به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، هم اندیشی “جنگ روایتها: از منظر معرفتشناسی و مطالعات رسانه” از سلسله نشست های جنگ شناختی صبح امروز یکشنبه ۱۶ آذرماه سال جاری به همت قرارگاه جهادی اندیشه و گروه معرفت شناسی و علوم شناختی پژوهشگاه با همکاری نهاد رهبری دانشگاه آزاد اراک برگزار شد.
به نقل از ایکنا، داود نعمتی انارکی، استاد دانشگاه صدا و سیما با بیان اینکه جنگ روایتها از مهمترین مباحث در سالهای اخیر است، گفت: در بین کشورهای مختلف، رسانهها وارد این نوع جنگ شدهاند و برخی موفق و برخی ناموفق بودهاند. جنگ روایت یعنی رقابت بین روایات مختلف از یک رویداد و رویدادهای مختلف و هر رسانه هم سعی دارد تا روایت اول را از آن خود کند.
وی با بیان اینکه اولین بار این اصطلاح در غرب رایج شد، افزود: اگر تعریف جنگ روایات را از منظر معرفتشناسی بررسی کنیم، شامل تقابل نظامات فکری، شیوههای معناسازی و چارچوب تفسیر واقعیت میشود. روایت صرفاً گزارش یک واقعیت نیست مانند تفاوت بین پوشش خبری و جریانسازی و نظامات فکری از این سه موضوع استفاده میکنند.
نعمتی انارکی با اشاره به شیوه معناسازی و برجسته کردن یک عنصر خبری در یک روایت و گزارش، اظهار کرد: در یک جریان رسانهای همه عناصر به یک اندازه مورد توجه نیستند و برخی ابعاد به صورت وسیعتر مورد توجه هستند. یک رسانه ممکن است در جنگ روایتها از یک حادثه قهرمان بسازد ولی طرف دیگر، آن را خشونت قلمداد کند و این کار را براساس تحلیلها انجام میدهند؛ مثلاً وقتی بین دو نفر مناظره شود هر کسی از منظر خودش وارد موضوع خواهد شد.
استاد دانشگاه صدا و سیما، اضافه کرد: قاعدتاً روایتی پیروز است که تبدیل به حرف مردم در کوچه و بازار شود و در جنگ روایات، کنشگران رسانهای، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی تلاش میکنند تا سخن خود را به کرسی بنشانند. مثلاً الان بحرانهای اقتصادی در جامعه ما زیاد است و خوراک زیادی هم به رسانههای رقیب داده است تا علیه ما جریانسازی کنند و البته خود ما کمتر توانستهایم جریانسازی کنیم؛ مانند کاهش ارزش پول ملی که تبلیغات وسیعی علیه ما وجود دارد.
این پژوهشگر افزود: چند دهه مطرح است که باید چند صفر از پول کشور حذف شود و حتی مقدمات آن هم فراهم شد ولی رسانههای دشمن و رقیب روایتهایی از این مسئله مطرح میکنند از جمله اینکه حذف پول حتی میتواند به اقتصاد ایران لطمه بیشتری بزند و مشکلات اقتصادی ایران را حل نخواهد کرد و جالب اینکه خود ما روایتی ارائه نمیدهیم لذا روایت آنها غلبه دارد.
وی افزود: بازیگر رسانه است که در جنگ روایت، تعریف میکند رویداد چه معنایی دارد، یعنی حمله اسرائیل به ایران چه معنایی باید در نظام بینالمللی داشته باشد و این فراتر از اطلاعرسانی در مورد حمله اسرائیل به ایران است. موضوع دیگر هم چارچوببندی و قابی است که از طریق آن واقعیت را منعکس میکنیم. این قاب میتواند چارچوب حقوق بشری، امنیتی، سرکوب، مقاومت و … باشد؛ در خیلی از مباحثی که در نظام رسانهای دشمن در مورد نسبت حکومت و مردم ایران مطرح است، القای معنای تقابل حکومت و مردم است.
روایت خبیثانه اینترنشنال از جنگ ۱۲ روزه
نعمتی انارکی با بیان اینکه ما در تولید زعفران رتبه اول هستیم ولی برخی کشورها زعفران ما را میخرند و با بستهبندی خودشان میفروشند و این همان قاببندی است، تصریح کرد: موضوع دیگر جهتدهی به افکار عمومی است و اینکه مردم باید از چه کاری بپرهیزند و چه کاری انجام دهند؛ در همین جنگ ۱۲ روزه، گفته شد نزدیک به هفت میلیون نفر تهران را ترک کردند و یکی از عواملی که سبب این موضوع شد جنگ روایتها بود، یعنی هر کسی که روایت برخی شبکههای بیرون از کشور مانند اینترنشنال را دیده بود، تصور میکرد کار تمام شده است.
وی افزود: جهتدهی به افکار عمومی لزوماً تحمیل نیست بلکه با تکنیک حرفهای رسانهای و گاهی با اغناء صورت میگیرد و برای مخاطب سخنان متقاعدکننده بیان میکنند؛ بر روی احساسات و عقلانیت مخاطب کار میکنند تا روایت آنان مورد پذیرش طرف مقابل قرار بگیرد.
نعمتی انارکی بیان کرد: موضوع دیگر هم تحمیل روایتی است که بیشتر منتشر و پشتیبانی میشود و گاهی خود ما هم به نشر این روایتها دامن میزنیم و در شبکههای اجتماعی آن را بازنشر میدهیم و این نوع روایت در جامعه هم غلبه پیدا خواهد کرد.
نعمتی انارکی با بیان اینکه گاهی ما روایت اول را در دست داریم ولی آن را رها میکنیم و دیگران آن را به دست گرفته و به طریق خوددشان به خورد مخاطب میدهند، گفت: در روایات هسمو با ایران در جنگ ۱۲ روزه شاهدیم که برخی روزنامهها با وجود گرایشات مختلف بر وحدت ملی و مقاومت و تجاوز ناجوانمردانه دشمنان و لزوم مقاومت ملی و ایستادگی در برابر دشمن تأکید شد. روایت تایمز اسرائیل هم جالب است و جنگ ۱۲ روزه را برای اسرائیل بازدارنده دانستند و خود را پیروز جنگ و عقب افتادن بحث هستهای و تعویق فعالیتهای موشکی ایران و … را مطرح کردند و وقتی بر روی ثبات منطقهای تأکید میکنند یعنی اسرائیل همراهی غیر مستقیم خود از کشورهای دیگر را گرفته است. آنها تأکید کردند ایران ضعیف شده و با وجود برخی خسارات، قدرت موشکی ایران کم شده است.
این پژوهشگر با بیان اینکه برخی رسانهها بر هزینههای انسانی تأکید کردند، تصریح کرد: این نوع رسانهها بر روی این بعد تأکید کردند و با روایت پرسشگری به پرسشهایی از این قبیل پرداختند که چه کسی برنده نبرد ایران و اسرائیل است. این نوع رسانهها که لزوماً هم طرفدار اسرائیل نبودند، بر خسارات انسانی تأکید داشتند.
