به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در راستای برگزاری همایش ملی عرفان اهل بیتی، نشست علمی با موضوع “امکان‌سنجی و منطق اکتشاف عرفان اهل بیتی(ع)” با حضور استاد حسن رحیم پورازغدی، توسط گروه عرفان پژوهشگاه، پنجشنبه ۲۳ آبان ماه ۹۸ برگزار شد.
در ابتدای این نشست که با حضور اعضای هیأت علمی پژوهشگاه و برخی محققان حوزوی و دانشگاهی برگزار شد، حجت‌الاسلام محمدجواد رودگر دبیر علمی نشست پیرامون موضوع جلسه با توضیح اینکه مقصود ما عرفان نظری و دانش بنیان است گفت: مراد از منطق اکتشاف امکان سنجی روش جریانات موجود مثل پیروان مکتب ابن عربی و جریان موسوم به مکتب تفکیک است. حال این پرسش مطرح است که عرفان اهل بیتی، مبتنی بر یک معرفت شناسی است که لازم بوده و معیارهای شهود و صحت شهود در عرفان چیست؟
در ادامه این نشست علمی دکتر حسن رحیم پور ازغدی به عنوان ارائه دهنده با طرح این پرسش‌ها که ملاک صحت مشاهدات عرفانی چیست؟ آیا تمام مشاهدات، علم حضوری و بدیهی است؟ معیار عرفان حقیقی و کاذب چیست؟ مرز نبی و متنبی کجا است؟ و چرا تجربه نبوی، تجربه معیار است؟ مگر کسی آن را تجربه کرده که بفهمد چرا معیار است مباحث خود را آغاز کرد.
دکتر رحیم‌پور ازغدی در پاسخ به پرسش اول گفت: عرفا دو معیار مطرح کرده‌اند: وحی و عقل. اگر کشف و شهود عرفانی چند گام بالاتر از مفاهیم عقلی است، چطور می‌خواهیم با منطق، مشاهدات را ارزیابی کنیم. ممکن است بگویند تفاوت تشکیکی است نه عرضی. این در حالی است که اولا برخی از آنها کاملا تناقض است، مخصوصا وقتی می خواهد از مقام ثبوت به مقام اثبات بیاورد. ثانیا حتی اگر تشکیکی باشد، بالاخره تفاوت در نقص و کمال که هست. مگر تشخیص کمال و نقص در ارزیابی لازم نیست؟
وی همچنین با مقایسه میان غرب و عرفان اسلامی گفت: در عرفان ما همه مباحث بار معرفتی دارد. اما در غرب، تجربه و معنویت است. لذا الهیات غرب، نه عقلی است و نه نقلی. معرفت شناسی صدرایی یک انقلاب بزرگ است که هم به روانشناسی مربوط است هم به تعلیم و تربیت و هم دین شناسی و منشوری است که از جهات مختلف آثاری دارد، همه آثارش را به فعلیت نرسانده ایم. معرفت شناسی صدرایی در واقع نوعی وجودشناسی است. چون می گوید معرفت وجود ذهنی است. در فلسفه صدرایی از یک زاویه دید، باید بگوییم مطابقت عین با ذهن، نه مطابقت ذهن با عین.
وی با انتقاد از برخی نوصدرائیان گفت: بعضی بد فهمیده اند، و گفته اند اصلا از دیدگاه صدرا معرفت ثابت وجود ندارد، چون لازمه حرکت جوهری است. ضمن اینکه تطابق کشف نفسی که در حال تجرد بیشتر است با نفس الامری که نفس الامر خودش است، نه نفس الامر تو، تو چطور می توانی بفهمی او در نفس الامر خودش است یا نه؟ چطور می توانید مقایسه و داوری کنید؟ دعوا سر این بود که کشف چه کسی معیار ارزیابی کشف چه کسی است؟ و چرا؟ مسئله این است که شهود باید تحت چه قاعده ای درآید؟ مثلا ممکن است بگوییم قاعده،معنای لفظ و مسئله زبانی است. نمی توان یک چیز و خلافش را به یک متن و لفظ نسبت داد. مسئله این نیست که شما چه چیزی حس کرده اید. من که نمی توانم انکار کنم شما حس خواب دارید. تأیید حس شما که کشف نیست، علم حصولی است. تازه یکی از آسیب پذیرترین سطوح علم حصولی است.
وی در پایان با طرح این سوال که اگر تعارض یا تزاحمی بین عقل و نقل و شهود پیدا کردیم باید چه کنیم؟ تصریح داشت: اگر گفتید هر سه معیارند، یا باید بگویید اصلا امکان ندارد تعارض و تزاحمی پیش آید یا بگویید همه نزاع‌ها لفظی است. اینکه می گویند این صورت بندی ها سیاسی است اتهام و تهمت و خلاف اخلاق است.
در ادامه این نشست حاضران به نقد و بررسی صحبت های دکتر رحیم پور ازغدی پرداختند.
