به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای سلسله گفت‌وگوهای علمی با مدیران گروه‌های علمی پژوهشگاه این بار خدمت جناب حجت‌الاسلام والمسلمین مرتضی روحانی، مدیر گروه غرب‌شناسی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه رفتیم تا از کم و کیف فعالیت‌های این گروه در سال ۹۹ (جاری) باخبر شویم. در این بخش نظر شما را به گفت‌وگو با ایشان جلب می‌نماییم:
باسلام؛ از کم و کیف فعالیت‌های گروه غرب‌شناسی از زمان شیوع ویروس کرونا برایمان بفرمائید؟ و بگویید که شیوع ویروس کرونا و شرایط حاکم بر جامعه چه تاثیراتی در فعالیت گروه داشته است؟
سلام‌علیکم؛ شیوع ویروس کرونا خیلی بر امور جاری در گروه غرب‌شناسی تاثیری نگذاشته است؛ چراکه فعالیت‌های گروه پژوهش‌محور بوده و همچنان در حال پیشرفت است. تنها تغییر جدی در وضعیت جدید، مجازی شدن جلسات گروه غرب شناسی بوده است. در این مدت ما سه نشست و کرسی علمی ـ ترویجی را به صورت وبیناری برگزار کردیم.
جناب آقای دکتر غفاری “غرب‌شناسی آیت‌الله خامنه‌ای” را ارائه دادند. کرسی دوم با عنوان “غرب‌شناسی از منظر آیت‌الله طالقانی)” بود که آقای دکتر محمد ملاعباسی، عضو هیئت علمی گروه غرب شناسی، ارائه‌دهنده آن بودند و کرسی سوم هم با عنوان “غرب‌شناسی در بین اندیشمندان جهان عرب” بود که آقای دکتر شرافت ارائه دهنده این کرسی ترویجی بودند. هر سه این کرسی‌ها برآمده از پژوهش های مصوبی با همین عناوین بودند و این تحقیق‌ها به گروه تحویل داده شده‌اند و در مراحل انتهایی ارزیابی و در شُرُف ارسال به شورای آثار برای چاپ هستند.
چه آثاری در دست چاپ دارید؟
سه کرسی ترویجی که پیش تر در خصوص آنها صحبت کردیم جزء آثار گروه غرب‌شناسی بوده و به شورای آثار پژوهشگاه ارسال شده و مراحل قبل از چاپ را سپری می‌کند. همچنین یک اثر تحت عنوان “بررسی آثار کلاسیک غربی” هم در گروه غرب‌شناسی وجود داشته که تقریباً به حدود ۱۰ سال قبل بر می‌گردد و آقای دکتر کلباسی زحمت ویراستاری این اثر را کشیده‌اند، این اثر هم نهایی شده و در حال طی کردن مراحل صفحه‌بندی است که احتمالاً پس از آماده شدن برای چاپ، همایشی برای رونمایی از این اثر ترتیب خواهیم داد.
چه حوزه‌های تمحضی تاکنون در گروه غرب‌شناسی تعریف شده است؟
در گروه غرب‌شناسی دو حوزه تمحض کلی وجود دارد. یکی از این حوزه‌های تمحض مربوط به دکتر رزوبه زارع عضو هیات علمی این گروه با عنوان “پیامدهای هویتی – تمدنی علم‌گرایی بوده و پژوهش مرتبط با آن نیز “علم‌گرایی معاصر و تبعات آن در زیست انسان مدرن” است. حوزه تمحض دوم که البته هنوز به تصویب نهایی نرسیده مربوط به حوزه تمحض بنده است که پیرامون عصر روشنگری و نقش آن در زایش دوران مدرن است. در این طرح تمحض محوریت اصلی پژوهش ها فیلسوف روشنگری، کانت، است.
چه تحقیقاتی در گروه در حال اجراست؟
در گروه غرب‌شناسی یک تحقیق از بنده با عنوان ((ریشه‌های فلسفی الهیاتی سکولاریزم در کانت))، و تحقیق دیگری از دکتر زارع با عنوان “علم‌گرایی معاصر و تبعات آن در زیست انسان مدرن” در مراحل پایانی است و چند تحقیق دیگر هم به صورت حق التحقیقی درون گروه در حال انجام است. یکی از آنها مجموعه “غرب‌شناسی اندیشمندان معاصر” نام دارد که غرب‌شناسی اندیشمندانی چون امام خمینی، آیت الله خامنه‌ای، شهید صدر، دکتر شریعتی، و دکتر فردید از این مجموعه در حال اتمام هستند. تحقیق دیگری که در گروه غرب‌شناسی معین شده و جزء برنامه‌های سال جاری است، ((الهیات سیاسی یهودیت)) نام دارد. معمولاً نگاه ما به یهودیت، با توجه به عرصه بین الملل ،یعنی صهیونیزم و اسرائیل، و بدون توجه به ریشه‌های الهیاتی این بحث است. آقای دکتر فدایی مهربانی ،استاد دانشگاه تهران، این تحقیق را برای گروه انجام داده‌اند که این اثر هم از تحویل گروه شده و ارزیابی های نهایی آن در حال انجام است و به زودی کرسی ترویجی این اثر هم برگزار خواهد شد.
چه نشست، کرسی و همایش‌هایی برای برگزاری توسط گروه غرب‌شناسی تدارک دیده شده است؟
گروه غرب‌شناسی انشاالله تا پایان سال جاری بحث کرسی‌های ترویجی در حوزه ((غرب شناسی اندیشمندان مسلمان)) مانند شهید صدر و دکتر شریعتی و یک کرسی ترویجی دیگر با عنوان “الهیات سیاسی یهودیت” را خواهد داشت.
برای سال ۱۴۰۰ هم گروه غرب‌شناسی دو مجموعه نشست در نظر گرفته که یکی از این مجموعه‌ها ((نقد و بررسی کتاب‌های حوزه شرق‌شناسی)) است که توسط اندیشمندان اروپایی نوشته شده که بعضی از نویسندگان از ایرانیان مقیم خارج از کشور هستند و تعدادی از آنها هم افرادی از ملیت های مختلف هستند که در حوزه شرق شناسی کار کردند. این مجموعه وبیناری بر محوریت آثاری است که از این افراد منتشر شده است.
در صدد طراحی یک همایش نیز هستیم. پرسش اصلی مقاله “چگونگی مواجهه اهالی مشرقیان با اندیشه‌ها و تمدن جدید غربی” است که با محوریت مواجهه چند کشور از قبیل: ایران، مصر، ترکیه، چین، ژاپن، هند و پاکستان است و امیدواریم در سال ۱۴۰۰ بتوانیم این همایش را برگزار کنیم.
در پایان اگر نکته‌ای مدنظر هست؛ بفرمایید.
گروه غرب‌شناسی باید به این سمت برود که علاوه بر مباحث نظری و فلسفی درون این حوزه، به وجوه تاریخی نیز توجه ویژه‌‌ای داشته باشد. آن سوی سکه‌ی غرب‌شناسی، غربزدگی است. ما باید در گروه غرب‌شناسی با جذب اعضای هیات علمی جدید، ظرفیت این موضوع را ایجاد کنیم که به تاریخ غربزدگی بپردازیم؛ لذا نیازمند مطالعات جدیدی در تاریخ ایران مدرن هستیم. ایرانی که با مفهوم دولت-ملت آشنا شده است و طلیعه‌های آن از دوره مشروطه دیده می‌شود و تحقق کامل آن هم در دوره پهلوی اول بوده است. ایران در آن زمان از وضعیت ملوک الطوایفی و خانسالارانه خارج شده و حول مفهوم ملیت ایرانی بازطراحی شده است . این دغدغه ایست که ما در گروه غرب‌شناسی داریم و باید با جذب اعضای هیات علمی جدید و محور قرار مطالعات میان رشته‌ای بتوانیم عرصه های جدیدی را در این حوزه مطالعاتی طرح کنیم.
