مدارا و مدیریت خشم در سیره حضرت موسی‌بن‌جعفر(ع)

به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام غلامرضا پیوندی در گفتگو با خبرگزاری شبستان با گرامیداشت شهادت امام موسی کاظم(ع) اظهار داشت: در مورد زندگی ایشان نکات مهم و برجسته‌ای وجود دارد که می‌تواند برای امروزمان مهم و حائز اهمیت باشد؛ نکته نخست، نام و واژه کاظم است.

مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه بیان کرد: همانطور که می‌دانید امامان ما انسان کاملی هستند که می توانند از هر جهت برای ما الگو باشند، اما گاهی هر یک از امامان ما تجلی یک اسم از اسما الهی می‌شوند و امام کاظم(ع) از جهت صبر و کظم غیظ یعنی فروخوردن و نگهداشتن خشم شدیدی که هنوز بروز نکرده است چنین می‌باشد.

وی در این باره عنوان کرد: کاظم به معنای کسی است که کظم غیظ می‌کند و این تعبیر در قرآن کریم آمده است، وَالْکَاظِمِینَ الْغَیْظَ وَالْعَافِینَ عَنِ النَّاسِ، یعنی کسانی که خشم خود را فرو می‌برند، این تعبیر و عبارت و این سیره امام کاظم(ع) می‌تواند برای ما که در روزگاری زندگی می‌کنیم که زمینه ناراحتی‌ها و مشکلات فراهم است و انسان دچار خشم و غضب می‌شود چنین صفت والایی می‌تواند برای ما بسیار راه گشا باشد.

حجت الاسلام پیوندی تصریح کرد: این کظم غیظ به شدت در بُعد ایشان برجسته است و تحولات زیادی را در طول زندگی امام برای دیگران به وجود آوردند. وی ادامه داد: امام کاظم(ع) در ۲۰ سالگی و در سال ۱۴۸ هجری قمری به امامت رسیدند و تا سال تا ۱۸۳ که به شهادت می رسند دوران بسیار سختی را پیموده است دورانی که امامت امام کاظم(ع) بوده دوران بسیار مشقت‌باری بوده و ایشان بارها به زندان افتاده است.

مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه گفت: آخرین زندانی که مدت طولانی در آن سپری کردند در بغداد و در زندان سندی بن شاهک بوده که در این زندان به شهادت می رسند.

وی خاطرنشان کرد: کاظم نام و وصف امام است و نام امام یعنی کاظم تجلی صبر و بردباری و کظم غیظ است و این می‌تواند در مباحث متعدد از جمله حوزه خانواده و جوانان الگوی مهمی در رفع مشکلات و آسیب‌ها باشد.

حجت الاسلام پیوندی افزود: امروزه در زندگی اجتماعی و پیچیده دنیای معاصر زمینه‌ها و عوامل زیادی وجود دارد که برای اینکه انسان نتواند خشم خود را کنترل کند و نتواند درست مدیریت نماید، ما در دنیایی زندگی می کنیم که همیشه این زمینه‌های خشم و عصبانیت وجود دارد اما اینکه انسان عصبانی و ناراحت شود و در حال عصبانیت کاری انجام ندهد که قابل جبران برای آینده نباشد بسیار مهم است.

وی بیان کرد: این وصف می‌تواند به ما کمک کند در حوزه مدیریت خشم خود را کنترل کنیم، لازم است به روایتی در همین رابطه با بحث کظم غیظ اشاره کنیم شخصی در حضور امام کاظم(ع) به امام امیرالمومنین(ع) توهین کرد، همراهان امام خواستند که به او حمله کنند اما امام مانع شد.

مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در بیان این روایت ادامه داد: پس از آن امام به سراغ مرد رفت که ظاهرا در مزرعه‌ای کار می‌کرده است، مرد با دیدن امام کاظم شروع به فریاد زدن کرد و حاکی از این بود که محصول زراعتی که دارد دچار مشکل می‌شود، امام به او نزدیک شد و با حالت گشایش و خوشرویی پرسید که برای این مزرعه چقدر خرج کرده است؟

وی عنوان کرد: آن مرد گفت من صد دینار خرج این مزرعه کرده ام؛ امام پرسید که حالا که این قدر هزینه کرده اید فکر می کنید چه میزان برداشت کنید؟ مرد با توهین گفت من از غیب آگاه نیستم، ولی در هر حال امام دوباره سوال خود را تکرار کرد تا ببیند چه برداشتی دارد، مرد در پاسخ گفت ۲۰۰ دینار .

حجت الاسلام پیوندی تصریح کرد:در آن لحظه امام کاظم ۳۰۰ دینار به او داد و گفت این ۳۰۰ دینار برای توست و محصولت نیز باقی است و هر چه برداشت کنید، پس از آن امام به سمت مسجد رفت، آن مرد که به شدت متحول شده بود زودتر از امام خود را به سمت مسجد رساند مقابلشان ایستاد و این جمله معروف را گفت اللّهُ أَعلَمُ حَیثُ یجعَلُ رِسالَتَهُ یعنی خدا بهتر می داند که رسالتش را در کجا قرار دهد.

وی اظهار داشت:این هدایت توسط امام هدایتی است که از منشا کظم غیظ است که خشونت خود را انسان بتواند کنترل کند ما در این باره روایات زیادی برای کنترل خشم داریم.

مدیر گروه فقه و حقوق پژوهشگاه گفت: خشم از شیطان و شیطان از آتش آفریده شده است و آتش با آب خاموش می شود، پس هرگاه یکی از شما به خشم آمد، وضو بگیرد، این حدیث در نهج الفصاحه آمده است.

وی ادامه داد: یکی از مهم‌ترین مباحث در حوزه زندگی اجتماعی این است که انسان خود را مجهز به این ویژگی نماید و به دنبال صبر و شکیبایی باشد که جز مهم ترین فضائل اخلاقی است و نقش مهمی در زندگی فردی و اجتماعی و خانوادگی دارد و مهار خشم نیز به درستی می‌تواند مستقیما در تعریف صبر داخل شود.

حجت الاسلام پیوندی بیان کرد: مطلب دومی که در ایام شهادت این امام می تواند ازآن برای خودمان درس بگیریم و در زندگی از آن بهره مند شویم ارتباطات اجتماعی است، در اسلام یکی از بحث هایی که روی آن سفارش و تاکید شده و انجام آن می تواند آثار بسیار مفیدی در زندگی داشته باشد و ترک آن می تواند عواقبی داشته باشد بحث صله رحم است، یعنی کسی که با خویشاوندان خودش ارتباط وسیعی داشته باشد و قطع رحم نکند که این در آیات و روایات به شدت تکیه شده است.

وی عنوان کرد: در این باره نیز آثار مثبت صله رحم بیان شده است و نتایج قطع رحم نیز آمده، در هیچ شرایطی ما نمی‌توانیم از بستگان خود قطع رابطه کنیم. صله رحم یکی از مسائل مهم در زندگی اجتماعی امروز است و باید پیوندهای خانوادگی و خویشاوندی را مستحکم کرد.

حجت الاسلام پیوندی خاطر نشان کرد: امام کاظم(ع) در دوران حیات خود به شدت مورد سختی و عذاب و شکنجه قرار گرفت و در سیاه چالها زندانی شد و این قدر زنجیر به پای ایشان بستند که پاهایشان خرد شد و این اصطلاح در مورد سیدالشهدا نیز وجود دارد وقتی بدن ایشان بعد از شهادت مورد بی احترامی قرار گرفت و با اسبها بر آن تاختند، استخوان های امام کاظم(ع) نیز با زنجیرها و شکنجه خرد و کوبیده شد.