به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع‌رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، به منظور بررسی نظریه انتظار در آراء و اندیشه های آیت الله العظمی خامنه ای(مدظله العالی)، خبرگزاری شبستان گفت و گویی با حجت‌الاسلام دکتر محمدجواد رودگر مدیر گروه عرفان پژوهشگاه داشته‌است که مشروح آن تقدیم حضورتان می‌شود:
انتظار و مهدویت در آراء و آثار بیانی و قلمی مقام معظم رهبری چه جایگاهی دارد؟
مقام معظم رهبری هم در مطالب نوشتاری و هم گفتاری خود مطالبی را درباره انتظار و مهدویت بیان کرده اند، ایشان هم پیش از پیروزی انقلاب در طرح کلی اندیشه اسلامی و هم در مباحثی که درباره ائمه (ع) مطرح کرده اند و نیز بعد از انقلاب در بحث هایی که داشته اند و در قالب کتاب «انسان ۲۵۰ ساله» آمده و نیز در سخنرانی های مناسبتی درباره مهدویت و جریان انتظار، بیاناتی دارند که به نظر می رسد اگر قرار است نظریه ایشان درباره انتظار و مهدویت را استخراج و تولید کنیم، باید چند گام و مرحله طی شود.
چه گام هایی در این باره باید طی شود؟
نخست: تبیین مبادی تصوری و تصدیقی نظریه انتظار و مهدویت که در واقع باید بسامدهای مباحث نوشتاری و گفتاری ایشان استخراج شود و با در کنار هم گذاشتن آنها، مفهوم عمیق و دقیق و فراگیر را به دست آورد. چون مقام معظم رهبری سلسله مولفه ها و شاخصه هایی را در تبیین مبانی تصوری و تصدیقی انتظار دارند که تا در کنار هم نیایند، نتیجه ای که باید به دست نمی آید.
گام دوم کشف مبانی فکری رهبری در موضوع نظریه انتظار و مهدویت است اینکه مبانی هستی شناختی، مبانی معرفت شناختی، مبانی انسان شناختی، حتی مبانی زبان شناختی و مبانی غایت شناختی ایشان در موضوع انتظار را با مطالعه و مداقه کشف و دریافت کنیم تا بر این اساس از گام دوم به گام سوم راه بیابیم.
گام سوم مطالعه و کشف نظام مسائل مبتنی بر مبانی است، چون ایشان مسائل مختلفی را در مناسبت ها و با توجه به نیازهای زمان مطرح کرده اند اینها یک به یک باید استخراج شود و متناظر به مبانی، مورد سنجش و ارزیابی قرار بگیرد.
گام های بعدی کشف و استخراج نظریه انتظار در آراء آیت الله العظمی خامنه ای چیست و چگونه باید طی شود؟
در گام چهارم باید مولفه ها و شاخصه های نظریه انتظار و مهدویت استخراج و اصطیاد شود؛ وقتی مولفه ها و شاخصه ها هم به دست آمد در گام پنجم که بسیار مهم است مطالعه منظومه‌وار آثار و آراء ایشان باید مد نظر قرار بگیرد.
ایشان نظریه انسان کامل و انسان ۲۵۰ ساله را با توجه به ادوار مختلف رفته بر معصومین(ع) تا عصر غیبت تبیین کرده اند اما جریان غیبت اعم از کبری و صغری و فرج صغری و کبری که فرج انفسی و آفاقی است را کسی می تواند در آراء رهبری درک کند که در این باره مطالعه منظومه ای داشته باشد نه جزیره ای.
یعنی بعد از این مطالعه همه ادبیات رهبری را درباره انتظار بسنجد؛ در چنین مطالعه ای می بینیم انتظار معنایی مثبت، فعال، جهادی، حماسی، انقلابی و عدالت خواهانه می یابد یعنی انتظار مفهوم منفعل، رخوت گرا، سست گرا و ظلم پذیر نیست.
چنین نگاهی به امید و انتظار چه کارکردهایی دارد؟
این مفهوم فعال، تهاجمی و امیدآفرین است، چون مقام معظم رهبری بر امید در دل انتظار بسیار تاکید دارند البته امید صادق، سازنده و حرکت‌زا و حرارت و شورآفرین و تعهدزا و مسئولیت‌بخش نه امیدی واهی و بدون تحرک و جوشش.
مقام معظم رهبری تاکید دارند اهداف پیاده نشده همه انبیاء، پیامبر(ص) و ائمه(ع) به دست خاتم الاوصیاء(عج) تحقق می یابد. یعنی همه آرمان ها و اهداف با همه سرمایه گذاری ها در طول تاریخ باید به دست امام زمان(عج) تجلی بیابد.
به نظر می رسد کسی می تواند نظریه انتظار را در آراء رهبری درک کند که با آثار شهید مطهری انس داشته باشد چون این دو دیدگاه به هم نزدیک هستند و فهم دیدگاه های رهبری مترتب بر فهم دیدگاه شهید مطهری است، آیت الله العظمی خامنه ای نگاه فلسفه تاریخی به مهدویت و انتظار دارند چنان که شهید مطهری نیز چنین ایده ای دارند.
نگاه مقام معظم رهبری به انتظار و مهدویت چه رهاوردی برای منتظران و جامعه عصر غیبت دارد؟
به نظر می رسد رهاورد نگاه مقام معظم رهبری به انتظار و مهدویت و کارکرد امید در متن انتظار تحقق پنج مرحله انقلاب یعنی انقلاب اسلامی، نظام اسلامی، دولت اسلامی، جامعه اسلامی و ایجاد تمدن نوین اسلامی است.
به عبارت دیگر امیدِ معرفت بخش، پیش برنده و حرکت آفرین توان ساخت تمدن نوین اسلامی را دارد.
در نظرگاه مقام معظم رهبری کسی می تواند در تمدن نوین اسلامی در بخش های نرم افزاری و سخت افزاری کار کند که امید داشته باشد، نگاه بدون امید به جامعه و تاریخ مانع از هر گونه حرکت است، اما امید مبتنی بر معرفت و مسئولیت، ما را در ساخت تمدن نوین اسلامی کمک می کند.
مهم آنکه پروسه ساخت تمدن نوین اسلامی در اندیشه آیت الله العظمی خامنه ای مبتنی بر آرمان ها و ایده هایی همچون تحقق علوم انسانی اسلامی، الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، سبک زندگی اسلامی و … است، باید توجه داشت ایشان به دو بخش حقیقی و ابزاری برای ساخت تمدن نوین اسلامی قائل هستند و سبک زندگی اسلامی را جان مایه بخش حقیقی تمدن نوین اسلامی می دانند.
با سبک زندگی منتظرانه مهدوی که همان سبک زندگی علوی، فاطمی و حسینی است، می توان پنج گام انقلاب، نظام سازی، دولت سازی، جامعه پردازی و ساخت تمدن نوین اسلامی را طی کرد.
