به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و به نقل از شبستان، قطب علمی فلسفه‌ی دین، بر اساس اهداف مصوب در پژوهشگاه و با مجوز وزارت علوم تحقیقات و فناوری در سال ۱۳۹۱ تأسیس شد.
بر اساس این گزارش، به موجب درخواست پژوهشگاه از وزارت علوم برای تاسیس «قطب علمی فلسفه دین» در گروه علوم انسانی، شورای قطب های علمی کشور در تاریخ ۲۰/۴/۱۳۹۱ موافقت اصولی یک ساله خود را جهت تشکیل این قطب علمی اعلام کرده و پس از آن قطب علمی فلسفه دین با تمدید این مجوز از سوی وزارت علوم تا به امروز به فعالیت خود ادامه داده است.
فلسفه دین به عنوان موضوع اصلی فعالیت‌های قطب به حوزه‌ای از فعالیت‌های علمی اطلاق می‌شود که به تحلیل عقلانی درباره دین و آموزه‌های بنیادین دین می‌پردازد و به عبارت دیگر، فلسفه دین دانشی است که با رویکرد فلسفی و فرانگر «درباره‌ی دین» و «در دین» مطالعه می‌کند؛ بنابراین، با توجه به ساختار فرهنگی و فلسفی خاص غرب، این حوزه تحت تأثیر افکار غیردینی یا ضددینی بوده و بیش از سایر حوزه‌های فلسفی و دین‌پژوهانه دستاویز نقد ادیان و رفتار جوامع دینی قرار گرفته است، در نتیجه فعالیت‌های قطب علمی فلسفه دین اقدامی موثر در برابر نگاه های ضد دینی به شمار می‌رود.
بر آن شدیم با توجه به گذشت چند سال از فعالیت‌های قطب علمی فلسفه دین و به منظور بررسی دستاوردهای آن، گفت وگویی با حجت‌الاسلام دکتر ابوالفضل ساجدی، مدیر این قطب داشته باشیم که در ادامه تقدیم حضورتان می‌شود:
به عنوان نخستین پرسش، با توجه به اینکه چندسالی از آغاز به کار قطب علمی فلسفه دین می گذرد، چه فعالیت‌هایی تا کنون داشته‌اید؟
قطب محل اجتماع برجستگان رشته فلسفه دین از موسسات و مراکز مختلف علمی است، از سال ۱۳۹۱ که کار خود را آغاز کردیم یعنی شش سال پیش فعالیت‌ها در قالب‌های مختلفی تعریف شد. نشست‌ها و برنامه‌های متعددی را برگزار کرده و گفتمان علمی را در این عرصه شکل داده ایم به ویژه که با پژوهشگران متعددی در این حوزه ارتباط داریم در نتیجه این امر سبب شده است تا فعالیت‌ها مستمر و دقیق باشد.
اما در مورد آثار و کتاب‌هایی که منتشر شده است می توان به انتشار آثاری در این عرصه اشاره داشت که تعدادشان به ۳۰ اثر می‌رسد، همچنین تحقیقاتی که در دست انجام داریم به ۱۵ مورد می‌رسد.
قطب علمی فلسفه دین برای مرجعیت بخشی به جایگاه خودش در سطح محیط علمی و آکادمیک کشور، چه اولویت هایی را سرلوحه کار خود قرار داده است؟
در راستای نیل به این هدف، تهیه و تدوین کتاب «اولویت های پژوهشی» از جمله اقدامات موثری محسوب می‌شود که انجام شده‌است. این کتاب‌ها دربردارنده مجوعه محورهای مختلف فلسفه دین است که هر محور در چهار بخش تقسیم و در هر بخش درباره موضوعات مختلف از جمله معرفت دینی بحث شده است.
برای مثال در بحثی که در مورد دین مطرح شده موضوعاتی نظیر سیاست‌های مربوط به منشا دین، قلمرو دین، گوهر و صدف دین، کارکرد دین، زبان دین، نگرش تاریخی به دین و … بررسی شده است. این اثر به همت متخصصان گردآوری و تهیه شده و طی جلسات متعددی مورد بحث قرار گرفته است.
اشاره داشتید که انتشار این کتاب «اولویت های پژوهشی» از جمله اقدامات موثر در شناساندن قطب به جامعه علمی بوده است، از چه جهت؟
ما این کتاب را در اختیار مراکز مختلف علمی و پژوهشی قرار می‌دهیم تا آنها پایان نامه‌ها، تحقیقات و آثار خود را در مسیر اولویت‌های پژوهشی قرار دهند و ذیل این کار بتوانیم مباحث مهمتری را مطرح کنیم. در واقع هدف این کتاب آن است که پژوهش‌ها، مقالات و پایان نامه‌ها را به سمت ضرورت‌های این عرصه هدایت و از کارهای تکراری جلوگیری کند. البته این اثر تنها یکی از آثار منتشر شده در این راستا محسوب می‌شود.
ارتباط قطب در راستای فعالیت‌های مشترک با سایر نهادها و مراکز چگونه است؟
ما با کارگروه کلام جدید و فلسفه دینِ شورای تحول و ارتقای علوم انسانی همکاری داشته و داریم، به ویژه سال گذشته به صورت مستمر با آنها همکاری داشته ایم که از جمله آنها می توان به تهیه سرفصل های دروس مقطع کارشناسی ارشد در ۱۷ درس و مقطع دکترا در ۱۳ درس در رشته فلسفه دین اشاره داشت که سرفصل های مقطع کارشناسی ارشد به تصویب وزارت علوم رسیده و سرفصل های دوره دکترا نیز در حال گذراندن مراحل مقدماتی تطبیق است.
همچنین، در گام بعد قصد داریم با همکاری اعضای قطب و استادان حاضر، در راستای تدوین کتاب‌های درسی به ویژه در عرصه‌های یادشده برای دانشگاه‌ها با سازمان سمت نیز همکاری خود را افزایش دهیم.
علاوه بر مباحث مربوط به انتشار کتاب و همکاری با سازمان‌ها و نهادها که اشاره کردید، تاکنون چه نشست‌ها و کارگاه‌هایی را در قطب علمی فلسفه دین اولویت خود قرار داده‌اید؟
حدود ۵۰ نشست و کارگاه را برگزار کرده‌ایم که همه در رابطه با مسایل فلسفه دین، علوم انسانی اسلامی و موضوعات مرتبط بوده است.
ما سال گذشته با برنامه «گستره شریعت» شبکه چهار همکاری داشتیم که در این برنامه استادان قطب علمی فلسفه دین به بحث و بررسی مسایل مختلف پرداختند.
همچنین، درس گفتارهایی را با حضور طلاب و دانشجویان در مراکز مختلف برگزار کردیم که تعداد آن ۱۰ درس گفتار می‌شود. از سوی دیگر با استادان خارج از کشور در حوزه سبک زندگی به شکل ویدئو کنفرانس و یا حضوری برنامه داشتیم که از جمله آن می توان به ویدئوکنفرانس با «رونالد گرین»، استاد دانشگاه «دارتموث» اشاره داشت.
از سوی دیگر گفت‌گوهای علمی را با استادان دانشگاه‌های میلان، کانادا و کره جنوبی داشتیم و با پروفسور «لگنهاوزن» نیز این گفت وگوی علمی را به صورت حضوری برگزار کرده‌ایم.
همچنین، از دیگر فعالیت‌های ما برگزاری همایش‌های ملی و بین المللی بود که در این راستا با مراکز علمی داخلی همچون دانشگاه ادیان و مذاهب، مرکز نخبگان استان قم، پردیس دانشگاه فارابی، حوزه علمیه خواهران، سازمان سمت، معهد المعارف الحكمية للدراسات الدينية والفلسفية لبنان همکاری داشته ایم.
برنامه‌هایتان برای آینده فعالیت‌های قطب چیست؟
یکی از برنامه‌هایی که در آینده نزدیک در دست اقدام داریم، همایش فلسفه دین است که در سال ۱۳۹۸ برگزار می‌شود.
همچنین، امسال ۹ اسفند برنامه بزرگداشت «پروفسور لگنهاوزن» را در راستای نکوداشت شخصیت‌های برجسته عرصه فلسفه دین برگزار می‌کنیم.
هدفتان از برگزاری این بزرگداشت‌ها چیست؟
ما به دنبال تدوین فلسفه دین اسلامی هستیم تا بتوانیم از این مسیر در قالب یک زبان مشترک با اندیشمندان خارجی در پروژه های مختلف فلسفه دین دیالوگ داشته باشیم.
