به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، و به گزارش گروه اندیشه خبرگزاری شبستان؛ میزگرد تخصصی «ساختار فرهنگی و نهاد دولت» ذیل همایش «منطق بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی کشور» با حضور دکتر حسن بنیانیان؛ مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی)، دکتر مهدی ناظمی اردکانی، دبیر کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و محمد حسن شاهنگی، دبیر گروه ادبیات اندیشه و دبیر علمی میزگرد برگزار گردید.
در ابتدای این میزگرد محمد حسن شاهنگی، دبیر علمی میزگرد ضمن اشاره به سه محور کلان بازخوانی وضع ساختاری کنونی، طرّاحی وضع ساختاری آرمانی و ساز وکارهای بازسازی انقلابی در ساختار فرهنگی گفت: ظرفیت‌سنجی نهاد دولت برای تکوّن یا بازسازی ساختار فرهنگی و توفیقات و چالش‌های موقعیّت کنونی نهاد دولت در ساختار فرهنگی می‌بایست مورد توجه جدی قرار گیرد. با رویکرد فرصت‌شناسانه نیز باید الزامات، بایسته‌های صورت مطلوب موقعیّت نهاد دولت در ساختار فرهنگی با محوریت راهکار نحوه استقرار الگوی جدید فراموش نشود تا در ادامه به چگونگی تعامل نهاد دولت با نهادهای دیگر برسیم.
بنابراین گزارش در ادامه این نشست دکتر حسن بنیانیان، مشاور و دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با تأکید بر تجربه زیسته مدیریتی خود در این نشست گفت: باید این تصور غلط را اصلاح کنیم که دولت در امور فرهنگی نقش هدایتی و بستر‌ساز دارد؛ در هیچ کجای دنیا این رویه وجود ندارد. برای فرهنگ نمی‌توان یک نهاد واحد تلقی نمود. فرهنگ در ذات زندگی و سبک زندگی انسان‌ها تنیده شده است و به صورت بخشنامه نمی‌توان از بالا به پایین آن را به مردم عرضه نمود. بر اساس این نگاه باید کارکرد‌های فرهنگ در جمهوری اسلامی مورد بازنگری جدی قرار گیرد و نگاهی دوباره به انواع تغییرات فرهنگی در جامعه بیندازیم و بین تغییرات رسمی و آگاهانه تفاوت قائل شویم. مدل‌ها و شیوه‌های فساد در ساختارها و نهاد‌ها را مورد بررسی قرار دهیم تا سیستم فرهنگی از درون خراب نشود. آسیب‌هایی نظیر بروکراسی بلای جان ادارات دولتی در ایران شده است و تا دیر نشده در این خصوص باید کاری کرد.
وی گفت: یکی از مراکز مهم فرهنگی، آموزش و پرورش و مدارس است؛ ما متأسفانه در این مراکز توفیقات چندانی نداشته‌ایم؛ حتی اگر در خانه، یک خانواده ماهواره نداشته باشد اما در مدرسه دانش آموزان با همدیگر در ارتباط هستند و این موضوع توسط کمتر مسئولی در مدرسه زیر ذره‌بین قرار دارد. آموزش‌های غیر‌مستقیم و پنهان بسیار مهم است و این ظرفیت کمتر مورد توجه مسئولان در مدارس ما قرار می گیرد.
بنیانیان در بخش دیگری از این میزگرد افزود: یکی از مهم‌ترین تمرکز‌ها در تمدن غربی بر روی عنصر زن صورت می‌گیرد؛ نگاه کالایی به زن و در ادامه صنایع مد و لباس را نیز پی می‌گیرد، در صورتی که در تمدن اسلامی ضمن تأکید بر روح و روان زن، ارتقای منزلتی زن در دستور کار قرار می گیرد؛ ما باید به این تفاوت‌ها دقت کنیم و موضوع را از حیث مبانی و رویکرد برای مخاطبان و به ویژه جوانان تبیین نماییم تا به سادگی مخاطب تحت تأثیر رسانه‌های مخالف و معاند نگردد و رفتارهای هیجانی از خود بروز ندهد.
دستیار امور فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی ادامه داد: مشکل اصلی در امور فرهنگی به دو نهاد اصلی دانشگاه و حوزه باز می گردد؛ اگر این دو نهاد به درستی فعالیت کنند، کل ساختار بار خود را می بندد و مسائل حل می شود؛ چراکه این دو نهاد به عنوان قوه متفکر و پیشران وارد عمل می‌شوند و مابقی نهاد‌ها و اجزای فرهنگی را به دونبال خود می‌کشند.
در ادامه نشست؛ دکتر مهدی ناظمی اردکانی دبیر کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در این میزگرد گفت: در ابتدا باید وضع‌شناسی دقیقی از موضوع داشته باشیم و از نگاه مهندسی سیستم به فرهنگ بنگریم. مهندسی سیستم دارای ابعاد سه گانه‌ای است که شامل نوسازی، بازسازی و تحول در یک سیستم می شود. بازسازی انقلابی ساختار فرهنگی معادل انقلاب فرهنگی است و به همین میزان مهم می باشد. یکی از دلایل اوضاع نا به سامان نهادهای فرهنگی در شرایط امروز، روی زمین ماندن دستورهای مقام معظم رهبری در حوزه فرهنگ است. ایشان بر ضرورت مهندسی فرهنگی کشور در سال ۱۳۸۱ تأکید کردند تا فضای جدیدی در حوزه فعالیت های فرهنگی شکل بگیرد. تبیین سیاست‌های فرهنگی و تأثیرات متداخل آنها بر مقوله مهندسی فرهنگی در این میان جای کار دارد.
دبیر کارگروه مدیریت کلان دستگاههای فرهنگی دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: باید از ایستگاه‌های تبیین ماهیت مهندسی فرهنگی با رویکرد‌های پدیدارشناختی و توصیفی صرف خارج شویم و به تدوین اصول حاکم بر مهندسی فرهنگ برسیم. فرهنگ عمومی، نقطه عطفی در مهندسی فرهنگ است و اگر این عرصه را نادیده بگیریم، دشمن به ما ضربه می‌زند. سند مهندسی فرهنگی سند جامعی است که موضوعاتی چون سبک زندگی و خانواده، نشاط اجتماعی، روابط بین المللی و جهانی حوزه فرهنگ و ارتباطات درونی حوزه فرهنگ را مورد توجه قرار می دهد، ۱۲ راهبرد کلان ملی و ۱۱۵ برنامه کلان ملی و بیش از ۳۱۰ برنامه اقدام کلان ملی در این سند مورد توجه قرار گرفته است.
دکتر مهدی ناظمی اردکانی افزود: یکی از دلایل اصلی عملکرد نابه سامان نهاد فرهنگی، عدم وجود پیوست های فرهنگی برای آنهاست؛ این معضل برای ۱۸ کلان امر فرهنگی در قالب۶۰ دستگاه فرهنگی و۴۳۰ هزار واحد فرهنگی قابل تصور است. پیامدهای اقدامات فرهنگی ناسنجیده در طی سال های گذشته امروزه آرام‌آرام خودش را نشان می‌دهد. در مهندسی فرهنگی ما با آموزه های تصنعی و مقطعی مواجه نیستیم؛ بلکه منطبق با فطرت و نیاز‌ها و اقتضائات نوع انسان دست به طراحی کنش‌های فرهنگی هم راستای با سبک زندگی بومی می‌زنیم. چگونگی تغییرات فرهنگ، رابطه دین و فرهنگ و بالاخره رابطه دولت و فرهنگ در این فرایند باید مورد نظر واقع شود.
