حضرت فاطمه(س) به عنوان یک زن مسلمان و دختر شخص اول جامعه اسلامی، نقشی تأثیرگذار در رویدادهای سیاسی صدر اسلام داشت. در سال‌های نخستین اسلام، هنگامی که کافران و مشرکان، پیامبر(ص) را آزار و اذیت می‌کردند، فاطمه(س) همواره در کنار پدر بود و در زدودن درد و اندوه رسول خدا(ص) حضور مؤثر داشت. بیشترین نقش حضرت فاطمه(س) در عرصه سیاست و اجتماع، در دوران کوتاه پس از رحلت پیامبر(ص) بود. در رویدادهای مربوط به غصب خلافت امیرمؤمنان(ع) و مصادره فدک که به شهادت دختر رسول خدا(ص) انجامید، نقش آن حضرت(س) و پایداری او در برابر غاصبان خلافت و امامت، انکارناپذیر بود. او با اعلام موضع خود در این باره، در واقع موضع خدا و پیامبر(ص) را بیان می‌کرد، چرا که به گفته پیامبر اسلام(ص)، خشم فاطمه(س) برابر با خشم خدا و رضای او برابر با رضای خدا بود.
پس از مصادره فدک از سوی خلیفه اول، فاطمه(س) به مسجد رفت و با ایراد خطبه فدکیه، به روشنگری سیاسی و اعتراض به وضع موجود پرداخت. سخنان صریح و شجاعانه فاطمه(س) با وجود درد و اندوه ناشی از رحلت رسول خدا(ص) ـ بیانگر اقتدار روحی ایشان و شهامت در برابر انحرافات حکومت بود. شیوه سخن‌گفتن دختر رسول خدا(ص) نشان از دانش، بصیرت و توجه به مسائل بنیادین جامعه اسلامی داشت.
پس از ادعای مالکیت فاطمه(س) بر فدک، خلیفه که می‌دانست مسئله فدک، نه یک دعوای شخصی و حقوقی، بلکه نماد و زمینه طرح مسئله ولایت و امامت است، از واگذاری فدک به دختر رسول خدا(ص) خودداری کرد.
حرکت بعدی حضرت فاطمه(س) در برابر جریان انحرافی خلافت، مبارزه منفی از راه عزاداری و سوگواری آشکار بود. این اقدام، افزون بر اینکه اندوه فراوان فاطمه(س) را از رحلت و فراق پدر، نشان می‌داد، بیانگر نارضایی و خشم او از وضع موجود بود و این اقدام، واکنش حکومت و جامعه آن زمان را برانگیخت.
فاطمه(س) در بستر بیماری نیز از اعتراض و اعلام نارضایی از وضع موجود، دست برنداشت و هنگام عیادت زنان مدینه از حضرت، شوهران آنان را نکوهش کرد و درخواست ملاقات خلیفه را نپذیرفت. فاطمه(س) وصیت کرد که او را شبانه غسل و دفن کنند و دیگران را از زمان و محل خاک‌سپاری‌اش آگاه نکنند.
