به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و به نقل از خانم دکتر اسماعیلی دبیر اجرایی هسته مطالعات نظری – دینی زیست فناوری و مهندسی ژنتیک مرکز رشد و نوآوری پژوهشگاه، روز دوشنبه سوم اردیبهشت ماه ۱۴۰۳، در نشست مشترکی، آیت الله رشاد رئیس و موسس پژوهشگاه با دکتر محمدحسین متالهی سرپرست ستاد توسعه زیست‌فناوری معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش بنیان ریاست جمهوری دیدار و گفت و گو کردند.
در ابتدای این دیدار، دکتر مهدی رحیمی رئیس مرکز رشد و نوآوری پس از معرفی پژوهشگاه، خانه رشد و هسته مطالعات نظری – دینی زیست فناوری و مهندسی ژنتیک و ورود بیشتر پژوهشکده های پژوهشگاه به مسائل نوظهور، از توافق نامه پژوهشگاه با دکتر دهقانی معاون محترم علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری سخن گفت که براساس آن، تصمیم گرفته شد که پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، امور و ظرفیت های موجود قطب نوآوری علوم انسانی را متکفل شود.
دکتر رحیمی با بیان اهمیت به پرداختن مسائل نوظهور و توجه به مسائل نظری و علوم انسانی آن افزود: برای تامین این مهم، براساس توافق نامه معاونت علمی و پژوهشگاه، هسته های مختلف علمی مانند هسته دیپلماسی، هسته حکمرانی و فضای موجود و از جمله هسته مطالعات نظری – دینی زیست فناوری و مهندسی ژنتیک ایجاد شد که به طور جدی مشغول به فعالیت است و در حال حاضر هم تصمیم داریم که براساس ظرفیت ها و امکانات موجود مراکز مختلف علمی پژوهشی کشور و از جمله ستاد توسعه زیست فناوری، این فعالیت ها را توسعه دهیم.
در ادامه آیت الله رشاد ضمن ابراز خرسندی از حضور دکتر متالهی در این نشست، ضرورت پرداختن به مسائل زیست فناوری و عمل فعالانه به موازات پیشرفت این حوزه و زمینه های مختلف آن را بسیار مهم دانست و گفت: در دنیای حاضر، زیست فناوری جزئی از زندگی مردم شده است و همه ابعاد زندگی انسان ها درگیر مسائل زیست فناوری شده است. این پیشرفت ها ممکن است منجر به ازبین رفتن اعتقادات و باورهای دینی آن ها شود. چنانچه زمانی مساله داورینیسم یا همان نظریه تکامل مطرح شد که البته برخی از فلاسفه از جمله مرحوم آیت الله مصباح و دیگران و حتی برخی از صاحبنظران علوم زیستی ورود کرده و پاسخ هایی دادند. در خصوص زیست فناوری هم شبهات بدون پاسخ بسیاری باقی مانده است که لازم است به آن ها توجه شده و به موازات پیشرفت های علمی، پاسخ های مناسب با آن داده شود.
در ادامه، آیت الله علی اکبر رشاد، با بیان مدیریت تولید علم پژوهشگاه و تجربه انباشته آن در این حوزه و مرجعیت علمی اعضای هیات علمی پژوهشگاه در کشور و همچنین اشاره به تفاهم نامه همکاری میان پژوهشگاه و ستاد توسعه زیست فناوری در زمان سرپرستی دکتر مصطفی قانعی گفت: از زمان انعقاد تفاهم نامه مزبور، فعالیت های عمده ای در حوزه زیست فناوری انجام شده است. چنانچه خود من طرح کلان و مفصل مطالعات جامع زیست فناوری با جامعیت محورهای مختلف فلسفی، الاهیات، اخلاق، فقه، حقوق و … را نوشته ام. همچنین حدود سه تا چهار سال هست که درس خارج فقه مهندسی ژنتیک را برگزار نموده ام که ابتدا درباره مبانی فلسفی و الاهیاتی بیوتکنولوژی، مساله استنساخ و مشابه سازی بررسی شد و در حال حاضر هم مشغول بحث تلقیح مصنوعی هستیم.
رئیس و موسس پژوهشگاه چنین ادامه داد: از دیگر فعالیت های این مرکز، تهیه کتاب فقه زیست فناوری است که این کتاب را بنده در دو جلد به زبان عربی و در ۲۰ فصل نوشته ام که ترجمه فارسی آن در حال انجام است. یکی دیگر از فعالیت های علمی هسته مطالعات نظری- دینی زیست فناوری این پژوهشگاه، تهیه معجم مفهومی آیات زیست فناوری است که می تواند به عنوان یک کتاب مرجع باشد که در حال حاضر، در حال تکمیل این مجموعه هستیم. البته همین کار را در روایات نیز می توان انجام داد.
آیت الله رشاد در ادامه ضمن توجه جامعه حوزوی به مسائل زیست فناوری خاطرنشان کرد: ما در موسسه حوزوی امام رضا علیه السلام، رشته فقه زیست فناوری را طراحی کردیم تا بدین وسیله بتوانیم جامعه حوزوی را متوجه این مسائل کرده و اساتید و فضلایی در حوزه های مختلف زیست فناوری اعم از اخلاق، فقه، الاهیات، فلسفه و … تربیت کنیم. همچنین ایشان در ادامه ضمن توجه به شبکه سازی و تهیه یک بانک اطلاعاتی از محققان و پژوهشگران حوزه زیست فناوری به منظور ارتقای ظرفیت انسانی و بهره گیری صحیح از نخبگان علمی و ممحضان در این حوزه بر برگزاری سالیانه یک همایش ملی خوب در حوزه زیست فناوری تاکید کرد.
در ادامه این جلسه، دکتر عباس زاده معاون امور پژوهشی و آموزشی پژوهشگاه ضمن ابراز خوشحالی از برگزاری این نشست گفت: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با خاستگاه خوب و قوی شکل گرفته و با این که زمان محدودی از هسته مطالعات نظری – دینی زیست فناوری و مهندسی ژنتیک نگذشته ولیکن منشأ ایجاد ثمرات خوبی شده است و ما توانستیم نه تحقیق عمده در این حوزه داشته باشیم مانند فرهنگ دینی و محیط زیست، زیست فناوری و علوم شناختی، ظرفیت های عرفان اسلامی در مبانی حکمی محیط زیست، مباحث پیشافقهی زیست فناوری، فقه مهندسی ژنتیک و جنگ بیولوژیک، کتاب فقه زیست فناوری، معجم مفهومی آیات زیست فناوری، برگزاری یک مدرسه تخصصی و سه نشست، فراخوان همایش ملی مطالعات نظری – دینی علوم زیستی و زیست فناوری و حمایت از رساله های دکتری و سطح چهار حوزه.
در ادامه این نشست، دکتر میرزاپور مدیر علمی هسته مطالعات زیست فناوری بر خلأ تولید محتوا در مطالعات علوم انسانی زیست فناوری تاکید کرد و گفت: لازم است تصمیم گیری ها در این حوزه با توجه به پیوست های علمی صورت گیرد و به جز ترجمه مقالات و کتب علمی، با توجه به غنای عمیق فقه و فلسفه، در حوزه مطالعات نظری زیست فناوری تلاش کنیم که ادبیات تاسیسی داشته باشیم و البته در عین حال، لازم است که به نیازهای ستاد توسعه زیست فناوری در حوزه ترویج و آموزش و پژوهش توجه شود.
دکتر متالهی سرپرست ستاد توسعه زیست فناوری ضمن ابراز خرسندی از برگزاری این نشست مشترک و توجه به تاثیرات روانشناختی آموزش و ترویج زیست فناوری گفت: متاسفانه تدریس علم و فناوری جدای از فضای شبهات، اثر روان شناختی مفیدی ندارد و اعتقادات مخاطب را سست می کند. از این رو، اگر پیوست های نرم آن احصاء و توجه نشود می تواند تالی فاسدهای زیادی داشته باشد. چنانچه اگر به تاریخ علم مراجعه شود خواهیم دانست که چه افرادی و با چه فضای فکری وارد دانشگاه شدند و ترویج ها و آموزش ها موجب شده است چه خروجی هایی داشته باشد. به همین خاطر، توجه به پیوست های نرم این حوزه بسیار اهمیت دارد و از جمله مراکزی که می تواند محوریت علمی خوبی برای مباحث و نیازمندی های مطالعات انسانی این حوزه داشته باشد پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه است که می توان از ظرفیت های علمی آن بهره مند شد.
