به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست علمی با موضوع بررسی ابعاد حقوقی «بحران غزه» توسط گروه فقه و حقوق پژوهشکده نظام‌های اسلامی پژوهشگاه به صورت حضوری و مجازی برگزار شد.
حجت الاسلام دکتر حجت الله فتحی با موضوع بررسی جنایات جنگی اسرائیل در غزه با رویکرد حقوق فطری و حقوق جزای بین‌الملل) به ارائه مطالب خود پرداخت که در متن ارائه ایشان را در ادامه می خوانید:
وَإِذَا تَوَلَّى سَعَى فِي الْأَرْضِ لِيُفْسِدَ فِيهَا وَ يُهْلِكَ الْحَرْثَ وَالنَّسْلَ وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الْفَسَادَ بقره آیه ۲۰۵
هنگامى که به ریاستی دست یابد، تمام تلاش خود را در زمین به کار مى‌گیرد تا در آن فساد کند و کشت و کار و نسل [مردم] را از بین ببرد و خدا هرگز تبهکارى و فساد را دوست ندارد.
در آیه ۳۲ سوره مائده نیز آمده است: مِنْ أَجْلِ ذَلِكَ كَتَبْنَا عَلَى بَنِي إِسْرَائِيلَ أَنَّهُ مَنْ قَتَلَ نَفْسًا بِغَيْرِ نَفْسٍ أَوْ فَسَادٍ فِي الْأَرْضِ فَكَأَنَّمَا قَتَلَ النَّاسَ جَمِيعًا
بدین سبب بر بنی اسرائیل حکم نمودیم که هر کس نفسی را بدون حق و یا بی‌آنکه فساد و فتنه‌ای در زمین کرده، بکشد مثل آن باشد که همه مردم را کشته است.
در آیه شریفه قتل انسان بی گناه اعم از مسلمان و غیر مسلمان معادل کشته شدن همه انسانها دانسته شده است.
پیامبر(صلى الله علیه وآله) فرموده است: «مَنْ سَمِعَ رَجُلاً یُنادِی یا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِم»؛ (کسى که صداى انسانى را بشنود که فریاد مى زند: اى مسلمانان به دادم برسید و کمکم کنید، کسى که این فریاد را بشنود و پاسخ نگوید، مسلمان نیست)
در فرمایش پیامبر اکرم (صلى الله علیه وآله) نیز آمده است: هر کسی صدای انسانی را بشنود که از مسلمانان طلب یاری کرده است نفرمود مَنْ سَمِعَ مسلما… هر کس صدای مسلمانی را بشنود… بلکه فرمود من سمع رجلا اعم از مسلمان و غیر مسلمان بر همه مسلمان یاری آن مظلوم لازم است
بخش اول: جنایات رژیم صهینویستی جرایم فطری است
آن که جنایاتی که امروزه رژیم صهیونیستی در غزه انجام می دهد از جرایم فطری است جنایاتی چون بمباران بیمارستان ها، منازل مسکونی، مراکز آموزشی و استفاده از بمب های ممنوعه، کشتار زنان و کودکان و غیر نظامیان بی پناه و بی گناه که یک نسل کشی آشکار و بر خلاف همه قواعد اخلاقی و حقوقی است. این دسته از جرایم از جرایم فطری است که نزد همه انسان ها و در همه ملل و نحل، جرم و جنایت است و شناعت آن واضح و روشن است. لذا خداوند متعال در مذمت مشرکان در قتل دختران وجدان و فطرت بشری را خطاب می دهد که بِأَيِّ ذَنبٍ قُتِلَتْ
فطرت بشر این جنایات را محکوم می کند و هیچ بهانه ای نمی تواند توجیه گر این جنایت باشد. وضوح و روشنی جنایت کارانه بودن این اقدامات در حدی است که صدای همه انسان های باوجدان را در اقصی نقاط دنیا آورده است. به اذعان کمیسر عالی حقوق بشر سازمان ملل، اسرائیل در حال نسل کشی در غزه است و به گزارش صندوق نجات کودکان، اسرائیل در چند هفته به اندازه جنگ های ۲ سال کودک کشته است. طبق آمار مقامات بهداشتی غزه، تاکنون بیش از ۳۰۰۰ کودک فلسطینی کشته شده اند.
آمار شهدای غزه از ۱۱ هزار تن عبور کرده است که عمده این شهدا را غیر نظامیان اعم از زنان و کودکان و پیرمردان و پیرزنان تشکیل می دهند.
بخش دوم: مسئولیت دیوان کیفری بین المللی در رسیدگی به این جنایات
دیوان کیفری بین‌المللی (به انگلیسی: International Criminal Court به اختصار ICC)، نخستین دادگاه دائمی بین‌المللی برای رسیدگی به جرایم نسل‌کشی، جنایات علیه بشریت، جنایت جنگی و جنایت تجاوز (به انگلیسی: Crime of Aggression) است که مقر آن در لاهه، هلند قرار دارد.
این دادگاه به جرایمی رسیدگی می‌کند که توسط اتباع یا در قلمرو یکی از کشورهای عضو انجام شده باشد یا اینکه با تصویب شورای امنیت سازمان ملل متحد به این دیوان احاله شده باشد.
این دادگاه تاکنون به ۵ موضوع نسل‌کشی اوگاندا، نسل‌کشی کنگو، نسل‌کشی آفریقای مرکزی، جنگ دارفور در سودان، و نسل‌کشی کنیا رسیدگی کرده است و علیه ۱۴ نفر اعلام جرم کرده که از بین آنها ۷ نفر فراری، ۲ نفر مرده (یا تصور می‌شود که مرده باشند)، ۴ نفر در بازداشت و یک نفر به‌طور داوطلبانه در دادگاه حاضر شده‌اند.
تا فوریه ۲۰۱۳ تعداد کشورهای عضو این نهاد به ۱۲۲ کشور رسیده‌است. تقریباً تمام کشورهای اروپایی و آمریکای جنوبی، حدود نیمی از کشورهای آفریقایی به همراه استرالیا، نیوزیلند و کانادا عضو دیوان هستند. اما از کشورهای آسیایی تنها ژاپن، مغولستان، افغانستان، تاجیکستان، اردن، کامبوج و تیمور شرقی به این دادگاه پیوسته‌اند.
اسرائیل، سودان و آمریکا از امضای پیمان دادگاه بین‌المللی خودداری کرده‌اند
بر اساس ماده ۵ اساسنامه رم، دیوان بین‌المللی کیفری به ۴ گروه از جرایم اشخاص حقیقی رسیدگی می‌کند
جرایم تحت صلاحیت دیوان؛ طبق بند ۱ ماده ۵ اساسنامه عبارتند از : جرایم نسل کشی (The crime of Genocide)، جرایم علیه بشریت (Crimes Against Humanity)، جرایم جنگی (war Crimes) و جرایم تجاوز (The Crime of Aggression) تحت صلاحیت دیوان قرار دارند.
کشتار غیرنظامیان (برخلاف اصل تفکیک) بویژه زنان و کودکان و آسیب زدن به کمپهای پناهنده گان جنایت جنگی است
کمبود اب اشامیدنی و تجهیزات پزشکی قرائن وقوع نسل کشی است
مستندا به ماده ۸ اساسنامه دادگاه کیفری بین‌المللی که منطبق بر کنوانسیون‌های ۱۹۴۹ ژنو و سایر مقررات و عرف جنگی، اعمالی مانند تخریب گسترده اموال، حمله به مناطق و افراد غیرنظامی و بمباران آنها، حمله به ساختمان‌های مذهبی و علمی، جنایت جنگی محسوب می‌شود.
همچنین اساسنامه رم که معاهده‌ای بین‌المللی برای تشکیل دیوان کیفری بین‌المللی است، جنایت علیه بشریت را در ماده ۷ بدین نحو تعریف کرده‌است: «جنایت علیه بشریت» عبارت است از انجام هر یک از اعمال ذیل به عنوان بخشی از یک حمله علیه گروهی غیرنظامی که به شکل گسترده یا سازمان‌یافته صورت بگیرد، با اطلاع از حمله: الف) قتل ب) نابودسازی ج) برده‌سازی د) اخراج یا انتقال اجباری جمعیت هـ) محبوس ساختن یا دیگر شکل‌های محرومیت شدید از آزادی جسمی که ناقض مفاد اساسی حقوق بین‌الملل باشد و) شکنجه ز) تجاوز جنسی، برده‌کشی جنسی، فحشای اجباری، حاملگی اجباری، عقیم‌سازی اجباری، یا هر نوع خشونت جنسی دیگر در همان سطح ح) آزار و تعقیب یک گروه یا جمعیت مشخص به دلایل سیاسی، نژادی، ملی، قومی، فرهنگی، مذهبی، جنسی،
ط) ناپدیدشدن اجباری افراد ی) جنایت نژادپرستی ک) دیگر اعمال غیرانسانی با خصوصیاتی مشابه که به قصد وارد آوردن عمدی درد و رنج شدید یا آسیب رساندن جدی به بدن، یا سلامت جسمی یا روانی افراد صورت گیرد.
این دیوان در ۴ مورد می‌تواند وارد عمل شود:
- زمانی که یکی از کشورهای عضو، داوطلبانه پیگیری موردی از جنایت و نقض حقوق بشر در درون خود را به دادگاه محول کند. (این مورد ممکن نیست چون اسرائیل از امضای پیمان دادگاه بین‌المللی کیفری امتناع کرده است و ثانیا هیچوقت داوطلبانه چنین کاری نمی کند)
۲.زمانی که یک کشور غیرعضو، در یک مورد معین، صلاحیت دادگاه را به رسمیت بشناسد و پرونده‌ای از جنایت جنگی یا نقض حقوق بشر را به آن احاله دهد. (این مورد هم عملا ممکن نیست چون اسرائیل مسلما چنین کاری نمی کند)
۳.خود دیوان می‌تواند راساً وارد عمل شود. به خصوص زمانی که افراد حقیقی یا نهادهای غیردولتی، شکایتی را به آن تسلیم کنند (که البته پیشرفت کار در این زمینه کاملاً به همکاری کشور محل جنایت بستگی دارد). این مورد ممکن است و جامعه جهانی، کشورهای عربی و اسلامی، نهادی های غیر دولتی می توانند از این ظرفیت استفاده کنند
- زمانی که شورای امنیت موردی را به دیوان ارجاع دهد. مانند پرونده عمر حسن البشیر در جنگ دارفور یا معمر قذافی در جنگ داخلی لیبی (۲۰۱۱) (با توجه به حضور آمریکا و دولت های استکباری در شورای امنیت و حق نامشروع وتو، مسلما شورای امنیت رسیدگی به جنایات جنگی اسرائیل را به دیوان ارجاع نمی دهد. یا فعلا احتمال آن بسیار ضعیف است.
البته در بیانیه کمیسر حقوق بشر سازمان ملل تلویحا اشاره شده است که در غزه جنایت جنگی و نسل زدایی در حال وقوع است
سابقا نیز در قطعنامه ۳۷/۱۲۳: در مورد قتل‌عام صبرا و شاتیلا توسط حزب کاتائب در بیروت، لبنان؛ تصریح شده است که این قتل‌عام یک عمل نسل‌کشی بوده‌است.
با توجه به وجدان و فطرت بشری و قواعد و مقررات حقوق جزای بین الملل، اسرائیل در غزه مرتکب جنایت جنگی و نسل کشی شده است و حامیان اسرائیل شریک در این جنایات و رسوایی اخلاقی هستند و جامعه جهانی، کشورهای عربی و اسلامی باید تلاش کنند سران اسرائیل در دادگاه بین اللمللی کیفری محاکمه شوند و این هدف غیر قابل دسترس نیست.
سکوت نهادها و سازمان های بین اللمللی، کمسیون حقوق بشر، سازمان های منطقه ای مثل اتحادیه عرب، سازمان کنفرانس اسلامی، جنبش غیر متعهدها موجب تجری رژیم صهیونیستی شده و بر همه انسان های آزاده و حق طلب لازم است ضمن محکوم ساختن این جنایات ضد بشری نهایت تلاش و اهتمام را در جهت مجازات جانیان داشته باشند.
