به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، در حاشیه دیدارهای مدیران علمی و فرهنگی کشور با آیت‌الله علی‌اکبر رشاد، موسس و رییس پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی و رییس کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره، نکات ارزشمندی مطرح شد. همچنین در دیدار رییس انجمن‌های علمی حوزه با ایشان، مقوله کرسی‌های آزاد‌اندیشی و پیشتاز بودن پژوهشگاه به عنوان نخستین نهاد فعال برخاسته از حوزه در این امر، از نکات مهمی بود که مورد توجه قرار گرفت. در همین خصوص فرصتی دست داد تا در گفت‌وگویی هرچند کوتاه با شهاب ارجمند دبیر کمیته دستگاهی دبیرخانه هیات حمایت از کرسی‌های نظریه پردازی، نقد و مناظره پژوهشگاه از کم و کیف برگزاری این کرسی‌ها با خبر شویم.
در ادامه، متن این گفت‌و گو از منظرتان عبور خواهد کرد.
- با سلام لطفا در خصوص کرسی‌های نظریه‌پردازی در پژوهشگاه بیشتر توضیح دهید.
با توجه به رسالت پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی در امر خطیر تولید و توسعه دانش در حوزه علوم انسانی اسلامی، ماموریت های ملی کلانی در قالب های مختلف به این نهاد علمی – فرهنگی واگذار شده‌است. یکی از ماموریت‌های کلان، توسعه و تعمیق کرسی‌های نقد، نوآوری و نظریه‌پردازی در قالب دبیرخانه کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و مناظره از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی است. با توجه به فعالیت موثر پژوهشگاه در این حوزه در حدود یک دهه، دبیرخانه کرسی‌ها به ریاست آیت‌الله علی‌اکبر رشاد در پژوهشگاه مستقر بوده و هست. همین امر موجب شده تا پژوهشگاه ضمن پیشتازی در این حوزه، کارنامه ارزشمندی از کرسی‌های نظریه‌پردازی، نقد و نوآوری و همچنین کرسی‌های ترویجی از خود بر جای بگذارد.
- در خصوص روند اجرایی کرسی‌ها توضیح دهید.
انواع کرسی‌ها در دو نوع کرسی‌های علمی (نظریه‌پردازی، نوآوری، نقد و مناظره) و کرسی‌های ترویجی (مقدماتی) تقسیم می شود.
کرسی نظریه‌پردازی یا نقد، به محفل علمی رسمی (اجلاسیه)ای اطلاق می‌شود که یک محقق، در چارچوب مقررات و تحت نظارت هیأت حمایت از کرسی‌ها نتیجه تلاش علمی نوآورانه یا نقادانه خود را ارائه دهد و پس از نقد و داوری متخصصان عالی، و دفاع سند مربوط را دریافت دارد.
کرسی ترویجی یا مقدماتی به محفل علمی اطلاق می‌شود که توسط موسسات علمی اعم از دانشگاه‌ها و پژوهشگاه‌ها برگزار می‌شود و از حداقل نصاب تشکیل، که توسط کمیته‌های دستگاهی مراکز مشخص می‌گردد برخوردار بوده، ولی حایز نصاب لازم جهت قرار گرفتن در شمار کرسی‌های علمی نیست یا تحت نظر رسمی و کامل هیات حمایت برگزار نشده است.
فرایند برگزاری کرسی‌ها بدین شکل است که ابتدا تقاضای برگزاری کرسی از سوی دستگاه و سپس تکمیل طرحنامه و ارائه مدارک لازم از سوی متقاضی به ضمیمه سوابق اقدامات در کمیته دستگاهی و بررسی صلاحیت محقق، داوران، ناقدان، سوابق، مدارک و طرحنامه در دفتر کرسی مربوط انجام می شود.
تأیید صلاحیت داوران، ناقدان، و تعیین نوع مدعا درگروه علمی کرسی مربوط، تشکیل جلسه پیش‌کرسی توسط شورای داوری و برگزاری نشست‌های طرح و نقد در کرسی تشکیل جلسه قضاوت از سوی شورای داوری برای تعیین قطعی نوع و سطح مدعا و امتیازدهی از اقدامات بعدی است. همچنین در ادامه روند اجرایی کرسی بررسی نهایی در بخش علمی مربوط، صدور سند (در صورتی که کرسی با موفقیت انجام شده باشد)، انجام اقدامات حمایتی در دستور کار قرار می‌گیرد.
- تاکنون چه کرسی‌های علمی در پژوهشگاه برگزار شده است؟
سابقاً کرسی‌های: ربا در قرض‌های تولیدی و تجاری / سیدعباس موسویان، نظریه ابتناء (برساختگی تکون و تطور معرفت دینی بر تاثیر تعامل مبادی خمسه) آیت الله علی‌اکبر رشاد، جایگاه مصلحت در فقه امامیه آیت الله ابوالقاسم علیدوست، اعجازشناختی قرآن / علیرضا قائمی‌نیا، چیستی فلسفه دین و مسائل آن / محمد محمدرضایی، فلسفه فلسفه اسلامی / عبدالحسین خسروپناه، شبکه معرفت دینی / علیرضا قائمی‌نیا، اصل هوهویت مرحوم احمد احمدی، عرفان از نظر منطق فازی / هادی وکیلی، الگوی مصرف کلان در جامعه اسلامی / سیدحسین میرمعزی، نظام دفاعی اسلام / محسن مهاجرنیا، پارادایم برخورد با سلطه / منوچهر محمدی و کرسی علمی رویکردی نو در تفسیر قرآن بر اساس ترتیب نزول/ عبدالکریم بهجت‌پور توسط دبیرخانه برگزار شده است.
در سال ۹۶ نیز ۲۷ کرسی ترویجی برگزار شده که بدین شرح است:
- تحلیل و نقد دیدگاه دیلتای در باب نسبت فرهنگ مدرن و علوم انسانی
- نقد مبانی معنویت مدرن
- نقد رویا انگاری وحی
- قواعد فهم تحولات جمهوری اسلامی(با تاکید بر انتخابات ریاست جمهوری)
- چند همسری در قرآن؛ چالش‌ها و رویکردها
- مبانی ارزش شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
- سیاست جنایی افتراقی(مطالعه موردی یقه سفیدی)
- رابطه تاریخ و کلام
- ازدواج موقت
- ماجرای جدایی حوزه و دانشگاه
- عدالت جنسیتی با رویکرد عرفانی
- معیارهای عدالت توزیعی در عرصه های سیاسی با رویکرد دینی
- نقد و بررسی نظریه رئالیسم شبکه‌ای؛
- نظام‌سازی قرآن‌بنیان؛ چیستی، چرایی و چگونگی
- قلمرو و گستره فقه سیاسی از منظر آیت‌الله العظمی خامنه‌ای
- معیارهای عدالت سیاسی از منظر شهید صدر
- بررسی جواز مدیریت‌های زنان بر اساس آیه قوامون
- تعامل و روشنفکری دینی با جمهوری اسلامی ایران
- نقش کلام سیاسی در فرآیند بازسازی نظریه ولایت فیه
- رابطه فرهنگ و سیاست در عصر صفویه
- مبانی دین‌‌شناختی الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت
- درآمدی بر تحلیل انتقادی دستور کار ۲۰۳۰ برای توسعه پایدار
- تحقق صلح پایدار جهانی از دیدگاه رهبر جمهوری اسلامی ایران آیت الله خامنه‌ای
- کارکردهای عدالت در حکمرانی اخلاقی
- مدل اسلامی اخلاق مصرف
- نسبت دین و پیشرفت با تأکید بر دیدگاه علامه طباطبایی
- طرح‌واره‌های قرآنی
همچنین در سال ۹۷ نیز کرسی‌های علمی در حال پیگیری به شرح زیر است:
۱-گروه مدیریت: تغییرمیدان مدیریت به نفع مدیریت جهادی
۲-گروه ادبیات اندیشه: دشمن‌شناسی در ادبیات داستانی دفاع مقدس
۳-گروه انقلاب اسلامی: انقلاب اسلامی و حقوق و آزادی‌های بشر از جهانشمولی تا تنوع فرهنگی
۴-گروه انقلاب اسلامی: مدیریت بحران در جمهوری اسلامی ایران
۵-گروه انقلاب اسلامی: مدیریت تنوع قومی در جمهوری اسلامی ایران
- آیا برگزاری کرسی‌های ترویجی نیز در سال جاری در دستور کار قرار دارد.
بله در سال ۹۷ بحمدلله تدابیر خوبی برای برگزاری کرسی‌های ترویجی اندیشیده شده در این خصوص کرسی‌هایی برگزار شده و همچنین چندین کرسی نیز جهت برگزاری در حال پیگیری هستند.
لازم به ذکر است که بیش از ۵۰۰ عنوان نشست و کرسی علمی و ترویجی و همچنین سیمنار علمی در برنامه سال ۹۷ گروه های مختلف پژوهشگاه گنجانده شده است.
- یکی از اقدامات انجام شده در امر کرسی‌ها در سال ۹۷ تشکیل کمیته دستگاهی بود لطفا در این خصوص نیز توضیح دهید.
طی حکمی که از سوی آیت الله علی اکبر رشاد رئیس و موسس پژوهشگاه در ابتدای اردیبهشت ماه ۱۳۹۷ صادر شد، اعضای کمیته دستگاهی به شرح ذیل منصوب شده و شروع به فعالیت نمودند:
رئیس کمیته: جناب آقای دکتر مهدی عباس‌زاده (معاون پژوهشی و آموزشی)
دبیر کمیته: جناب آقای شهاب ارجمند (مسئول دبیرخانه شوراهای مرجع)
عضو کمیته: حجت‌الاسلام و المسلمین جناب آقای علی ذوعلم (رئیس پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی)
عضو کمیته: حجت‌الاسلام و المسلمین جناب آقای دکتر محمد عرب‌صالحی (رئیس پژوهشکده حکمت و دین‌پژوهی)
عضو کمیته: حجت‌الاسلام و المسلمین جناب آقای سیدحسین میرمعزی (رئیس پژوهشکده نظام‌های اسلامی)
عضو کمیته: جناب آقای مهدی چابک (سرپرست حوزه ریاست)
عضو کمیته: جناب آقای علیرضا یزدانی (نماینده معاون حقوقی و توسعه مدیریت و منابع)
و به همین منظور جلسه کمیته دستگاهی در خردادماه سال جاری برگزار شد که در آن روند صدور گواهی مربوط به کرسی‌های برگزار شده در سال ۱۳۹۶ و همچنین پیگیری برگزاری اجلاسیه‌ها مورد بررسی قرار گرفت.
با تشکر از وقتی که در اختیار ما قرار دادید.
