به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی ترویجی با موضوع “نگاهی به جغرافیای پزشکی و اپیدمی‌ها (با تاکید بر COVIDE19)“ توسط گروه مطالعات انقلاب اسلامی پژوهشگاه روز سه‌شنبه مورخ ۳۰ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ به صورت مجازی و تحت نرم افزار ادوبی کانکت برگزار شد.
دکتر عبدالمجید احمدی اورامان استادیار دانشگاه بزرگمهر (قائنات) به عنوان ارائه‌دهنده در ابتدای بحث خود گفت: با اندک جستجویی در گذر زمان به راحتی می توان شیوع انواع اپیدمی ها و اثرات آنها را در گستره جغرافیایی کره زمین یافت. علاوه بر گذشته و ادوار مختلف تاریخی؛ امروزه نیز جهان مدرن قرن بیست و یکم با همه پیشرفت ها؛ تکنولوژی ها و توانمندی ها، توسط یک اپیدمی دیگر یا به تعابیری ریزترین موجود میکروسکوپی تاجدار به نام covid-19 (کرونا ویروس)واثرات آن تهدید شده است.
وی افزود: این ویروس که گلو، سینوس‌ها و دستگاه تنفسی را درگیر می‌کند؛ اولین بار در سال ۱۹۶۵ کشف شد و تا اواسط دهه ۱۹۸۰ دانشمندان در حال مطالعه و بررسی انواع کرونا ویروس‌ها بودند. اما در اواخر سال ۲۰۱۹ میلادی نوع جدیدی از آن در شهر ووهان چین مشاهده شد و شش نوع ویروس کرونای کشف شده قبلی را به هفت مورد افزایش داد. پیش از بیماری کرونا، بیماری سارس مهمترین بیماری خطرناکی که منشاء آن کرونا ویروس بود، به شمار می‌رفت. سارس نیز از خاورمیانه شروع شد.
دکتر احمدی تصریح کرد: از نگاه جغرافیایی می توان گفت جهش جهانی این ویروس ازیک اورگانیسم زنده (خفاش، مورچه‌‌خوار پولک دار یا هر موجود دیگری) در یک فضای میکرو، یعنی بازار محلی در شهر ووهان آغاز شد؛ سپس منطقه ای و نهایتا جهانی را درگیر نمود. الگوی انتقال، گسترش و فراگیری (پاندامیک) و تاثیرات مخرب آن تجربه‌ای جدید برای مواجهه مشترک جامعه جهانی در قالب جغرافیایی واحد با تهدیدات مشابه درآینده را القا نمود.
در سطح جهانی، الگوی انتشار ویروس پاندمیک (همه‌‌گیر) است. در سطح منطقه‌‌ای، کرونا از استان ووهان در بخش مرکزی چین شروع شد، لیکن با سیاست‌‌های سخت‌‌گیرانه به سایر فضاهای چین، شکلی اپیدمیک نیافت. برعکس در برخی از کشورهای جهان همچون ایتالیا؛کره جنوبی و ایران به سرعت از کانون اولیه بیماری، به سایر فضاها منتقل و منتشر شد و آلودگی جغرافیایی غیرقابل کنترلی پیدا کرد.
وی ادامه داد: از مهمترین اثرات این ویروس اختلال در نظام و ساختار جهانی؛ از زنجیره تولید، توزیع و مصرف تا رکود در بخش های خدماتی؛ صنعت و کشاورزی حداقل برای کوتاه‌مدت بود که می توان گفت از روند طبیعی خارج شدند. اقتصاد توریسم در سراسر جهان با افت چشم‌‌گیری مواجه شده، نمودار صعودی عملکرد شرکتهای حمل‌‌ونقل بین‌‌المللی شکلی نزولی یافته است. سیر کاهشی رشد اقتصاد جهان و سقوط شاخص بورس در کشورهای توسعه یافته علائم نگران کننده انتشار پاندمیک کرونا در جهان است و این اثرات تنها بخش کوچکی از تاثیر این ویروس می باشند. از طرفی دیگر نوعی تنفس محیط طبیعی و استراحت آن نیز اثری قابل توجه از این ویروس بوده است.
جغرافیای پزشکی و ویروس ها؟ (کرونا)
دکتر عبدالمجید احمدی اورامان گفت: با تحدید و تطبیق قلمرو دو علم پزشکی و جغرافیا و مشخص شدن وجوه، محدوده و موضوعات مشترک آن دو، ماهیت و قلمرو جغرافیای پزشکی حاصل خواهد شد. در یک تعریف کلی میتوان علم پزشکی را مطالعه و بررسی، تشخیص، علت یابی و درمان بیماریهای انسان معرفی کرد.
در تعاریف مختلفی که از علم جغرافیا ارائه شده، ماهیت و جوهره این علم، مطالعه، شناخت و تفسیر روابط متقابل انسان و محیط معرفی شده است. جغرافیای پزشکی، آن بخش از علم جغرافیا است که در مطالعهی اکولوژیکی انسان به بستر محیطی و جغرافیایی بروز، گسترش و درمان بیماریها توجه دارد. بنابراین جغرافیای پزشکی تلفیقی از وجوه مشترک بین موضوع علم پزشکی و بیماریها در سه مرحلهی علت‌یابی، پراکنش و درمان از یک سو و عوامل محیطی در قالب لیتوسفر، هیدروسفر، اتمسفر و بیوسفر به عنوان بستر جغرافیایی از دیگر سو است.
استادیار دانشگاه بزرگمهر قائنات در پایان سخنان خود و در مورد ویروس کرونا نیز از چندین منظر به رابطه آن با جغرافیا نگریست و این نکات را به شرح زیر برشمرد:
نگاه تراکمی و درگیری جمعیت در مقیاس نفر در مکان؛ کیلومتر و مساحت (به صورت انبوهی و تشدیدی و در زمان بسیار کم جمعیت کثیری را در سطح جهان مبتلا می کند) و کاهش اثر آن با افزایش فاصله ها در مکان های شهری و روستایی
این ویروس در یک عنصر جغرافیایی و اقلیمی به نام دما با میدان تغییر ۹۰ درجه، یعنی ۶۰ درجه زیر صفر تا ۳۰ درجه بالای صفر می‌تواند حیات داشته باشد. (سازگاری با تغییرات دمایی کره زمین)
ماندگاری این ویروس (۴ تا ۲۸روز) در شرایط تغییرات جغرافیایی شب و روز یا فصول
شیوع در مقیاس محلی؛ گسترش در مقیاس جهانی و البته با نظم زنجیره ای
نکته قابل توجه و تامل این است که کشورهایی که شدیدا درگیر این ویروس شدند روی یک عرض جغرافیایی قرار داشتند مانند (فرانسه، ایتالیا، ایران، ووهان چین، کره، ژاپن، سیاتل WA و نیویورک آمریکا)
