«قاسطین» از واژه هایى است که در زبان عربى «اضداد« نامیده مى شوند. «قسط» به معناى عدل است؛ اما «قاسط» کسى است که ستم مى کند. معاویه و یاران او قاسطین نامیده مى شوند. به نقل محدثان، پیامبر، جنگ على(ع)با قاسطین را پیشگویى کرده بود. سرسخت ترین دشمنان حکومت علوى، معاویه و یاران او بودند. مهم ترین توطئه آنان، یعنى جنگ صفین، منجر به کشته شدن حدود هفتاد هزار تن از سپاه على(ع)شد و عواقب ناگوارى چون شکل گرفتن خوارج و شهادت على(ع)بر جاى نهاد. معاویه، رهبر قاسطین، پس از به خلافت رسیدن على(ع)به بیعت با او تن در نداد و بناى سرکشى و جنگ نهاد. دنیاپرستى و نیز خصومت باطنى او با اسلام و على(ع)انکارناپذیر است. او عمرو بن عاص و برخى دیگر را با خود همراه ساخت و به مخالفت با امام پرداخت. ریشه این دشمنى ها نیز آن بود که على(ع)او را از امارت شام عزل کرد.
عداوت دیرینه معاویه با امام، ژرف تر از آن بود که ناصحان مى پنداشتند. او مى خواست با حذف امام، خلافت را تصاحب کند. در هر حال، على(ع)نامه هایى به معاویه مى نویسد و او را نصیحت مى کند، جرم هاى او را یادآور مى شود و از گذشته او و خود سخن مى گوید. پاسخ به تهمت هاى معاویه و رجزخوانى هاى او، بخش دیگرى از محتواى این نامه ها است. ماجراى فرستادن جریر بجلى به شام، نشان از بردبارى و مداراى فراوان امام دارد. معاویه با نوشتن نامه هایى به شخصیت هاى با نفوذ اسلام و تبلیغات بسیار، زمینه هاى روانى آغاز جنگ را فراهم آورد.
سرانجام، رهسپار شام شد. سیرحرکت این سپاه تا صفین، سرزمینى در ساحل غربى رود فرات، در تاریخ ثبت شده است. با صف آرایى دو سپاه، امام باز هم دست از نصیحت معاویه بر نداشت؛ اما این کوشش ها نیز سودى نبخشید و جنگ آغاز شد. نبرد صفین، صحنه بروز فتوت امام، و عداوت و حیله گرى معاویه است. هشتمین شب این جنگ، «لیلهالهریر» نام دارد که در آن بیش از سى هزار تن از دو سپاه کشته شدند. پس از روزها نبرد، سپاه امام با پیروزى فاصله اى نداشت. چون معاویه و عمرو عاص دریافتند که تاب مقاومت ندارند، فرمان دادند تا سپاهیان شام قرآن هایى را بر سر نیزه ها بزنند و سپاه امام را به صلح فراخوانند. این دسیسه کارگر افتاد و پیروزى نزدیک امام به شکستى تلخ بدل شد. صلح ناخواسته امام، ماجراى حکمیت و پدید آمدن خوارج، مسیر تاریخ اسلام را دگرگون ساخت. جنگ صفین در دهم صفر سى و هفتمین سال هجرت پایان یافت و شوم ترین پیامدهاى تاریخى را رقم زد.
