به گزارش اداره روابط عمومی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، مجموعه طرح «از نگاه نبوي (ص)»، سلسله دفاتر كم حجم و متنوعي است كه با زبانی ساده و روان موضوعات مختلفی را از زاويه سنت پيامبر اكرم(ص) مورد واكاوي قرار داده است.
کتاب «تمدن» دفتر بیستم از این مجموعه، به قلم دکتر محمود صادقی علوی در مركز پژوهش‌هاي جوان وابسته به پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سامان یافته است.
در ادامه یادداشتی از دکتر محمود صادقی علوی با محوریت این کتاب آمده است که از منظرتان خواهد گذشت:
“شکل‌گیری و اعتلای هر تمدنی مستلزم وجود شرایطی است که تضمین کننده ایجاد و تداوم آن باشد. تمدن اسلامی نیز همچون دیگر تمدن‌ها، شرایط خاصی برای شکل‌گیری و تداوم خود داشت. برخی از مهمترین عوامل شکل‌گیری تمدن‌ها عبارتند از: آرامش و امنیت، همبستگی و عصبیت، قانون و قانون مداری و… . پیامبراکرم(ص) نیز به عنوان پایه گذار تمدن اسلامی اقدامات فراوانی جهت ایجاد و رشد تمدن اسلامی، انجام داد. پیش از هرچیز توصیه‌های قرآن به عنوان کتاب آسمانیِ دین اسلام، دینی که پیامبراکرم مامور ابلاغ آن بود و براساس آن تمدن اسلامی را پایه گذاری کرد و همچنین احادیث فراوان پیامبراکرم در رابطه با علم، دانش، آموزش و فضیلت و برتری علما و دانشمندان، زمینه‌های اولیه جهت پی‌ریزی تمدن عظیم اسلامی را فراهم آورد.
پیامبراکرم(ص) به عنوان پایه گذار تمدن اسلامی، اقدامات فراوانی را جهت فراهم‌سازی بستر مناسب برای پی‌ریزی این تمدن انجام داد. مهمترین عامل در شکل‌گیری هر تمدنی ایجاد فضای آرام با امنیت و آسایش است. چراکه بدون وجود چنین شرایطی هرگز تمدنی شکل نمی‌گیرد و اگر هم شکل بگیرد، چندان گسترده و بادوام نخواهد بود. پیامبراکرم(ص) از زمان آغاز دعوت خود در مکه در صدد ایجاد محیطی آرام برای مسلمانان بود. هجرت گروهی از مسلمانان به حبشه برای در امان بودن از شر مشرکان مکه، عقد پیمان با مردم مدینه در عقبه اول و دوم، هجرت به مدینه و تاسیس حکومت اسلامی، پیمان‌های مختلف سیاسی و جنگ‌های پیامبر در دوره مدنی از مهمترین اقدامات پیامبر در این زمینه بود. تداوم این حرکت پیامبر مستلزم وجود قانونی جامع بود تا همه مردم اعم از مسلمان و غیرمسلمان بتوانند براساس آن در کنار یکدیگر زندگی کنند. اگرچه دین اسلام و آیات قرآن به عنوان قانونی جامع برای مسلمانان بود اما درکنار مسلمانان یهودیان و مشرکان مدینه نیز زندگی می‌کردند که پیامبر اکرم پیمان‌نامه عمومی مدینه را به عنوان نخستین قانون اساسی به امضای گروه‌های مختلف ساکن در شهر مدینه و اطراف آن رساند و با همه مردم در برابر قانون به مساوات رفتار کرد تا این رفتار او الگویی برای تمامی مسلمانان در این زمینه باشد.
با این اقدامات پیامبر اکرم و رهبری هوشمندانه ایشان در جامعه اسلامی، در دوره حیات ایشان پایه‌های تمدنی پی‌ریزی شد که بعدها در قرون ۴ و ۵ هجری به دوره اوج شکوه و عظمت خود رسید و تمدن اسلامی در دنیای آنروز که اروپا دوران قرون وسطی خود را پشت سر می‌گذاشت، سرآمد همه تمدن‌ها بود. تمدنی که پیامبر اکرم پایه‌گذار آن بود از قرن هفتم به بعد با از میان رفتن زمینه‌های پیشرفت و اعتلای آن که پیامبر در این راه تلاش‌های فراوانی کرده بود، در سراشیبی نزول قرار گرفت. در دوره اخیر مسلمانان اتحاد و همدلی و همکاری خود را از دست دادند و در برابر حملات مغولان و جنگ‌های صلیبی ضربات سختی متحمل شدند و امنیت و آرامش که رکن اصلی اعتلای هر تمدنی است از جامعه اسلامی رخت بربست. اکنون با گذشت چندین قرن از آن دوره با خیزش حرکت‌های بیداری اسلامی در جهان اسلام مسلمانان برانند تا تمدن اسلامی که زمانی سرآمد همه تمدن‌های دنیا بود، را در سایه توصیه‌های دین اسلام و پیامبر اکرم مجددا احیا کنند.”
