به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، حجت‌الاسلام دکتر عبدالحسین خسرو پناه عضو هیأت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه سه شنبه ۱۳ آذرماه جاری در نشست جایگاه علوم عقلی در حوزه های علمیه که در خبرگزاری رسا برگزار شد، اظهار داشت: امروز درحوزه افردی از تمایز مرجعیت و ولایت و اینکه حکومت باید ذیل مرجعیت باشد و مساائلی از این قبیل را مطرح می کنند که نباید گذاشت این موضوعات در فضای مجازی و جامعه حوزه مطرح شود.
برخی رشد قابل توجه علوم عقلی در حوزه علمیه را نمی‌بینند
عضو هیأت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه با بیان اینکه باید در ابتدا توصیف دقیقی از علوم عقلی در حوزه های کنونی داشته باشیم افزود: برخی به گونه ای اظهار نظر می کنند که همان حوزه چهل سال پیش است و رشد قابل توجه علوم عقلی در حوزه های علمیه را نمی بینند.
وی با بیان اینکه در توصیف باید شناخت دقیقی از ضرورت ایجاد آن مقوله داشته باشیم ابراز کرد: توصیف ما از حوزه عقلی در حوزه به ساحت عمومی و تخصصی و نیز ساحت موضوعی تقسیم می شود.
حجت‌الاسلام خسرو پناه ادامه داد: در ساحت عمومی، حوزه کتاب هایی را منتشر می کند و در سطوح اول حوزه نیز تدریس می شود که عمدتا کلام نقلی است و این دروس هم در حوزه ها حضور و غیاب ندارند که این وضع علوم عقلی در ساحت عمومی حوزه است.
وی افزود: در ساحت تخصصی نیز در حوزه کنونی درس های آزاد علوم عقلی فراوان شده و همچنین گروه های آموزشی حوزوی و یا حوزوی دانشگاهی در مراکز مختلف ایجاد شده اند و کلام عقلی تدریس می شود.
آثار فلسفی جدید منتشر شده در تاریخ حوزه بی‌نظیر بوده است
عضو هیأت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه عنوان کرد: علاوه بر این ها گروه‌های پژوهشی جدید هم شکل گرفته است که گروه‌های علوم عقلی دارند و کتب‌هایی را پژوهش و منتشر می کنند بنابراین آثار فراوان فلسفی در دو دهه اخیر منتشر شده که در تاریخ حوزه بی نظیر بوده است.
حجت‌الاسلام خسرو پناه مطرح کرد: از حیث موضوعی نیز در گذشته در حوزه ها بیشتر مباحث فلسفه اولی تدریس می شد و این اثار اکنون هم در حوزه وجود دارد و به صورت ازاد و توسط برخی مؤسسات تدریس می شود و به صورت کتاب محور آموزش داده می شود و لذا فلسفه اولی با مکاتب سه گانه اش تدریس می شود.
وی با بیان اینکه تأسیس و گسترش فلسفه های مضاف را در این چند دهه شاهد بودیم که از دانشگاه ها به حوزه ها سرایت کرده تصریح کرد: مباحثی چون علوم انسانی در این سال ها در حوزه مطرح شده و شاهدیم در فضای دانشگاهی تا حدودی علوم انسانی اسلامی مقبولیتی پیدا کرده است؛ اکنون آنچه در حوزه مطرح است این که مبانی هستی شناختی حاکمیت بر علوم انسلنی پیدا کند و پارادایم علوم انسانی تغییر پیدا کند.
وی با اشاره به اینکه در حوزه علمیه به لحاظ موضوعی فلسفه های کاربردی شکل گرفته و حتی نگاه فلسفی به خود فلسفه نیز اتفاق افتاده، گفت: توصیف من این است که در ساحت عمومی حوزه درعلوم عقلی اتفاق چشم گیری نیفتاده است اما در بخش ساحت تخصی چه در اموزش و پژوهش و چه در زمینه فلسفه اولی و موضوعات کاربردی و فلسفه های مضاف حوزه تغیر چشمگیری پیدا کرده و آموزش و پژوهش های نو رخ داده است.
وی ادامه داد: یکی از نقد هایی که به حوزه می شود این است که در حوزه گرفتار یک نگاه افراط و تفریط شده ایم و در بین طرفداران فلسفه گویا همه باید فلسفه بخوانند و در مقابل مخالفین گویا نباید فلسفه خوانده شود.
حجت‌الاسلام خسرو پناه بیان کرد: در سنت حوزوی از گذشته فلسفه را به افراد با هوش، با استعداد و علاقه مند آموزش می دادند چرا که برخی افراد اگر وارد معقولات شوند چون نمی توانند مسائل را حل کنند دچار انحراف و شبهه می شوند بنابراین رشد عقلانیت در حوزه لازم است اما ضرورت ندارد آموزش همگانی فلسفه برای تمام طلاب و این یک آسیب است.
وی گفت: این موضوع را که در حوزه های ما گاهی فلسفه برای فلسفه ارزش دارد در حالی که در گذشته اینگونه نبود و فلسفه دقیقا در طبیعیات، ریاضیات و حکمت عملی حضور داشت را آسیب دیگری دانست.
عضو هیأت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه بیان کرد: اکنون این سؤال که این ۲۰۰ درس فلسفه که در حوزه اموزش داده می شود چه کاربستی در حل مسائل جامعه ما دارد مطرح می شود و این موضوع نیز خود یک آسیب است که باید بررسی شود.
وی با بیان اینکه در دنیای امروز نمی شود حصاری در حوزه کشید و کاری به دنیای بیرون نداشت، ابراز داشت: امروز در دنیای واقعی با سه جریان عقلی معارض مواجه هستیم که یکی از آن ها جریان مکاتب فلسفی غرب است.
حجت‌الاسلام خسرو پناه با بیان اینکه امروزه علیتی که فیلسوف تحلیلی تبیین می کند کاملا تعارض دارد با تحلیلی که ما در حکمت متعالی از علیت داریم مطرح کرد: جریان دیگر فلسفه های مضافی است که امروزه در غرب وجود دارد؛ چرا عده ای از سیاست مداران ما نمی خواهند از راهبرد های تعلیم و تربیت انسانی استفاده کند و به جای آن از ۲۰۳۰ استفاه می کنند و چرا از راهبرد های اقتصاد اسلامی در مسائلی چون پولشویی استفاده نمی کنند و معتقدند حتما باید از سی اف تی استفاده نمایند؛ عده ای از استادان دانشگاه که به این سیاستمداران جهت می دهند ذهنشان مملو از فلسفه های مضاف به همین علوم است.
وی ادامه داد: جریان دیگر روشنفکران جهان عرب و ایران هستند و اسلام و تجدد دغدغه اصلی ان ها است و روشنفکران ما هم تأثیر گذاشته اند؛ لذا رو شنفکری دینی ما متأثر از جهان عرب بوده است.
در راستای عقلانی‌سازی علوم اسلامی تلاش کنیم
عضو هیأت علمی گروه فلسفه پژوهشگاه بیان کرد: ما برای ساحت عمومی حوزه بیشتر در راستای عقلانیت و عقلانی سازی علوم اسلامی تلاش کنیم و همه باید در مسائل کلامی و الهیات رشد عقلانی پیدا کنند و مبانی عقلانی که بر فقه حاکم است را بدانند.
فضلا، علوم عقلی را برای نیازهای جامعه امروز دنبال کنند
وی رویکرد کاربردی کردن فلسفه را به عنوان یک پیشنهاد ارائه داد و گفت: در ساحت تخصصی هم فلسفه رشد کرده و نیاز به توسعه و گرایش هایی دارد اما باید فضلا تلاش کنند علوم عقلی را برای نیاز های جامعه امروز دنبال کنند.
