فاطمه(س) از نگاه قرآن

هرچند نام فاطمه(س) به‌صراحت در قرآن نیامده، ولی آیات فراوانی به شأن و منزلت دختر پیامبر(ص) دلالت دارند. برخی از ویژگی‌های فاطمه(س) از منظر قرآن با بقیه اهل‌بیت مشترک و برخی مخصوص فاطمه(س) است. ارتباط آیات قرآن با فاطمه(س) به چند طریق است: شأن نزول آیات درباره فاطمه(س)، جری و تطبیق آیات بر فاطمه(س)، تأویل آیات به فاطمه(س)

مهم‌ترین سوره‌ها و آیاتی که در شأن حضرت فاطمه(س) نازل شده، بدین قرارند:

۱. سوره کوثر: این سوره در مکه، در پاسخ عاص‌بن‌وائل نازل شد که پیامبر(ص) را ابتر خوانده بود. خداوند در این سوره، به پیامبر(ص) یادآوری می‌کند که کوثر به او اعطا شده است. برای کوثر معانی فراوانی ذکر شده؛ ازجمله: خیر فراوان، نهری در بهشت، شفاعت و … بیشتر مفسران شیعه و برخی از مفسران اهل سنّت، کوثر را بر فاطمه(س) و نسل او تطبیق کرده و برای آن دلایل و قرائنی ذکر کرده‌اند. پیشگویی اعجازآمیز قرآن در این سوره چنان تحقق یافته که میلون‌ها تن از نسل فاطمه(س) باقی مانده، ولی هیچ نام و نشانی از دشمنان شناخته‌شده صدر اسلام، همچون بنی‌امیه باقی نمانده است.

۲. آیه مباهله: بیشتر مفسران معتقدند که منظور از «نساءنا» در آیه ۶۱ سوره آل‌عمران، فاطمه(س) است.

۳. آیات اطعام در سوره انسان: به گفته بسیاری از مفسران، همه آیات یا آیات ۵ تا ۲۲ سوره انسان، درباره فاطمه(س)، علی(ع)، حسن(ع) و حسین(ع) نازل شده و در آن به ویژگی‌های اهل‌بیت، ازجمله وفای به نذر، ترس از خدا، یاری نیازمندان بدون چشمداشت پاداش و … اشاره شده است.

۴. آیه تطهیر: آیه ۳۳ سوره احزاب، ازجمله آیاتی است که در شأن فاطمه(س)، علی(ع)، حسن(ع) و حسین(ع) نازل شده است؛ در روایات آمده است که پیامبر(ص) آنان را فراخواند، عبای خویش را بر آنان افکند، دستان خود را بلند کرد و آنان را خاندان خود خواند. علمای شیعه و بیشتر دانشمندان اهل سنّت بر صحت این گزارش اتفاق‌نظر دارند و آن را مربوط به اصحاب کساء (فاطمه، علی، حسن و حسین) دانسته‌اند.

۵. آیه مودت: بر اساس آیه ۲۳ سوره شوری، پاداش رسالت پیامبر(ص) دوستی و معرفت خویشان اوست. آن حضرت، در پاسخ به سؤالی در معرفی آنان فاطمه(س)، علی(ع)، حسن(ع)و حسین(ع) را خویشاوندان خود خواند.

در قرآن، آیات فراوانی وجود دارد که فاطمه(س) به عنوان یکی از مصداق‌های آنها معرفی شده است: ازجمله: آیات ۳۸ و ۳۹ سوره عبس، ۶ سوره فاتحه، ۴۷ سوره حجر، ۳۶ سوره نور، ۳ سوره لیل، ۳ سوره فجر، ۳۱ و ۳۷ سوره بقره و ۲۴ سوره ابراهیم.

تأویل آیه، رهیافتی به باطن آیه است که به قرینه لفظی به دست می‌آید. مفسران، آیات فراوانی از قرآن را برشمرده‌اند که به فاطمه(س) تأویل می‌شود. ازجمله آیه ۳ سوره دخان، آیه ۲۵ سوره نور، آیه ۹۰ سوره نحل و آیه ۲۳۸ سوره بقره.