به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب نقد مبانی سکولاریسم اثر دکتر همایون همتی از سوی موسسه اندیشه معاصر و توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.
سکولاریسم، تفکری دنیاگرا، یکسویهنگر، محدود و انحصار طلب با شعارهای متناقض و رویّه‌ای نفاق‌آلود است که تهدیدی بزرگ و ویرانگر برای دین‌داری و تفکر دینی محسوب می‌شود.
سکولاریسم از حدّ یک تفکر فراتر رفته و به صورت آلترناتیوی برای حکومت‌های دینی در جهان مطرح شده است. همین مسئله موجب می‌شود دین‌داران عالم با دقت و حساسیتی ویژه به نقد و ارزیابی مبانی آن بپردازند.
این رساله کوتاه، زاییده چنین عزمی است و در آن سعی شده، در کمال اختصار، هم تفکر سکولار از منابع اصلی آن معرفی شود و هم پاره‌ای نقدها درباره مبانی و مدّعیات آن مطرح شود.
در بخشی از مقدمه این اثر ارزشمند می‌خوانیم:
سکولاریسم، تفکری دنیاگرا، یکسویهنگر، محدود و انحصارطلب با شعارهای متناقض و رویّه‌ای نفاق‌آلود است که تهدیدی بزرگ و ویرانگر برای دین‌داری و تفکر دینی محسوب می‌شود. سکولاریسم از حدّ یک تفکر فراتر رفته و به‌صورت آلترناتیوی برای حکومت‌های دینی در جهان مطرح شده است. همین مسئله موجب می‌شود دین‌داران عالم با دقت و حساسیتی ویژه به نقد و ارزیابی مبانی آن بپردازند. امروز الهی‌دانان مسیحی، یهودی، بودایی و هندو به تدوین و نگارش آثار مفیدی در نقد سکولاریسم پرداخته‌اند، اماسهم ما مسلمانان در ایران در این زمینه بسیار اندک بوده است. سکولاریسم، به‌خصوص در دو دهۀ اخیر، در کشور ما رواج شگفت و بی‌سابقه‌ای پیدا کرده است. امروز دیدگاه‌های سکولار در همۀ علوم انسانی و علوم اجتماعی تأثیر گذاشته است.
سکولاریسم از محصولات «جنبش روشنگری» و «عصر رنسانس» است. امروزه نیز بر اساس تحقیقی که برخی جامعه‌شناسان دین، مثل فیل زاکرمن انجام داده‌اند، سکولاریسم همچنان در جهان رو به گسترش است. سکولاریسم تفکری است که هالی‌آوک، فرزند یک رویگر و کارگر انگلیسی اهل بیرمنگام،آن را به‌وجود آورد. وی نخستین کسی بود که واژۀ«سکولار» را به‌کار برد. او چندین کتاب دربارۀ سکولاریسم تألیف کرده است. هالی‌آوک در خانواده‌ای فقیر به دنیا آمد. او از مسیحیت دل کنده بود و به تعبیر خودش در پی «بازنشسته‌کردن خدا» بود! هالی‌آوک روزنامه‌نگاری طرفدار افزایش دستمزد کارگران و بهبود شرایط کار آنها بود و از سکوت و بی‌طرفی کلیسا دراین‌باره سخت دل‌آزرده بود. او، به‌دلیل تبلیغاتش درخصوص بی‌اعتنایی مسیحیت و سکوت کلیسا، شش ماه به زندان رفت. بعد از آن چند نشریه منتشر کرد و در مجموع ۱۶۰ جزوه و کتاب نوشت. وی رئیس انجمن «خردگرایان» بود و به دفاع از حقوق زنان و کارگران پرداخت.
تفکر سکولار به دنبال امور به اصطلاح “نقد” است و به امور “نسیه” کاری ندارد؛ یعنی به زعم خودشان در پی رفاه و توسعۀ دنیوی و توجه به همین دنیاست نه آخرت. سکولارها به ادعای خود به دنبال بنا‌کردن و ساختن بهشتی در روی زمین‌اند. یک زندگی مرفه از نظر علمی، بهداشتی، آزادی و اقتصاد. جهانی که در آن تبعیض، فقر، جنگ و بی‌عدالتی نباشد. پیشرفت مادی و اقتصادی یکی از آرمان‌های مهم سکولاریسم است که بنا به ادعای آنان فقط از طریق علوم تجربی محقق می‌شود. سکولاریسم تا اینجا هیچ منافاتی با دین ندارد. ادیان نیز به حسب آموزه‌هایشان مخالفتی با رفاه، پیشرفت و رشد علم، محو تبعیض و فقر و بی‌عدالتی و استقرار صلح در جهان ندارند. نکتۀمهم در سکولاریسم این است که سکولارها با خدا، دین و آخرت هیچ کاری ندارند. البته در سکولاریسم برخلاف الحادگرایی جدید یا مارکسیسم، کمونیسم و…هیچ‌گاه به صراحت علیه خدا و دین موضع‌گیری نمی‌شود. هالی‌آوک در کتاب سکولاریسم انگلیسی، پاراگراف معروفی دارد که سکولاریسم را مترادف با آزاداندیشی شمرده است:«یکی از آرمان‌های “آزاداندیشی” این است که هیچ‌کس از اظهار نظر نترسد.» بدین‌منوال سکولاریسم برای غرب دستاورد و انفجاری بود علیه چند قرن اختناق و استبداد اهل کلیسا؛ ولی این تفکر قابل تعمیم نیست و نمی‌توان آن را دربارۀ همۀ ادیان، به‌خصوص دینی مثل اسلام، به کار گرفت؛ دینی که دارای ساختار فرهنگی ـ سیاسی و اجتماعی کامل و جامع است و به دنیا و آخرت هر دو توجه دارد و نیازهای مادی بشر را انکار نمی‌کند. تأسیس اخلاق عقلی محض و محروم‌کردن اخلاق و جامعه از پشتوانۀ نیرومند دین نیز به لحاظ نظری و فلسفی سخت تردیدآمیز است. ایدۀ پیشرفت در خود غرب نیز منتقدانی جدّی دارد. فیلسوفان علم ضربه‌های ویرانگری به سیانتیسم وارد و کاستی‌ها و بلندپروازی‌های آن را عالمانه به نقد کشیده و ردّ کرده‌اند. بدین‌سان نه اصول و مبانی سکولاریسم از استواری و اتقان منطقی ـ فلسفی و معرفتی برخوردار است و نه در مقابل نقدهای اساسی رشته‌های جدیدی مثل اپیستمولوژی، فلسفۀ علم، فلسفۀ دین،جامعه‌شناسی دین، الهیات مدرن و دانش ادیان پابرجا می‌ماند و به اعتقاد ما در عمل نیز دچار فروپاشی و ورشکستکی و اضمحلال شده است.
کتاب نقد مبانی سکولاریسم اثر دکتر همایون همتی با قیمت ۴۰۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
