به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست تخصصی «ارزیابی اقتصاد متکی به نفت در جمهوری اسلامی ایران» با حضور اعضای شورای علمی گروه نظام‌ها و مطالعات انقلاب اسلامی مرکز پژوهش‌های جوان وابسته به پژوهشگاه برگزار شد.
دکتر امیرحسین اعتصامی در ابتدای این جلسه گفت: صنعت نفت یکی از اصلی ترین مزیت‌های اقتصاد ایران به شمار میرود به طوری که بخش عمدهای از بودجه کل کشور از بخش نفت تأمین میشود.
اعتصامی افزود: بنابراین ضمن حفظ جایگاه ایران در تعیین استراتژی‌های انرژی در منطقه و جهان باید زمینه توسعه اقتصاد پایدار و افزایش ارزش افزایی زنجیره نفت و فرآوردهای آن را فراهم نمود. نباید فراموش کرد که وابستگی بیش از حد اقتصاد کشور به نفت میتواند وضعیت اقتصاد را شکننده کند.
وی تاکید کرد: سهم ۲۸ درصدی نفت در تولید ناخالص داخلی کشور، سهم ۸۴ درصدی آن از درآمد ارزی و سهم بیش از ۹۵ درصدی در تأمین انرژی اولیه مورد نیاز کشور، غیر قابل انکار است.
دکتر علی سبحانی ثابت نیز در این جلسه اشاره کرد: در حال حاضر صنعت نفت و گاز و پتروشیمی مهمترین صنعت در کشور و بالاترین سهم در تولید ناخالص داخلی را به خود اختصاص داده است. همین موضوع، تهدیدها، فرصت‌ها و چالش‌هایی را برای کشور به همراه داشته است.
وی تاکید کرد: از دیدگاه اقتصاد مقاومتی، اقتصاد در شرایطی که وابستگی شدید به یک صنعت و منبع درآمدی داشته باشد در مقابل تکانه‌های اقتصادی از تاب آوری کمتری برخوردار خواهد بود.
سبحانی گفت: ایران کشوری است که علاوه بر مشکلات درونی و ساختاری در اقتصادش با تهدیدها، تحریم‌ها و تکانه‌های نامطلوب خارجی نیز مواجه است. بنابراین تبدیل تهدیدها و ضعف‌ها در اقتصاد نفتی به نکات قوت و فرصت‌ها برای کشور ایران بسیار حائز اهمیت و حیاتی است.
دکتر ابراهیم باطنی سخنران بعدی بود در این نشست بود؛ وی بیان داشت: مسئله نفت و گاز دارای ابعاد مختلفی است که میتوان این مباحث را بصورت مجزا و یا در تعامل با یکدیگر به بحث و موشکافی گذاشت؛ مسائل فنی نفت و گاز که اغلب در تخصص مهندسین نفت و گاز و مخزن میباشد و بیشتر در دانشکدههای فنی و مهندسی به آن پرداخته میشود، قراردادهای نفتی و بحث‌های پیرامون مسائل حقوقی آن که قدمت این موضوع کمتر از کشف نفت و شناخت ابعاد فنی آن نیست، مسائل سیاستگذاری حوزه انرژی و دیپلماسی انرژی که خواستگاه آن مباحث سیاستی و حقوق بین الملل در این زمینه است و اقتصاد انرژی که به مباحث قیمت‌گذاری، عرضه و تقاضا و سایر مولفه‌های اقتصادی این صنعت میپردازد.
باطنی در ادامه گفت: البته تمامی این ابعاد متأثر از یکدیگر می‌باشند و برای تحلیل دقیق و کامل باید تمامی ابعاد موضوع و در تعامل با یکدیگر مورد بحث و بررسی قرار گیرند.
دکتر حمیدرضا مقصودی مدیرگروه نظام‌ها و مطالعات انقلاب اسلامی ابراز داشت: در حال حاضر انرژی به صورت عام و نفت و گاز به صورت خاص مثل جریان خون در بدن است، و نیاز به آن نه تنها کاسته نمی‌شود، بلکه افزوده میشود؛ به خصوص اگر ما در میان‌مدت صحبت کنیم، این اهمیت فزاینده است؛ انرژی‌های تجدید‌پذیر خوب پیش میروند و مقوله وسیعی است و یک جایگزین در دراز مدت است، در میان‌مدت نفت و گاز فوق‌العاده اهمیت دارند و جزو ارکان قدرت کشورها محسوب می‌شوند.
مقصودی ادامه داد: بنابراین نفت و گاز تهدید نیست، اسمش را آسیب‌پذیری می‌گذاریم. آن آسیب‌پذیری‌ها هم قابل علاج است و میشود مدیریتش کرد و از این فرصت‌ها استفاده کرد، به خصوص کشور ما که به لحاظ جغرافیای سیاسی، در موقعیتی قرار دارد که می‌توانیم قطب ارتباطات و مرکز یک نوع دیپلماسی منطقه‌ای انرژی باشیم.
محمدحسن شاهنگی معاون مرکز پژوهش‌های جوان در انتهای این جلسه گفت: مقوله انرژی در جهان یک مقوله راهبردی است و همه کشورهای جهان و خصوصاً قدرت‌های مسلط از همین زاویه به آن مینگرند.
وی تاکید کرد: کشور ما علاوه بر اینکه خود دارنده بخش عمدهأی از ذخائر انرژی جهان است در قلب منطقه‌ای واقع شده است که گنجینه انرژی جهان لقب گرفته است. درحالیکه دیگران به مقوله انرژی به مثابه یک مقوله راهبردی مینگرند و روابط خود با منطقه و سیاست‌های خود در رابطه با منطقه را در این چهارچوب تنظیم میکنند و در حالیکه کلیه مسائل اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و امنیت ملی کشور ما به نوعی با مقوله انرژی آمیزش و تعامل دارد، نمیتوان نگاه به مقوله انرژی را به نگاهی اقتصادی محدود نمود.
شاهنگی در پایان گفت: نگرش راهبردی نگرشی است که منافع بخش انرژی را نه تنها در محدوده این بخش بلکه در چارچوب کل نظام و با توجه به الزامات امنیت ملی و در طولانی مدت مورد توجه قرار داده و بهینه میکند.
