به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به بهانه آیین رونمایی از کتاب “فرهنگ ناب اسلامی” به قلم حجت الاسلام علی ذوعلم که روز جمعه ۲۱ اردیبهشت ماه جاری در نمایشگاه بین المللی کتاب برگزار خواهد شد مصاحبه ای با نویسنده این اثر ارزشمند داشتیم که در ادامه از منظرتان خواهد گذشت:
با سلام. لطفاً در خصوص کتاب جدیدتان ”فرهنگ ناب اسلامی” برایمان توضیح دهید؟
با سلام و تشکر از شما؛ کتاب فرهنگ ناب اسلامی مبانی و الگوهای مفهومی، اثری است که برای آن چندین سال بحث و گفت و گو با بعضی از دوستان داشتیم و مبانی که ما در فرهنگ مطلوب اسلامی داریم در اینجا مطرح شده و نسبت دین و فرهنگ و اهمیت هدایت‌گری دین برمقوله فرهنگ، بر آن بحث مبسوطی انجام شده است.
تاکید بر این بوده است تا از بحث‌های نظری صرف خارج شده و به محوری ترین مفاهیم کلان و ارزشی فرهنگ اسلامی برسیم. که این می‌تواند در جامعه امروز ما به عنوان یک الگوی مفهومی معیار و مبنا و چارچوب برای آفرینش‌های هنری و فرهنگی قرار گیرد. البته آنچه که در این کتاب در باب الگوهای مفهومی مطرح شده، در بعضی از اسناد فرهنگی نظام هم مطرح شده و حتی پذیرفته شده است و در سند فرهنگی کشور، در بخش ارزش‌های اساسی فرهنگی همین الگوی پنج عنصری مطرح شده در این کتاب مطرح شده و منطق آن مورد پشتیبانی قرار گرفته شده است. همچنین در سند درسی ملی کشور نیز این الگوی مفهومی مطرح شده است و مدتی است که این موضوع در مرکز الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت هم درحال پیگیری و بررسی است. البته در پایان این کتاب بنده این را مطرح کردم که فلسفه فرهنگ اسلامی پرسش‌های زیادی است که باید در این اثر به آن جواب بدهیم که پاسخ ها در آن ارائه شده تا کسانی که اهل مطالعه هستند به این پرسش‌ها نظاره کرده و مورد بررسی و نقد قرار دهند و بخصوص دستگاه‌های فرهنگی کشور می‌توانند از این الگوها استفاده کنند.
کتاب فرهنگ معیار از منظر قرآن کریم نیز از آثار فاخر جنابعالی است. آیا این دو اثر با هم ارتباطی دارند و شما بدنبال منظومه فکری در این مورد هستید؟
در مباحث فرهنگ، ما رویکردهای مختلفی داریم و مقوله‌ی فرهنگ مقوله‌ای است که ما باید با زبان‌های مختلف و منطق‌های مختلف آن را تبیین کنیم تا برای مخاطبان مختلف بتواند جهت دهی و تقریب فرهنگ را ایجاد کند. در جامعه ما گرایش‌های فرهنگی متفاوتی وجود دارد و جالب این است که همه دارندگان چنین گرایش‌هایی شاید در اداره مملکت نیز مشارکت داشته باشند و وقتی در جامعه‌ای مدیریت فرهنگی ساکن نشود، انتظار سامان‌یابی فرهنگی در آن جامعه، انتظار بجایی نیست. مباحث فرهنگی هم مباحثی است که با بخش‌نامه و آیین‌نامه و قانون قابل اعمال نیست و باید نگرش فرهنگی اصلاح شود و ما به یک هم افزایی در نگرش های فرهنگی برسیم و بنابراین شرح های مختلفی برای مباحث فرهنگی وجود دارد. در کتاب فرهنگ معیار مبنا فقط نگاه قرآنی بوده و درحقیقت می‌توان گفت فرهنگ معیار یک فهرستی است از مجموعه موضوعات و محورهای فرهنگی که در قرآن بر روی آن بحث شده و هرکدام نیز به کار عمیق پژوهشی دارد.
مخاطب فرهنگ معیار کارشناسان و صاحبنظرانی هستند که بتوانند خودشان با انس با قرآن به آن نگرش فرهنگی دست پیدا کنند ولی ما در فرهنگ ناب اسلامی رویکردمان از سوی رویکرد فرهنگ پژوهانه جامعه شناختی بوده که در ارتباط با مباحث اسلامی ما و مبانی نظری ما نسبت سنجی شده و در یک بخش هم رویکرد آن بیشتر رویکرد مهندسی فرهنگ است. در حقیقت اگر بپذیریم که برای مهندسی فرهنگی نیاز به مهندسی فرهنگ است، آن بخش الگوهای فرهنگ ناب اسلامی یک سبقه از مهندسی فرهنگ دارد که امیدواریم بتواند به هرحال در کارهای بعدی که دیگران انجام می دهند بسط پیدا کند.
اگر نکته خاصی در مورد این دوره از نمایشگاه کتاب به نظرتان می رسد بفرمایید.
همانطور که از اسم نمایشگاه معلوم است، نمایشگاه کتاب فقط یک نمایشگاه برای کتاب است ولی ما نیاز داریم به عقبه‌های عمیقی که بتواند در سیاست گذاری‌ها و مدیریت‌های کلان فرهنگی عقبه‌های نمایشگاه کتاب را تامین کند. اینکه ما کتاب‌های ترجمه‌ای را در این نمایشگاه بسیار قوی ارائه کنیم و یا اینکه این نمایشگاه به مرکزی برای گشت و گذار تبدیل شود نشان دهنده این است که به نحو کافی به این عقبه‌های فرهنگی پرداخته نشده است و باید گفت که هنوز هم فرهنگ در جامعه مظلوم است و باور زیربنایی بودن فرهنگ در بین مدیران جامعه هنوز اجرایی نشده است.
