به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدکاظم سیدباقری، مدیر گروه سیاست پژوهشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه اصولاً مأموریت انبیای الهی ایجاد تحول و تغییر در زندگی انسان‌ها بود، گفت: بنابر آیه ۳۶ سوره نحل «وَلَقَدْ بَعَثْنَا فِی کُلِّ أُمَّهٍ رَسُولًا أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ وَاجْتَنِبُوا الطَّاغُوتَ»؛ انبیاء آمدند تا توحید را تبلیغ و انسان‌ها را از پرستش طاغوت دور کنند.
وی افزود: انسان موجودی مختار است و سرشت او با اختیار معنا دارد، یعنی اختیار در کنار مسئولیت، جزء اصلی انسان است. لذا خودش می‌تواند زندگی‌اش را تغییر دهد و در تمامی ابعاد سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و … متحول کند. در آیه ۱۱ سوره رعد خداوند فرمود: «… إِنَّ اللَّهَ لَا یُغَیِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى یُغَیِّرُوا مَا بِأَنْفُسِهِمْ.»
از تحول فردی تا تحول اجتماعی
سیدباقری تصریح کرد: مهم‌ترین تغییر در جامعه نبوی گذر از خرافات، جهل، تعصب و نادانی به سوی رشد، آگاهی، روشنایی و بصیرت‌ها بوده است؛ لذا جامعه اسلامی شکل گرفت تا انسان‌ها را جاهلیت به سوی رشد و هدایت و بصیرت متحول کند. انسان چون عقل و تفکر و اختیار دارد، در برابر سرنوشت خود و جامعه مسئول است لذا نمی‌تواند نسبت به آنچه در جامعه می‌گذرد، بی‌خیال باشد؛ پیامبر(ص) فرمودند: «کلکم راع و کلکم مسئول عن رعیته»؛ مسئولیت، پایه و بنیاد ایجاد تحول در جامعه است.
وی با بیان اینکه تحول گاه درونی است و از جان انسان‌ها آغاز می‌شود، گفت: انسان از فکر و اندیشه خود را عوض می‌کند و با تحول خود به سمت تحول در جامعه حرکت می‌کند. به تعبیر دیگر، وقتی جامعه تغییر می‌کند و متحول می‌شود که درون افراد متحول شوند. وقتی رفتارها و کنش افراد تغییر می‌کند که اندیشه و تفکر آنان عوض شود، لذا پیامبر(ص) از تحول درونی و جهاد اکبر نام بردند و مبارزه با طاغوت بیرونی را جهاد اصغر معرفی کردند و تا جهاد اکبر در کار نباشد جهاد اصغر هم اتفاق نمی‌افتد و تغییر و تحول رخ نمی‌دهد.
تقابل محور تحول‌ها
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه با بیان اینکه باید به تقابل تحول‌ها بنگریم، اضافه کرد: گاهی ممکن است انسان تغییر کند و به سمت پستی و قهقرا برود و گاهی ممکن است به سمت تکامل و رشد و سعادت. بنابراین تحول‌ها، گاهی قهقرایی، گاهی تکاملی و گاهی الهی و گاهی طاغوتی و پس‌رونده است.
سیدباقری تصریح کرد: در اندیشه امام خمینی و در اندیشه سیاسی انقلاب اسلامی، همه امور از تحول شروع می‌شود و از تحول فردی به سمت تحول اجتماعی سوق می‌یابد؛ بزرگترین راهبرد این تحول امر به معروف و نهی از منکر به عنوان عمده‌ترین راهبرد برای مقابله با بی‌مسئولیتی است که در آیات ۱۱۰ و ۱۱۴ آل‌عمران بر آن تأکید شده و جزء خصوصیات مؤمن برشمرده شده است.
وی اظهار کرد: جامعه اسلامی وقتی خواهان سکوت و حفظ وضع موجود است، دچار خمودی و بی اعتنایی می‌شود که منکری بزرگ است، ولی وقتی خواهان تغییر وضع موجود است و احساس مسئولیت می‌کند، این مسئله جامعه را به سمت پذیرش معروف حرکت می‌دهد. قسط و عدالت‌خواهی از جمله خصوصیات جامعه تحول‌خواه است که در فرمایش امام(ره) و رهبری پررنگ است.
تحول‌خواهی، محور مقابله با ظلم
وی افزود: قرآن کریم هم در آیات متعدد بر این مسئله تأکید فرموده که هدف از ارسال رسل، ایجاد عدالت و قسط اجتماعی با حمایت مردم است و مردم برپاکننده عدالت‌اند. تعبیر «لِیَقُومَ النَّاسُ بِالْقِسْطِ» مؤید این مسئله است. اصولاً مردم در پی برپایی عدل و قسط هستند و جامعه‌ای که ظلم و زور را می‌پذیرد، تحول‌خواه هم نیست و به سمت عدالت حرکت نخواهد کرد.
سیدباقری با بیان اینکه در جامعه اسلامی ما با دو گروه عمده روبرو هستیم، ادامه داد: گروهی که خواهان وضع نامطلوب جامعه هستند و خاموش و ساکت‌اند و هر چه در جامعه هست می‌پذیرند، ولی گروه دیگر مجاهدان و جهادگرانی هستند که خواهان تحول و تغییر در راستای تکامل فردی و اجتماعی هستند. اگر روحیه جهادگری و تحول در اندیشه امام وجود نداشت مانند بسیاری از دیگران آنچه را در جامعه می‌گذشت، می‌پذیرفت و راه محراب و منبر پیش می‌گرفت و ساکت از کنار همه وقایع جامعه می‌گذشت.
مدیر گروه سیاست پژوهشگاه تصریح کرد: در الگوی قرآنی تحول به خصوص تحول سیاسی و اجتماعی، ما با یک مبنای عمده و اساسی روبه‌رو هستیم و آن گذر از جامعه جاهلی به سمت جامعه‌ای است که بر مبنای سنت‌های الهی به سوی پیشرفت و تکامل راه می‌پوید. این نوع تحول، جایگاه والا و ویژه‌ای در منظومه معارف الهی و اسلامی دارد.
