نخستين كسى كه در منقبت و فضيلت على(ع)سخن گفته، پيامبر است. على(ع)در خانه پيامبر باليد، و به نقل محدثان شيعه و سنى، او اولين مردى است كه اسلام آورد و با پيامبر نماز خواند. در آغاز بعثت، پيامبر خويشاوندان خود را به اسلام دعوت كرد و على(ع)تنها كسى بود كه از آن جمع دعوت وى را پذيرفت. در اين حال، پيامبر، على(ع)را برادر، وصى و خليفه خود خواند. اين حديث در مجامع روايى به «حديث دار» شهرت يافته است. پس از آشكارشدن دعوت به اسلام، پيامبر براى شكستن بت بزرگ كعبه، على(ع)را بر شانه خود گرفت تا او بت را از جاى بركَند و به زير افكند. اين روايت به «حديث كسر اصنام» مشهور است. همچنين على(ع)بود كه در ليلةالمبيت در بستر پيامبر خفت و مرگ را با جان خريد. پيامبر همواره على(ع)را برادر خود مى خواند، شجاعت او را مى ستود و او را سيف اللَّه و اسداللَّه مى ناميد. پيامبر، على(ع)را شيفته خدا خوانده و او را به پيامبران اولواالعزم تشبيه كرده است.
حديث ثقلين، حديثى صحيح و معتبر نزد عالمان همه مذاهب اسلام است. حديث كساء، حديث سفينه نوح و حديث باب حطه، مشهورترين احاديث نبوى در ميان اهل سنت و تشيع به شمارند. پيامبر همواره مردمان را به دوستى على(ع)فراخوانده و از دشمنى با او بر حذر داشته است. پيامبر علم و حكمت على(ع)را ستوده، خويشتن را شهر دانش، و على(ع)را دروازه آن مى خواند. تواتر و اعتبار اين حديث نيز انكارناپذير است. همچنين احاديثى در دست است كه پيامبر، خود و على(ع)را در پاره اى از ويژگى ها همانند دانسته است. حديث نور و حديث شجره از آن جمله اند. پيامبر بارها على(ع)را امام مسلمانان و خليفه خود خوانده است.
اين احاديث در منابع روايى شيعه و سنى به تفصيل آمده است. حديث منزلت، حديث غديرخم و حديث وصايت، معتبرترين احاديث نبوى در اين زمينه به شمار مى آيند. حديث بستن درهاى مسجد و حديث بازگشت خورشيد، از ديگر احاديث نبوى درباره على(ع)هستند. همچنين پيامبر، نبرد على(ع)با خوارج و شهادت ايشان را پيشگويى كرده است.
