به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب فقه و نقد هرمنوتیک فلسفی: مبانی و پیش‌فرض‌ها تازه‌ترین اثر گروه منطق فهم دین پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه به قلم دکتر مسعود فیاضی توسط سازمان انتشارات پژوهشگاه به زیور طبع آراسته شد.
کتاب حاضر به «مبانی و پیش فرض های “نظریه فهم متن” در دانش اصول فقه در قیاس با آموزه‌های هرمنوتیک فلسفی» می‌پردازد . از این رو محدوده و قلمرو مباحث کتاب از سه جهت محدود می‌شود.
از جهت اول به مبانی محدود است. یعنی تنها باید در خصوص مبانی بحث کند و به تنقیح آنها بپردازد. مراد از مبانی نیز اصول موضوعه علم که به عنوان پایه و اصل مسلم علم، تلقی به قبول شده و نظریه‌ها و مسائل علم مبتنی بر آنها شکل می‌گیرند، است.
از جهت دوم به مبانی و پیش فرض‌های “نظریه فهم متن” در دانش اصول فقه محدود است.
از جهت سوم نیز به مبانی‌ای محدود است که تنها از سوی هرمنوتیک فلسفی که از سوی هانس گئورگ گادامر و مبتنی بر اندیشه‌های مارتین هایدگر مطرح شده است، محل بحث قرار گرفته‌اند. به این مبانی از جهت اینکه از سوی هرمنوتیک فلسفی مورد بحث قرار گرفته‌اند “مبانی هرمنوتیکی” می‌گوییم. طبیعتا این مبانی تنها مربوط به مبانی انسان‌شناختی، فهم‌شناختی خواهند بود؛ زیرا اساساً هرمنوتیک فلسفی تنها به چیستی فهم، امکان و طریقه آن بحث می‌پردازد و همه مباحث آن نیز در مبانی انسان‌شناختی آن ریشه دارد؛ اما به سبب اینکه مبانی فهم شناختی هرمنوتیک فلسفی به شاخه‌های هستی‌شناسی فهم، اعم از چیستی و امکان فهم، و معرفت‌شناسی فهم و همین طور روش‌شناسی آن تقسیم می‌شود، در این کتاب به آنها می‌پردازیم.
ترسیم قلمرو مزبور نشان میدهد که کتاب حاضر بیشتر از پایگاه هرمنوتیک فلسفی بحث می‌کند و میخواهد ببیند تأثیر مبانی فهم‌شناختی پیش گفته در اصول فقه چیست؟ و اگر مبانی مزبور نقد پذیرند، مبانی متناظر آنها در اصول فقه چگونه خواهد بود و نظر اصولیون در خصوص آنها چیست؟ تا نهایتاً معلوم شود که پایه ها و مبانی نظریه فهم متن در اصول فقه چگونه خواهد بود.
در بخشی از مقدمه این اثر ارزشمند آمده است:
اصول فقه قواعدی را در اختیار فقیه قرار میدهد تا بتواند با استفاده از آنها احکام فرعی را از منابع و ادله فقه استنباط کند. موضوع بحث در این دانش در ابتدای شکلگیری، خطابات شارع بود و مراد از خطاب شارع نیز کلامی از شارع بود که به قصد تخاطب با مکلفین بیان شده باشد که به همین دلیل مخاطب داشتن و توجه به او از ارکان خطاب به شمار میرفت. این دانش از ابتدا جنبهی آلی و ابزاری برای علم فقه داشت و از همان اول نیز علم فقه را علم مربوط به شناخت قصد متکلم و به عبارت دیگر علم مربوط به احکام شرعی عملی و استدلال به آنها تعریف کرده بود. از این جهت بود که از ابتدا نظام مسائل مطرح در اصول فقه مجموعهای از قواعد تفسیری بود که برای فهم معانی مقصود شارع و آن هم از طریق خطاباتش مورد نیاز بودند. بعدها نیز که در اثر توسعهی مسائل اصول فقه و دقیقتر شدن نیازهای فقه از سویی و تغییر زاویه دید اصولیون از سوی دیگر موضوع اصول فقه از “خطاب” به “طرق فقه” ، سپس به “ادله اربعه” – و در نزد برخی “ادله اربعه بما هی ادله”- و نهایتا به “حجت” تغییر کرد، باز هم روح کلی حاکم بر اصول فقه، همان بحث از قواعد تفسیری مورد نیاز برای “چگونه فهمیدن مراد شارع” بود و است و از این جهت تغییری در اصول فقه رخ نداد. چراکه؛ دغدغه اصولیون و فقها و مسئلهی اصلی آنها در تمام زمانها این بود که مراد شارع را چگونه میتوان فهمید؟ و این مسئله و دغدغه از آنها هرگز جدا نشد و همهی اضافات و توسعههایی که با مطرح شدن بعضی قواعد و مباحث جدید در اصول رخ داد نیز در خصوص همان بود. زیرا حتی هنگامیکه رسالت اصول فقه به یافتن حجج و نحوهی وساطتت آنها در استنباط احکام فرعی تغییر یافت، حجتها همانهایی بودند که میتوانستند نظر شارع را در خصوص احکام افعال مختلف به فقیه معرفی کنند. از این رو بود که بخش عمدهای از دانش اصول فقه به مباحث الفاظ اختصاص پیدا کرد. در این بخش قواعدی تفسیریای در اختیار فقیه قرار میگیرد که فقیه بتواند از طریق متون و منابع فقه به مرادات شارع دسترسی پیدا کند.
کتاب فقه و نقد هرمنوتیک فلسفی: مبانی و پیش‌فرض‌ها اثر دکتر مسعود فیاضی با قیمت ۷۵۰۰۰ تومان راهی بازار نشر شد.
علاقمندان جهت تهیه کتاب و یا اطلاعات تکمیلی می‌توانند به وبگاه رسمی سازمان انتشارات پژوهشگاه به نشانی: www.poiict.ir مراجعه کنند.
