به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کرسی علمی- ترویجی “اثبات تشیع عقیدتی بعد از رحلت پیامبر(ص)”، یکشنبه ۱۵ دی ماه ۹۸، توسط گروه کلام پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی پژوهشگاه با حضور اساتید و صاحبنظران این حوزه در قم برگزار شد.
حجت‌الاسلام دکتر محمد صفر جبرئیلی در ابتدای ارائه خود بیان داشت: شیعه در فرهنگ تشیع و در تفاهم و درک غیر شیعیان، در قرن‌های نخستین اسلام و در زمان ائمه علیهم‌السلام بر کسی اطلاق می شد که علاوه بر محبت قلبی به خاندان پیامبر واعتقاد به حقانیت آنان و صدق دعوتشان یک شرط اساسی و حتمی دیگر داشت و آن «پیوستگی وارتباط فکری و عملی» با امام بود، این پیوستگی که در فرهنگ شیعه«ولایت» نامیده می‌شود موجب می شود تا شیعیان در فعالیتی که به ابتکار و رهبری امام در جهت بازیافتن حق غصب شده و تشکیل نظام علوی و اسلامی در سطح مختلف فکری، سیاسی و احیاناً نظامی انجام میگرفت شرکت داشته باشند. شیعه کسی است که اسلام را ازدریچه فکر امیرالمؤمنین می بیند و با طرفداری و هواخواهی از آن حضرت، او را در برخورداری ازمقام امامت وخلافت بردیگران شایسته تر دانسته و در مقام عمل هم او را مفترض الطاعه می داند
وی در ادامه به تشریح سیر تطور شیعه پرداخت و گفت: همه دیدگاه های همسو برظهور تشیع در مدینه و درسقیفه اتفاق نظر دارند تشیع را ادامه اسلام و عربی المولد می‌دانند اختلاف در سیرتطور و به تعبیر دیگر گونه شناسی تشیع وشیعیان است آیا ازهمان ابتدا تشیع اعتقادی مطرح بوده است؟ آیا در همان روزهای آغازین ظهور، تشیع اعتقادی وسیاسی به صورت توأمان حضور داشته است؟ یا در مرحله اول گونه سیاسی سپس اجتماعی ودر مراحل بعدی گونه اعتقادی آن به ظهور رسیده است.
الف: عبدالله الفیاض، تاریخ الامامیه واسلافهم من الشیعه، منشورات الاعلمی للمطبوعات،۱۳۹۵ق،الثانیه.
۱٫ تشیع روحی؛ بعداز رحلت پیامبراکرم «انه یقوم علی الاعتقاد بإمامه علی المفروضه من الله»
۲٫ تشیع سیاسی؛ بعداز خلافت امام درسال ۳۵ق «النصره والاتباع لعلی دون الالتزام بالنص علی امامته الدینیه»
ب: سید حسین مدرسی طباطبایی؛ مکتب درفرایند تکامل
۱٫ سیاسی واجتماعی(ص۲۹-۳۰)
۲٫ مذهبی وعلمی(ص۳۷،۳۹، ۳۸)
۳ . معنوی(ص۴۰)
ج: عبدالمجید مبلغی، سیر تطور هویت یابی شیعیان تاپایان مکتب شیعی بغداد، پژوهشگاه علوم وفرهنگ اسلامی، ۱۳۹۸٫
۱٫شیعه سیاسی؛ ازامام علی تا واقعه عاشورا
۲٫ شیعه اجتماعی؛ ازکربلا تاکاظمین
۳٫شیعه اعتقادی؛ ازعهدصادقین تا آغاز غیبت صغری
۴٫ شیعه هویتی؛ آغاز غیبت صغری تا تأسیس حوزه نجف
د: دیدگاه شهید محمدباقرالصدر(نشأه التشیع والشیعه، ص وآیت الله سید علی خامنه ای ( آثارمختلف ایشان ازجمله دوامام مجاهد،ص ۸۸)این دو معتقدند تشیع ازهمان آغازعقیدتی وسیاسی بوده است.
عضو هیأت علمی گروه کلام پژوهشگاه ملاک تشیع اعتقادی درنیمه اول قرن اول(۱۱-۴۰ق) را اینگونه برشمرد: در زمان امام علی علیه‌السلام یعنی در فاصله بیست وپنج سال میان سقیفه و خلافت حضرت ، صحابه خاص ایشان که معتقد بودند حکومت حق برترین و فداکارترین مسلمان یعنی علی بن ابی طالب است و تصریح پیامبراکرم به جانشینی او را از یاد نبرده و در نخستین روزهای پس از سقیفه نیزبا صراحت مخالفت خود را نسبت به برندگان خلافت و وفاداری خود را به امام اعلام کردند بعدها که مصلحت بزرگ و مهمی امام را وادار به سکوت و حتی همکاری با خلفای نخستین کرد ، این افراد نیز در روند معمولی و عادی جامعه اسلامی قرار گرفتند؛ اماهیچ گاه رأی ، نظر و تشخیص درست خود را از دست نداده و همواره پیرو آن حضرت باقی ماندند و به همین علت به حق نام «شیعه علی» را به خود گرفتند و بدان نام مشهور شدند. چهره های معروف و افتخارآمیزی همچون سلمان، ابوذر ، عمار ،مقداد، حذیفه و…. ِ که به تایید شواهد وقرائن روایی و تاریخی، اندیشه شیعی یعنی اعتقاد به لزوم پیروی از امام به عنوان پیشوای فکری و نیز رهبر سیاسی که ازطرف خدا تعیین و توسط پیامبرمعرفی شده است را همواره به شیوه های مصلحت آمیز و حکمت آمیز، میان مردم اشاعه داده و تدریجا بر جمع خود می افزودند البته طرح ویژگی های چون «عصمت» و«علم غیب» و «نص» بعدها در زمان صادقین علیهما السلام تبیین وتثبیت شد.
حجت الاسلام محمدصفر جبرئیلی قرائن اثباتی تشیع را در ۱۰ عنوان نام برد:
۱٫شهادت وایمان به اماره امیرالمومنین
۲٫وصایت امیرالمومنین از پیامبر
۳٫مفترض الطاعه بودن امام
۴٫تقدیم امام بردیگران ( حق بودن امام برای امامت وخلافت نه احق بودن حضرت)
۵٫اعتراف به فضائل انحصاری امام( اسبق اسلاما….)
۶ امام وارث علم الانبیاء
۷٫ تمسک به فقه اهل بیت
۸٫ روایات پیامبراکرم وامام علی وائمه علیهم السلام درباره اشخاص
· ارکان اربعه
· امرنی الله بحب اربعه
· استقرت الارص بسبع
· لو علم ابوذر مافی قلب سلمان لقتله
· من الذین لم یبدلوا ولم یغیروا
۹. کاربرد واژه های مخلط ومستقیم برای افراد
۱۰ دسته بندی اصحاب امام به پایداران و رجوع کنندگان
وی همچنین قرائن سلبی را نیز در ۴ عنوان بر شمرد: ۱٫ ناحق دانستن دیگران برای امامت وخلافت
۲٫ انکار خلافه ابی بکر( الذین انکروا خلافه ابی بکر)
۳٫ نقد صحابه(خلفا ومعاویه)
۴٫ لعن مخالفان امام
در ادامه این کرسی علمی دکتر نعمت‌الله صفری فروشانی و دکتر محمد جاودان به نقد مطالب ارائه‌شده پرداختند که گزارش آن به زودی منشر خواهد شد
