به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، هم اندیشی علمیِ واکاوی ابعاد فقهی، حقوقی و سیاسی حکم رهبر معظم انقلاب در محکومیت قرآن سوزی عصر دوشنبه دوم مردادماه ۱۴۰۲ توسط پژوهشگاه با مشارکت با مشارکت سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی، مجمع جهانی اهل بیت علیهم السلام و دیگر مراکز مرتبط بصورت حضوری و مجازی در پی جسارت به ساحت نورانی قرآن مجید در سوئد و پیام رهبر معظم انقلاب در این خصوص برگزار شد.
آیت الله علی اکبر رشاد رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در این هم اندیشی اظهار داشت: اهانت به قرآن کریم را در این عصر که توسط کافران جاهل انجام می‌شود را محکوم می‌کنیم و این اهانت را به قرآن صامت و ناطق که همان ثقلین است تسلیت عرض می‌کنیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی افزود:قرآن کریم، تاریخ را به پیش از خود و پس از خود تقسیم کرد و تاریخ بشر به تاریخ دوره جاهلیت و بعد از جاهلیت تقسیم شده است؛ همچنین قرآن کریم تمدن آورد و تمدن خلق کرد و بشریت را به تمدن فراخواند در نخستین آیات آن بشریت را به علم و معرفت فراخواند و دروازه های علم را به روی بشریت گشود.
وی با بیان اینکه قرآن کریم جهانبینی نو آورد و خرافه را از زندگی بشر زدود عنوان کرد: این کتاب آسمانی، شرک را زدود و توحید ناب را آورد و جهان بینی متعالی و هستی بخش را تقدیم بشریت کرد.
آیت الله رشاد بیان کرد: قرآن کریم، زیست سیاسی قبیله‌ای را تغییر داد و معیارهای شایسته‌ای را در عرصه سیاست بنا نهاد و نسلی تازه و جدید از نخبگان و متفکران را برعرصه حیات آورد آورد و در تاریخ ۱۴ قرن گذشته پس از ظهور و نزول‌اش، حیات بشر را به نحو عمیقی تحت تاثیر قرار داد و تنها مسلمانان نبودند که از آن چه فرهنگ ناب قرآنی برخوردار شدند همه بشریت ارتقا یافت و از تعالیم قرآن متاثر شد.
وی تصریح کرد: در همه نظامات و زمینه‌ها و مناسبات، اهانت به قرآن کریم اهانت به تمدن است اهانت به علم و معرفت و مقابله با علم و معرفت و زیست تمدنی و مواجهه با حریت و مقابله با بلوغ و کرامت انسانی و مواجهه با آزادی خواهی و مواجهه با کمالات است.
رئیس شورای حوزه های علمیه استان تهران خاطرنشان کرد: اهانت به قرآن کریم، مواجعهه با فطرت الهی و انسانی است؛ آن که به قرآن اهانت می‌کند در واقع به بالاترین ارزشها و همه ارزش‌های بلند و متعالی الهی و انسانی اهانت می‌کند.
وی گفت: اهانت به ساحت قرآن، فقط اهانت به کتاب مقدس متعارف نیست، بلکه اهانت به همه ارزشهاست و رفتار موهن و اهانت آمیز نسبت به ساحت نورانی و مقدس قرآن در واقع مواجهه با همه کمالات و همه خوبی‌ها و همه ارزشهاست.
آیت الله رشاد افزود:آن که چنین جرم سنگینی را مرتکب می‌شود اشد مجازات، اقل مجازات برای اوست، چون جرمی بزرگ است و جرم در حیات بشر و مناسبات انسان‌ها فراتر و بزرگتر از ساحت قرآن متصور نیست، لذا بذیهی است که کسی بگوید فردی که مرتکب اهانت به قرآن می‌شود اقل مجازات اشد است.
وی بیان کرد: این نشست معرفتی و علمی و معنوی در این ایام نورانی برای تبیین این امر مهم و ابعاد آن است، امیداریم آزادی خواهان و متفکران و روشنفکران جهان و سیاسیون آزاد و غیر وابسته و شخصیت‌های علمی جهان و اصحاب ادیان قرآنی را که قله کتب آسمانی است و اسلام که قله ادیان آسمانی و خاتم ادیان اسلامی است و همه ارزشها و کمالات و تعالیم و آموزه ها و گزاره‌های عمیق و ژرف است همگی در ادیان به دفاع از قرآن و پیامبر او و این دین بپردازند و آن را دفاع از همه ادیان و همه کتب آسمانی و همه مقدسات و ارزشها قلمداد کنند و در مقابل این کارهای جاهلانه همگی در یک جبهه بایستند؛ این توقعی است که از همه متفکرین و آزادی خواهان بین المللی می رود.
رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بررسی ابعاد فقهی اهانت به قرآن کریم عنوان کرد:این موضوع و این سنح از موضوعات حاجتمند بحث‌ها و مطالعات جدی است؛ در عین حال از دیگر سو نشان م دهد ما یک ادبیات نویی را در این قلمرو داریم ایجاد و تولید می‌کنیم و در دو سه دهه اخیر که این رویدادهای تلخ و در عین حال خطرناک از ناحیه برخی از جاهلانی که بازیچه دست سیاست‌ها و قدرت‌ها هستند اتفاق می‌افتد اقدامی موثر و مناسب و در خوری صورت نپذیرفته است.
وی تصریح کرد:یک پیشنهاد که دغدغه سی ساله بنده است در موازی این حوادث تلخی که در طول این سه دهه پیش آمده است و عکس العمل‌ها و کنش‌هایی داشته در برخی از مجامع مطرح کردیم که سرورانی که از نهادهای ذی ربط در این مجمع معنوی و معرفتی حاضر هستند این پیشنهاد عرض می‌شود شاید تدبیری شود و بتوانیم آن را در سطح جهانی تعقیب کنیم.
آیت الله رشاد اظهار داشت: هزار و یک دلیل دارد که این وقایع تلخ و یکی از این دلایل حوادث این است که صدای قرآن شنیده نشود؛ یعنی ما را به سمتی احیانا ببرند و بخوانند که گاهی ممکن است ناچار شویم از مدار معرفت و منطق و بحث‌های عمیق و دقیق فاصله بگیریم و این یک رفتاری است که در تاریخ انبیای الهی و قرآن پیشینه دارد، همان طور که در آیه ۲۶ سوره فصلت آمده وَقَالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لَا تَسْمَعُوا لِهَٰذَا الْقُرْآنِ وَالْغَوْا فِیهِ لَعَلَّکُمْ تَغْلِبُونَ یعنی و کافران (به مردم) گفتند: به این قرآن گوش فرا ندهید و سخنان لغو و باطل در آن القاء کنید تا مگر بر او غالب شوید.
وی خاطرنشان کرد:قداست به دو بخش قابل تقسیم است که قداست ذاتی و نفس الامری یکی از آن است؛ برخی از شئون دارای قداست ذاتا و تکوینی‌اند که برخی اشیا و زمان‌ها و مکان‌ها و اشخاص و بسیار چیزها هستند، یعنی اینها دارای قداست اعتباری و فرضی و تفاهمی نیست.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی عنوان کرد:گاهی بعضی از قداست‌ها حیث عرفی و فرهنگی دارد؛ وقتی بگوییم نباید به مقدسات توهین شود هم منظورمان به قرآن و ساحت قدسی رسول خدا(ص) و ساحت الهی است که قداست ذاتی دارند و هم به مقدساتی که در فرهنگ‌های مختلف مقدس انگاشته می‌شود.
آیت الله رشاد بیان کرد:ما نمی‌توانیم بگوییم فقط به مقدساتی که ما باور داریم و مطمئن هستیم ذاتی است توهین نشود، تبعا باید بگوییم سایر ادیان نیز مورد تعرض واقع نشوند و دلیلی ندارد مورد تعارض قرار بگیرند.
وی تصریح کرد: قرآن توصیه می‌کند به بت‌های آنها دشنام ندهید تا به خدای شما نیز دشنام ندهند، پس برای پیشگیری و یا براساس اهمیت صلح و میثاق‌هایی که با کفار داریم مثلا پیمانی که بسته شده تعرض نکنیم تا شرایطی پیش نیاید.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت:این بدان معنا نیست که قداست عرفی و اعتباری دارند، به هر حال امری است که به آن می‌اندیشند و می‌پندارند ما نیز تفاهم کرده‌اایم روی مصالح مهم‌تر که به آنها تعرض نکنیم، چون اهانت نیز به اهانت‌های منصوص و مصرح در کتاب‌های سنت و اهانت‌های معروف موکول به فهم عرف می‌تواند تقسیم شود.
وی ادامه داد: برخی نیز به صراحه در قرآن کریم و توسط حضرات معصوم ذکر شده و برخی اتفاقات و رفتارها احیانا اهانت به حساب بیاید آن گاه که عرف اهانت قلمداد کند ممکن است رفتاری و گفتاری از نظر عرف در زمان‌های مختلف با دیدگاه و فهم متفاوت تلقی شود یک بار موهن به حساب بیاید و گاهی همان رفتار موهن به حساب نیاید این موکول به فهم عرف است.
آیت الله رشاد اظهار داشت:حکم به اعتبارهای مختلف تقسیم می‌شود و در تقسیمات واجب در این دوره اخیر اصول این است و ۲۴ تقسیم را برای حکم عرض کردیم یکی از این تقسیمات تقسیم حکم اولی به حکم ثانوی است به شرط فراهم بودن عناصر و احکام جرم؛ آن چه موجب اثبات جرمیت و احراز مجرمگی عمل می‌شود ناشی از این است که عنصر قانون فراهم باشد یعنی قانون چه قانون بشری و یا الهی آن جرم انگاشته شود و فاعل آن مجرم تلقی شود.
وی بیان کرد: عنصر مادی یعنی این اتفاق از نوع جنس جرم تلقی شود و عنصر معنوی مربوط به علم و عمد و اختیار و کسی که فعلی را ترک کند یا فعلی انجام دهد فعلی که جرم تلقی شود به شرط اینکه این عناصر اتفاق افتاده باشد.
رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی عنوان کرد: حکم اولی به معنای اولی نه وابسته به متغیرهای غیر ثابت حکم قلمداد می‌شود، از سویی برای دسته دوم احیاینا آن عناصر و عواملی است که به اعتبار خارج از اساس حکم ارکان حکم ممکن است موثر باشد و وضعیت ثانوی به وجود بیاورد مانند تغییر موضوع که حکم ثانوی به تبع آن به وجود بیاید که حکم ثانوی است گاهی این عوامل گاهی تشدید کننده حکم است و جرم را تشدید می‌کند و حکم تشدید م شود.
وی توضیح داد: به این جهت ممکن است براثر عوامل موثر در نوع حکم و رتبه حکم و قسم حکم از نظر جنس حکم و اقسام حکم حتی تکلیفی تفاوتی باشد و گاه مکروه و یا حرام تلقی شود یا گاهی مستحب و واجب تلقی شود، در مسائلی مانند جرائمی که محل بحث است مساله عدم برائت قرآن می‌شود و می‌توان گفت جرم خفیف است ولی کراهت دارد اما عمل نکردن به حکم قرآنی جرم است.
آیت الله رشاد تصریح کرد: همچنین ممکن است گناه کبیره قلمداد شود و ممکن است تشدید شود مانند فعلی که این جاهلان انجام می‌دهند و قرآن را می سوزانند با سوزاندن قران به اعتبار ذات آن چه در ادله بحث شد و انگیزه فرد دارد و یا اثری که فرد دارد نمودی که در بیرون دارد فرض کنیم اساس دین قلمداد شود یا ذهن را حکم را سب‌النبی و یا ارتداد قرار می‌گیرد حکم تشدید پیدا می‌کند، پس امثال این جور عناصر در ثانوی شدن حکم و اساس حکم یا آن وصف حکم دخالت می‌کنند.
وی خاطرنشان کرد:چون اهانت قابل تقسیم به اشکال گوناگونی است؛ ما احکام مصرحه داریم چون حدود معینی برای برخی جرائم وجود دارد و این عناصر و امثال این تقسیمات مطرح است و در ادله، خودش را نشان می دهد هم برآیند اجرای حکم ادله فراوانی است که به آن تمسک شده است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: اهانت به قرآن از سوی افراد جرم است و این جرم، بزرگتر از جرم بزرگ است، برخی جرم‌ها مجازات‌اش اشد مجازات یعنی اعدام و گاهی مساله فراتر از این است، از این جهت که جایگاه قرآن را ذکر کردیم و تاریخ قبل و بعد از قرآن تقسیم شد.
وی افزود: حمله به قرآن حمله به همه ارزش‌های بشری و الهی است و جرم کمی نیست که حتی به اعدام اکتفا شود و معلوم نیست اشد مجازات اجرا شود که در حکم باشد و که مجازات شده و در قیامت دیگر مجازات نشود و معلوم نیست این طور باشد، چون آن چنان وسیع و بزرگ است که حتی اعمال اشد مجازات نیز در واقع کیفر نمی‌دهد.
آیت الله رشاد بیان کرد:کما اینکه از حیث دیگر به این جرم نگاه می‌کنیم در تعبیر رهبری این بود که کار خطرساز است؛ این به این معناست که این گونه مسائل یک مرتبه صلح جهانی را به خطر می‌اندازد و جرم عادی نیست که بگوییم با اشد مجازت تمام می‌شود جنگ جهانی از امری جزئی شروع شده است و یک اتفاق کوچک و یک جرقه، یک مرتبه آتش جنگ را در سراسر جهان می‌افروزد.
وی عنوان کرد: چنین رفتارهایی، خطرآفرین است و قطعا قدرت‌ها پشت صحنه آن هستند که جنگ‌ها را در دنیا به راه می‌اندازند، گاهی حکم ثانوی اشد از حکم اولی است منظور آثار و پیامدهایی است که می تواند شدت جرم و کیفر را افزایش دهد،برخی نیز اصل جرم بودگی و جرمیت را اثبات می‌کند.
رئیس و موسس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی تصریح کرد:این ادله‌ها و برخی اشد مجازات را تعیین می‌کند، حرمت هتک قرآن ضرروت دین است و گاه مستلزم سب‌النبی است که حکم‌اش ارتداد و کفر است و اشد و حکم آن اشد مجازات است و آیاتی بسیار و روایات فراوان ادله این امر هستند.
وی خاطرنشان کرد:سیره متشرع در طول تاریخ همین بوده است و در تاریخ اسلام بین مسلمانان و مذاهب گوناگون اسلامی همواره در مواجهه مسلمانان به مثابه سیره متشرعه همین گونه دیده‌ایم که افراد مرتکب را حکم به اشد مجازات می‌کنند.
آیت الله رشاد اظهار داشت: مساله اجماع یا دست کم اتفاق مذاهب به تعبیر حضرت اقاست و قواعد فقهی بسیاری که به هر حال می‌تواند مستمسک مباحث این حوزه از اصل جرم انگاری گرفته تا اشد کیفر مبنای این مباحث باشد.
وی بیان کرد: در خلال قواعد فقهی هر چند دلیل نمی‌انگاریم بلکه فرع کلی که بر فروع جزئی تطبیق داده می‌شود قلمداد می‌کنیم این مطلب دقیق و فراگیر نیست ما قواعدی داریم که به مثابه دلیل می‌توانند عمل کنند که در جای خودش باید بحث شود.
این استاد حوزه عنوان کرد: پیشنهادی که عرض می‌کنیم این است در دوره های قبل مثلا بیست سال قبل نسبت به ساحت مقدس رسول خدا اهانت شد به کرات این اتفاق افتاده است در داخل و در بیرون کشور نیز مباحثی توسط صاحبنظران مطرح شد و به هر حال مقوله‌ای به نام دین ورزی انسان داریم که برای محیط زیست حقوق قائل هستیم.
وی تصریح کرد: در فرهنگ دینی نیز حقوقی داریم اینکه حقوق بشر تساوی و عدالت خواهی و آزادی خواهی و دُرهایی که از زبان سیاست مداران ساطع می‌شود اینها که برای افراد منحرف و فاسد حق قائل هستند آیا این میلیاردها انسان کره زمین که اکثر افراد به نحوی دین دار و بی دینان در اقلیت هستند آیا این اکثریت انسان زیست ورز در کره انسان حقی به نام حق ادیان ندارند و به حقوق این ها تعرض شود و هر انسان و دولت جاهلی و بی مایه ای و بی فرهنگی به راحتی به بهانه هایی به این قشر عظیم در کره زمین توهین کنند؟
آیت الله رشاد اظهار داشت: آیا جا ندارد که ما به عنوان مهم‌ترین و اساسی‌ترین حق انسان که دین عنصر فطری است و از انسانیت انسان برمی‌خیزد چیزی به نام حقوق ادیان را مطرح کنیم و دیپلمات ها و دستگاه سیاسی و دیپلماسی ما و کشورهای مسلمان این را تعقیب کنند و کشورهای مستقل که ۵۷ کشور مسلمان هستیم و اضافه بر مسلمانان در کشورهای گوناگون با مقیاس جمعیتی بالا زندگی می کنند چنین جمعیت عظیمی نمی تواندپای این کار بیاید و این حق را احقاق و اثبات کند؟
وی گفت: این امر باید تعقیب شود پیشنهاد این نشست این است بتوانیم پیامی تنظیم کنیم و بین مجامع بین المللی و دستگاههای ذی ربط هماهنگی صورت بگیرد و این خواسته را به عنوان مطالبه ای اسلامی بلکه مطالبه ای جهانی پیگیری کنیم و تصور می کنیم با این ادبیات می توان این موضوع را پیش برد ما نیز مبنا داریم مسائل شرع ما اساس حفاظت از دین است این هم اندیشی منتهی به پیشنهادی شد و این جمع حاضر این موضوع را پیگیری می کنند.
