به راه علی برو؛ زیرا او تو را به نابودی نکشاند و تو را از مسیر هدایت و رستگاری خارج نسازد».

در روایتی دیگر پیامبر (ص) به امام علی (ع) فرمود: ای علی، بی‌شک تو کسی را که پیروت باشد، هدایت خواهی کرد و آن‏که با سیره و راه تو مخالف است، به طور قطع تا روز قیامت گمراه خواهد ماند.

آن‏چه با عنوان «سیره علوی» آمده، سیری در سنت، طریقت و سیره رفتاری امام علی (ع) است که ارتباط حضرت با خداوند، خود و خانواده و بررسی رابطه وی با جامعه اسلامی و روابط سیاسی، اقتصادی، قضایی و نظامی او را دربردارد.