به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، دکتر شهریار زرشناس عضو هیات علمی گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی است و در گفت‌وگویی کوتاه با خبرنگار خبرگزاری مهر از مدرنیته می‌گوید که در ادامه این پرسش و پاسخ از منظرتان عبور خواهد کرد.
آیا مدرنیته یک پروژه است و آیا منتقدان مدرنیته گرفتار توهم توطئه نیستند؟
من به مساله اینکه گاهی در تاریخ یا حوادث توطئه وجود دارد قائلم، اما هرگز ظهور تاریخ غرب و پیداش دوره غرب مدرن را حاصل توطئه یا پروژه‌ای از پیش طراحی‌شده یا محصول نشستن عده‌ای دور هم یا روندی خودآگاهانه محض ندانستم.
در جلد اول کتاب «تاریخ غرب باستان» مبنای نظری ظهور غرب برپایه حکمت معنوی تاریخ را اینگونه توضیح داده‌ام که یک «وقت» تاریخی از پی افول «وقت» تاریخی دیگری ظاهر می‌شود. زمانی که «وقت دینی» به پایان رسید و وقت شرقی یا اسطوره‌ای پدید آمد و حقیقت دین در غبار شرک پنهان شد. از قرن (۷ و ۸ ق.م) شرک اسطوره‌ای نیز گرفتار حجاب می‌شود و تاریخ غرب شکل می‌گیرد که بر مبنای یک نیست‌انگاری است که در سیر خود به انکار و طغیان علیه ولایت الهی تبدیل می‌شود.
البته در بستر تحولات تاریخی همیشه فرآیندهای مبتنی بر اراده انسان‌ها وجود دارد. ما نمی‌توانیم منکر وجود و توطئه سازمان‌های جاسوسی و فرقه‌های نهان‌روش و فراماسونری شویم. اما من هیچ‌گاه تاریخ غرب را بر اساس توطئه آگاهانه شرح نداده‌ام.
به نظر من تاریخ، ظهور و اختفاء وقت‌هایی است که بر ما ظاهر می‌شود و «وقت غربی»، وقتی است که مبتنی بر نیست‌انگاری پدید آمده و به حقیقت پشت کرده است.
این نیست‌انگاری و نادیده گرفتن حقیقت در عالم غرب مدرن به اوج رسیده و مدرنیته در مقام نفس مدبر، وجود تاریخی این عصر را هدایت می‌کند.
اما درباره ظهور و پذیرش ماهیت، لوازم و تبعات غرب مدرن در ایران و جوامع مانند آن و هضم شدن در نظام جهانی سلطه با فرآیندهای زیادی مبتنی بر توطئه مواجهیم. شبه‌مدرنیته ایرانی محصول دست استعمار بود که می‌خواست ایران را جزء کشورهای پیرامونی و تحت‌سلطه خود سازد و منابع ملی و نیروی کار ما را استثمار کند. اما رخداد مدرنیته و ظهور غرب مدرن روند تاریخی بود نه حاصل فرآیندهای توطئه.
