به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، همزمان با سالروز شهادت بی بی دو عالم حضرت زهرا (س) بر آن شدیم تا بخشی از مقدمه کتاب ارزشمند او فاطمه است؛ گوهر هستی و تراز سبک زندگی «کتابی نو درباره شخصیت حضرت زهرا (س)» که توسط سرکار خانم زهره یزدان‌پناه قره‌تپه به زویر طبع آراسته شده است را در ادامه همین مطلب برای علاقمندان به این اثر، ارائه نماییم.
فاطمه(س) گوهرِ وجودش، از میوه‌های بهشتی است و برگرفته از نورِ وجود پیامبر گرامی خدا(ص) آخرین فرزند ایشان از حضرت خدیجه(س) است که سال پنجم بعثت در مکه به دنیا می‌آید و خداوند، کوثرش می‌نامد و نسل پیامبر عظیم‌الشأن(ص) از طریق وی ادامه می‌یابد؛ یعنی فاطمه(س) دخترِ پیغمبر اسلام است و همسر امیرمؤمنان علی‌بن ابی‌طالب(ع) و مادرِ نُه امام از نسل فرزندش حسین(ع) که آخرین ایشان، همان مهدی موعود(عج) مُنجی عالَم بشریت و عدالت‌گستر جهان است؛ همان موعودی که بشارت به حکومت جهانی‌اش از سوی رسول‌خدا(ص) در آخرین ساعات عُمر مبارک‌شان، موجب تسلای خاطر اندوهگین فاطمه(س) می‌شود که دل‌نگرانِ از دست‌دادن و فقدان پدر بزرگوار و رسول گرامی خداست.
تولد فاطمه(س) هم زمان است با سال‌هایی که پیامبر گرامی(ص) به اظهار آشکار دعوت خود مأمور می‌شود و با مخالفت شدید سران قریش روبه‌رو می‌شود. دیری نمی‌گذرد که فاطمه(س) مادر را از دست می‌دهد و به‌خاطر مهربانی‌هایش به رسول‌خدا(ص) می‌شود اُم‌ابیها؛ یعنی مادرِ پدر. فاطمه(س) با پسرعموی خود، علی‌بن ابی‌طالب(ع) که تنها کُفو اوست، ازدواج می‌کند و رسول‌خدا(ص) این ازدواج را امری الهی معرفی می‌کند و فاطمه(س) به خانۀ ساده و بی‌تکلف علی(ع) می‌رود؛ با جهیزیه‌‌ای مختصر که با پول مَهر او خریداری شده است. ثمرۀ این ازدواج، پنج فرزند است؛ حسن، حسین، اُم‌کلثوم، زینب و محسن، که محسن قبل از تولد به شهادت می‌رسد.
فاطمه(س) دارای مقام عصمت است و معصومه‌ای است که شناخت رفتار و سیرۀ ایشان ــ که مانند سایر معصومان، از مبدأ وحی سرچشمه گرفته است ــ نقش بسیار مهمی در تزکیه و تربیت انسان‌ها، به‌ویژه زنان و دختران در عصرهای مختلف دارد. سیرۀ اخلاقی فاطمه(س) شامل ابعاد مختلف سیره‌های ایشان می‌شود؛ مانند سیرۀ همسرداری، تربیت فرزند، خانه‌داری، عبادی، معنوی و همچنین دیگر جنبه‌هایی مانند سیرۀ ایشان در فعالیت‌های فرهنگی، اجتماعی و نیز حضور و فعالیت‌های سیاسی. ضمن اینکه سیرۀ اخلاقی ایشان، هم شامل آداب و اخلاق فردی زندگی شخصی خودشان می‌شود و هم شامل آداب و اخلاق اجتماعی که در تعامل با دیگران است.
او با آگاهی از اهداف خلقت، به عبادت کامل، یعنی تحقق و تَجَلّی عینی توحید در فکر، جان و عمل موحد، توجه کامل دارد و دعاها و نیایش‌های ایشان نیز بالاخص در تعقیبات و دعاهای پس از نماز، دارای مضامین عرفانی، توحیدی، اخلاقی، اجتماعی و سیاسی است. فاطمۀ زهرا(س) برای شوهرش همسری نمونه، برای پدرش دختری بسیار محبوب و برای فرزندانش، مادری مهربان و موفق است که در تقویت آرامش و آسایش خانواده، تربیت فکری اعضای خانواده و ایجاد محیط صمیمی، با تدبیر و مدیریتی کارآمد، از هیچ تلاش و کوششی فروگذار نیست و جلب رضایت خدا، محور اصلی همۀ فعالیت‌ها و تلاش‌های ایشان است.
فرهنگ‌سازی و زنده نگه‌داشتن ارزش‌ها و ترویج معارف، همراه با اهتمام به رفع نیازهای محرومان و ارائه الگوی زندگی ساده و همسان با تودۀ مردم از موارد شاخص در سیرۀ دختر گرامی رسول‌خداست. اساسی‌ترین نقش آفرینی فاطمه(س)در عرصۀ سیاست، اجتماع و فرهنگ جامعه اسلامی، در دوران کوتاه حیاتش پس از رحلت پیامبر گرامی(ص) است که آن زمان، از پُر مخاطره‌ترین دوران زندگی فاطمۀ زهرا(س) از جمله سرنوشت‌سازترین مقاطع تاریخ اسلام است. او در آغازین روزهای ماجرای سقیفه با ایراد خطبه‌هایی، تمام تلاش خویش را می‌کند تا با یادآوری سفارش‌های رسول گرامی خدا(ص) از انحراف جامعه از جادۀ حقیقت و افتادن در ورطۀ هلاکت پیشگیری کند. همچنین فاطمه(س) در برابر غصب خلافت و نادیده‌گرفتن جایگاه ولایت و تضییع حق امیرمؤمنان(ع) توسط اصحاب سقیفه، تمام تلاش خود را برای بیان حق به‌کار می‌بندد. پس از آنکه دستگاه خلافت، فَدک، یعنی حق دختر پیامبر(ص) را هم مصادره می‌کند و به‌رغم اعتراض وی، از بازگرداندن آن به او خودداری می‌ورزد، فاطمه(س) دست برنمی‌دارد و در مسجد مدینه، با ایراد خطبه‌ای ــ مشهور به خطبۀ فدکیه ــ به روشنگری می‌پردازد و با شهامت و اقتدار، خطر انحراف در حکومت اسلامی را یادآوری می‌کند و بار دیگر، به مسائل اساسی همچون تبیین جایگاه امامت و آگاه‌کردن مردم از آن می‌پردازد.
فاطمه(س) پس از رحلت پیامبر گرامی خدا(ص) مدت کوتاهی زندگی می‌کند و همچنان‌که رسول‌خدا(ص) خبر می‌دهد، نخستین کسی از اهل‌بیت: است که به ایشان می‌پیوندد. در این مدت کوتاه، حوادث ناگوار بسیاری از جمله ماجرای سقیفه، غصب فدک و نیز هجوم به خانۀ حضرت برای گرفتن بیعت اجباری از علی‌بن ابی‌طالب(ع) برای ایشان رخ می‌دهد که سبب آزردگی روحی سنگین و لطمه‌های جسمانی شدید آن حضرت می‌شود، به‌طوری که یگانه دختر گرامی رسول‌خدا(ص) بر آثار ناگوار ناشی از این حوادث، بیمار می‌شود و از دنیا چشم فرو می‌بندد و به شهادت می‌رسد. فاطمه(س) در وصیتش، حضور نیافتن برخی را در تشییع و نماز بر پیکرش خواستار می‌شود و از ظلم آنها در غاصب‌بودن و تضییع حق و هجوم به خانه و آتش‌زدن در خانه‌اش و ضربت‌زدن به وی، شِکوه می‌کند. پیکر مُطّهر فاطمه(س) بنا به وصیت ایشان به امام علی(ع) شبانه دفن می‌شود و به علت دفن پنهانی فاطمه(س) محل دفن ایشان مشخص نمی‌شود.
دختر گرامی پیامبر(ص) فضایل و مناقب و ویژگی‌های بی‌همتایی دارد که بسیاری از آنها در اسامی و اوصاف آن حضرت تَجَلَّی یافته و او را از تمامی زنان ممتاز می‌کند و دارای جایگاهی می‌کند که خداوند، تطهیر از همۀ پلیدی‌ها را برای ایشان مقدر می‌فرماید و به چنان درجه‌ای از کمال می‌رسد که از سوی رسول‌خدا(ص) سَرور زنان عالَم معرفی می‌شود و سَرور زنان بهشت. در این میان، مُحَدِّثه بودن از بالاترین فضایل دختر رسول‌خداست که او را صاحب، مُصحَف فاطمه، می‌کند که مشتمل بر حقایق و بیان رویدادهای آینده تا روز قیامت است و چونان میراثی نزد ائمۀ‌اطهار(ع) است و اکنون نیز نزد امام دوازدهم(عج) است. فاطمه(س) که معصوم است و مصون از گناه و اشتباه، هم دارای برخی شئون انبیاء و ائمۀ‌اطهار: (همچون حُجیت قول و فعل و تقریر) است و هم، مرجعیت دینی و صلاحیت تفسیر و تبیین دین و نیز مدارِ تشخیص حق و باطل است و معیار دستیابی به حق و بالاخص، الگویی کامل برای بشر، به‌ویژه برای زنان و دختران در تمام عرصه‌های زندگی است. فاطمه(س) افزون بر دارابودن عِلم الهی، به کسب دانش و معارف دینی از پدر گرامی‌اش نیز اهتمام دارد. جایگاه عِلمی و اهمیت احادیث دختر رسول‌خدا(ص) از مضامین و معارف ژرف آن و روایت تعداد زیادی از زنان و مردان از صحابه دانسته می‌شود.
آن حضرت، دارای حکمت‌ها و معارف نظری در انسان شناسی، قرآن شناسی مسائل اعتقادی مانند خداشناسی، عدل، قضا و قدر، نبوت، امامت، معاد است و نیز مباحث فقهی، تربیتی، اخلاقی، اجتماعی در مباحث عملی، این حکمت‌ها و معارف، در قالب احادیث و روایات، مُصحف فاطمه، دعاها و نیایش‌های حضرت و همچنین سخنرانی‌ها و خطبه‌های معروف ایشان در دفاع از ولایت، همچون خطبۀ فدکیه و نیز اشعار و سروده‌های منسوب به حضرت است. از فاطمۀ زهرا(س) در زندگی کوتاهش پس از رحلت رسول‌خدا(ص) سه خطبه به‌جا مانده است که هریک را به زبانی متناسب با مخاطبان آن و وضع و فضای حاکم بر جامعه ایراد می‌کند. خطبۀ اول فاطمه(س) در مسجد مدینه است و معروف به خطبۀ فدکیه که بسیاری نیز آن را خطبۀ لمّه می‌نامند؛ خطبۀ دوم فاطمه(س) هنگام یورش مهاجمانی از اصحاب سقیفه به خانه‌اش است و خطبۀ سوم، سخنان فاطمه(س) در بستر بیماری و در جمع زنان مهاجر و انصار است که به عیادتش رفته‌اند.
فاطمۀ زهرا(س) را می‌توان از منظری مانند قرآن و یا دیدگاه رسول‌خدا(ص) و ائمۀ‌اطهار(ع) و از نگاه علی‌بن ابی‌طالب(ع) به‌عنوان شریک زندگی و همسر ایشان جست‌وجو کرد. فاطمه(س) را از نگاه همسران پیامبر گرامی(ص) و از نگاه صحابه و تابعان هم می‌توان شناخت. فاطمه(س) در فقه اسلامی نیز نشان دارد و در آن به گفتار و رفتار و سیرۀ عملی و سنت فاطمه(س) استناد می‌شود. گزارش‌نگاران اهل‌سنت، در تدوین زندگی فاطمه(س) برای وی شأن و منزلتی ویژه قائل هستند و اذعان دارند که فاطمه(س) نزد مهاجر و انصار، دارای جایگاه ویژه‌ای است. فاطمه(س) جایگاه ویژه‌ای در اشعار فارسی و شعرهای جامعۀ عرب از دوران کهن تا کنون دارد که اشعار بسیاری دربارۀ زندگی و مدح منقبت ایشان و نیز سایر اهل‌بیت: سروده می‌شود. دربارۀ جنبه‌های گوناگون زندگی و شخصیت یگانه دختر گرامی پیامبر‌خدا(ص) آثار فراوانی است همۀ این موارد، گواه و حُجتی است بر انسان کامل‌بودن فاطمه(س) برای عبودیت کامل و همه جانبه، و به همین دلیل نیز الگوبودن فاطمۀ زهرا(س)برای همۀ بشر، در همۀ زمان‌ها و همۀ مکان‌ها و اینکه، «او فاطمه(س) است، گوهرِ هستی و ترازِ سبک زندگی».
کتاب او فاطمه است؛ گوهر هستی و تراز سبک زندگی اثر سرکار خانم زهره یزدان‌پناه قره‌تپه با قیمت ۱۰۸۰۰۰تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
