به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، کتاب «حکایت رمان (جلد اول)» توسط گروه ادب و هنر مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و به قلم آقای حامد رشاد به زودی منتشر خواهد شد. در همین زمینه گفت‌و‌گوی کوتاهی با نویسنده کتاب انجام داده‌ایم که در ادامه مطلب، از منظرتان عبور خواهد کرد:
ساختار کلی کتاب چگونه است؟
این اثر جلد اول از مجموعه دو جلدی حکایت رمان است که مشخصاً به تعریف رمان و نحوه تولد آن در ابتدای ظهور انسان جدید می‌پردازد و از دو فصل تشکیل شده است.
فصل اول: با عنوان «حکایت اول: رمان چیست؟» نگاهی گذرا به تعاریف ارائه شده از رمان می‌اندازد و خصوصیات و مولفه‌های آن را با دیگر قالب‌های روایی مکتوب چون مقاله، خاطره، سفرنامه، گزارش، تاریخ، حماسه، حکایت، داستان کوتاه و دو قالب روایی غیرمکتوب: فیلم و تئاتر مقایسه می‌کند تا به این شکل به ماهیت آن و عناصر ذاتی و ممیزه‌هایش نزدیک شود. سپس در بخش دیگر این فصل از گوناگونی رمان وتنوع آن سخن می‌رود. رمان در بافت اقلیم‌های مختلف فرهنگی جغرافیایی، در ذیل مکتب‌های مختلف فکری ادبی و در قالب ژانرهای متعدد، تکثیر و تنوع یافته است و در نهایت بنا بر اقتضاء نظریه ادبی که بر آن سایه انداخته، فهمیده و تعریف شده است.
فصل دوم: با عنوان «حکایت دوم: رمان چگونه متولد شد؟» درباره کیفیت تولد نوع ادبی به نام رمان است. ابتدا به اختصار بر فضای ادبی مغرب زمین، پیش از تولد رمان در قرون وسطی و رنسانس اشاره می‌رود و پس زمینه های تولد رمان بررسی می‌شود؛ سپس غوری در نخستین رمان‌ها و رمان‌واره‌ها قرن هفدهمی می‌شود.
اصلی ترین دستاوردهای پژوهشی در این کتاب کدام است؟
این اثر نگاهی تحلیلی نظری بر مقوله رمان و تطوراتش دارد. عموماً بر شانه تحقیقات ارزشمند پیشین ایستاده و سعی کرده قدری آنها را خواندنیتر، به روایتی ساده و صمیمی برای مخاطب علاقمند به شناخت رمان، بازتراشی و چیدمان کند.
اثر شما به چه سوالات و شبهات جوانان پاسخ خواهد داد؟
اشراف بر تاریخچه تولد و تحول رمان می‌تواند خواننده را در شناخت ماهیت این مقوله رهنما باشد. آنچنان که در بخشی از نتیجه گیری پایان جلد دوم آمده: رمان هر چه بوده و هر چه باشد، بومی این سرزمین نیست؛ و تا ابد نمی‌تواند و نباید گلخانه ای بماند. «بومی» آنی است که سوران سرد و گرمای تفت «تاریخ» و «هویت» این «اقلیم فرهنگی» را چشیده باشد؛ با «سختی‌هایش» سخت شده باشد و با «خوشی‌هایش» بال گرفته باشد، با «دغدغه‌هایش» زیسته باشد و با عمق «تفکرش» گره خورده‌باشد. رمانِ پروازی که با یک بلیط، یک ترجمه، بخواهد اینجایی شود، به درد سرزمین مان نمی‌خورد. راه که نیست، ممکن است کوره‌راه هم شود در مسیر آنهایی که در شاهراه‌اند. رمان تا زمانی‌که رنج های این سرزمین، چروک به چهره‌اش نیانداخته و روزهای خوشش گل به جمالش، اساساً «درد» را نمی‌فهمد که «درمانش» باشد؛ اگر درمان هم بشود، برای دردی است که نیامده و نگرفته. دستمال بستن به سر کسی است که اساساً دردش چیز دیگر است. اگر رمان نشایی از اقلیمی دیگر است – که هست! – بخواهد در این خاک بار دهد، باید پیوندش زد؛ به ارزش‌ها، فرهنگ‌ها، جهان بینی‌های این مرز و بوم. شناخت پیشینه رمان و آنچه در آن سوی دنیا بر او رفته – که در این کتاب، ساده و سرراست بازخوانی می‌شود– ماهیت تاریخی رمان را تصویر می‌کند و داشته‌ها و ظرفیت‌هایش را پیش چشم قرار داد؛ این قدم اول برای ترسیم و حرکت به سمت تصور رمان« ایرانی اسلامی» است.
اهمیت مساله اصلی کتاب در شرایط امروز چیست؟
سیطره رمان آن در قیاس با انواع دیگر ادبی و حتی انواع دیگر مکتوبات، در بین عموم و نخبگان؛ و قدرتمندتر شدن جریان‌های ترجمه‌ای – در قالب ترجمه صریح یا در قالب ترجمه‌گون‌ها – لزوم شناخت هرچه بیشتر و مبتنی بر حافظه تاریخی این مقوله را بیشتر می‌کند و حرکت به سمت مولود رمان ایرانی اسلامی را ضرورتر.
والسلام…
