ابراز تاسف آیت الله رشاد از روند غیراخلاقی مناظرات/ هر چند مردم انقلابی، تکلیف خویش را انجام خواهند داد.

به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی آیت الله رشاد، طبق روال همه روزه، در روز دوشنبه ۹۶/۰۲/۲۵، در آغاز درس خارج فقه و اصول، یکی از حکمت­های علوی را قرائت و شرح کردند. ایشان در شرح کلام حضرت امیر (ع) که: «اللِّسَانُ سَبُعٌ إِنْ خُلِّيَ عَنْهُ عَقَرَ» (نهج‏البلاغة: ص ۴۷۸) گفت : زبان آدمی سبع و درنده است، اگر مهار و مدیریت نشود، همگان را خواهد درید؛ کسی از خطر این درنده‌گی وحشی در امان نخواهد ماند؛ بیش از همه آن کس که نزدیک‌تر است، و صاحب زبان، نزدیک­ترین فرد است، بیش و پیش از هر کس دیگر آسیب خواهد دید؛ پیش از کسی که نسبت به او «افتراء» بسته می­‌‎شود، «تهمت» می­‌خورد، «توهین» می­‌شود، «زخم زبان» می­‌بیند، «تحقیر» می­‌شود، عامل این رذایل و صاحب زبان مهارگسیخته لطمه خواهد دید. و بیش از دو طرف اصلي این رفتارهای ضداخلاقی و ضدشرعي، آحاد جامعه زیان خواهند دید.

مرحوم محدث کاشانی، ملامحسن فیض (قدّه) در المحجة البیضاء آورده که: « قال معاذ: قلت لرسول الله(ص): أ نُؤاخَذ بما نقول؟ فقال: «ثكلتك أمُّك يا ابنَ جبل، و هل يُكِبّ الناسَ علىى مناخرهم إلّا حصائدُ ألسنتِهم؟(المَحجّة البیضاء: ج۵،کتاب آفات اللسان، ص) معاذ از حضرت رسول (ص) سوال کرد که: آیا ما به آنچه که می­گوییم مواخذه می­‌شویم؟ یعنی زبان مسئولیت­‌آور است؟ حضرت او را ملامت کرد و فرمود: مگر انسانها جز به محصول و دست­‌آورد زبانشان در آتش دوزخ فروافکنده خواهند شد؟ در روایت دیگری آمده است که: جوانی در جنگ خندق به شهادت رسید؛ همه از جمله پیامبر اعظم (ص) آمدند کنار بدن شهید، دیدند آن شهید بزرگوار در حال جهاد و دفاع از دین و نبی اعظم (ص) و کیان مسلمین، برای کاهش رنج گرسنگی، سنگ به شکم بسته بوده!

در این شرایط حضرت از بین جمعیت صدای خانمی را شنید که خطاب به شهید گفت: «بهشت گوارای تو باد!» حضرت فرمود: چه کسی بود این سخن را گفت؟ عرض کردند: آقا مادر شهید بود؛ حضرت فرمودند: «تو به چه حقی چنین با اطمینان حرف می‌­زني؟ شاید او در دوره­‌ی حیاتش سخن بیهوده‌­ای به زبان آورده باشد، اول باید بابت «مالایعنی» یعنی سخن بیهوده، حساب پس بدهد!» هر چند که شهید باشد. وای اگر کسی و کسانی زبان به تهمت و توهین، افتراء و اتهام، تحقیر و استهزاء، دروغ و هرزه‌­درایی گشوده باشند! آن هم برای اغوای مردم،  تدلیس در جریان امر سرنوشت­‌سازی مانند انتخابات که سازنده­‌ی دو رکن جمهوریت و مردمسالاری نظام مقدسی است چون جمهوری اسلامی که خون­‌بهای صدها هزار شهید و دست­‌آورد رنج و رزم هزاران انسان پاک‌باخته و میراث مرد تاریخ‌­سازی چون حضرت امام (قدس سره) و مایه‌­ی امید میلیونها مستضعف و عدالت‌خواه جهان به­شمار می‌رود.

در جریان دوره‌­های اخیر انتخابات ریاست جمهوری آنچه با عنوان مناظرات کاندیداها رخ داد بسیار سخیف و اسف‌بار بلکه کثیف و خسارت‌بار بود. آنچه اتفاق افتاد مناظره­‌ی منصفانه، مضبوط و منطقی نبود؛ مشاجرات مبتذل، هنجارکش و حرمت‌­شکن، اخلاق برانداز، و احیانا در برخی فقرات و موارد، خلاف شرع، منافي قوانین و مصالح بود. پاره‌­ای وعده‌­های غیرواقعي و غیرعملي، و احیاناً غیرقانوني و غیرشرعي­‌ای که از سوی برخی داوطلبان احراز مناصب نظام طرح گردید، آثار فقهی و حقوقی بسیاری دارد؛ چنان که قبلا نیز عرض شد: کسب عناوین و اختیارات تحت تاثیر این رفتارهای ناصواب و نابهنجار، بلکه غیرشرعی و غیرقانوني و از رهگذر تدلیس و اغواء، مشروعیت تصرفات در شئون و امکانات ناشی از رای مردم را در دوره‌­ی تصدی سمت‌ها دچار اشکال جدی می­‌سازد.

حاصل مشاجرات پرده‌­درانه­­ و هنجار­شکنانه‌­ای که با عنوان مناظره­‌ی کاندیداهای ریاست جمهوری صورت گرفت؛ چیزی جز شکل­‌گیری نوعي اجماع مرکب در اذهان بسیاری از مردم بر ناکارآمدي مطلق نظام، و فساد همه‌­ی طرف­های درگیر این مناظرات، بلکه همه­‌ی مصادر امور نبود.

در جریان این به اصطلاح مناظرات، آنچه بی­‌رمق و رونق بود متاسفانه عبارت بود از: موازین شرعي، قوانین، اصول اخلاقي، منطق نقد، رعایت مصالح کلان نظام، و حریم و حرمت اشخاص. و آنچه در اثر این مواجهات لجام­‌گسیخته به تاراج رفت: اعتبار نظام اسلامی، اعتماد عمومي، وحدت ملّي، طمأنینه­‌ی اجتماعي، اخلاق و حیثیت کاندیداها بود. این اتفاق تلخ در سطح گسترده­‌ای موجب تشویش‌اذهان عمومی شد.

هر چند مردم مومن و خردمند و متعهد، نسبت به اصل مشارکت فراگیر و حضور پرشور در صحنه­‌ی سرنوشت، کم نخواهند گذاشت. ولی باید این روند اصلاح و این فاجعه که هر از چند سال تکرار می­‌شود و شیب شتابناک و فزاینده‌­ای یافته است، چاره شود و تدبیری شایسته اندیشیده شود که دیگر این صحنه­‌های فاجعه­‌بار تکرار نشود.

باید جمعی از شخصیت­های محتشم و معتمد، دارای شانیت ملی و فراجناحی و بی‌­طرف به عنوان هیات داوری و ناظر صحنه در جلسات مناظره حضور داشته باشند که اجازه ندهند طرف­‌های مناظرات از حدود شرعی، قانوني و اخلاقی تعدی کنند و بر مخالف فلسفه‌­ی آن و بیرون از موضوع این برنامه عمل کنند.

کما این که نباید چنین باشد که هرکه هرچه گفت گفت، و مسئولیت­‌آور نباشد؛ باید افراد پاسخگو باشند؛ باید سازکار مناسبی برای راستی­‌آزمایی ادعاها و اظهارات مهم و خطیر لحاظ شود، و هر که هر چه گفت، باید به لوازم شرعی و قانونی آن ملتزم باشد. چطور ممکن است که یک نفر یک نکته در یک روزنامه و نشریه می­گوید او را به اتهام تشویش اذهان عمومي محاکمه می­‌کنیم اما آنچه رخ داد و آن آثار خسارت‌بار گسترده را داشت کسی از عوامل مستقیم و غیرمستقیم پاسخگو نباشند؟