توصیف فضایل امام حسن مجتبی(ع) از زبان مخالفانش

توصیف فضایل امام حسن مجتبی علیه السلام از زبان مخالفانش
نوشتاری مستخرج از از مقاله «حسن بن علی(ع)» جلد اول دانشنامه فاطمی

یکی از ائمه اطهار علیهم السلام که در طول زندگی و پس از شهادت مظلوم بود، امام حسن مجتبی علیه السلام می‌باشد که به شدت مورد ظلم و ستم از سوی دشمنان و به ویژه امویان واقع شده است. تا آنجا که با زهر کینه امویان و معاویه بن ابوسفیان به شهادت می‌رسد و حتی بعد از شهادت نیز به جنازه مطهر آن حضرت بی احترامی کرده و آن را تیرباران می‌نمایند.

با این همه به خاطر فضائل بی‌شمار امام مجتبی علیه السلام دشمن نیز نتوانسته از بیان شخصیت والای آن حضرت چشم‌پوشی نماید و در برخی از جملات باقی مانده از بزرگترین دشمنان آن حضرت می‌توان به توصیفات آنها از این امام بزرگوار دست یافت. به عنوان نمونه معاویه بن ابی سفیان با این که بزرگترین دشمن امام حسن علیه السلام بوده، اما از آنجا که امام مجتبی علیه السلام در جنگ‌های بسیاری شرکت کرده و زمان حکومت پدرش امیرمومنان علی علیه السلام شجاعت و دلاوری‌های زیادی از خود نشان داده بود. معاویه درباره دلاوری‌های آن حضرت مجبور به اعتراف شده و گفته است: «او فرزند کسی است که به هر کجا می‌رفت، مرگ نیز همواره، به دنبالش بود (کنایه از این که نترس بود و از مرگ نمی هراسید)».

با این همه معاویه در ظاهر سعی می‌کرد تا فضایل امام حسن علیه السلام را پوشیده نگه دارد چرا که امام را دشمنی می‌پنداشت که مانع رسیدن او به آمال و آروزهایش می‌شد. به همین خاطر تعجبی ندارد که وقتی خبر شهادت امام را می‌شنود، از خوشحالی بی اختیار قهقهه می‌زند و سپس تکبیر می‌گوید و حاضران نیز برای خوشایند او همان گونه رفتار می‌کنند، اما فاخته همسر معاویه که از شیطنت معاویه آگاه بوده کلمات استرجاع را بر زبان می‌آورد و می‌گرید. در این گزارش آمده است که معاویه با دیدن گریه همسرش می گوید: خوب می‌کنى گریه مى‏کنى که او شایسته بود که بر او گریه کنند.

به یک گزارش تاریخی دیگری در این زمینه توجه نماید که در آن معاویه به ناچار و علی‌رغم میل باطنی مجبور می‌شود به فضایل و صفات امام مجتبی علیه السلام اقرار نماید:

«معاویه روزى نزد جماعتى از اشراف قریش و مردمانى دیگر، گفت: به من خبر دهید کدامین انسان از نظر پدر، مادر، عمو، عمه، دایى، خاله، پدر بزرگ و مادر بزرگ نژاده‏تر و بزرگزاده‏تر است. مالک بن عجلان به سوى حسن بن على‏علیهما السلام اشاره کرد و گفت: او اکرم و اصیل‏ترین مردم است؛ چه، پدرش على‏بن ابیطالب، مادرش فاطمه دختر رسول خداصلى الله علیه و آله، عمویش جعفر طیّار، عمّه‏اش امّ ‏هانى دختر ابوطالب، دایى‏اش قاسم فرزند پیامبر، خاله‏اش زینب دختر رسول خدا صلى الله علیه و آله، جدّش رسول خدا صلى الله علیه وآله و جدّه‏اش خدیجه دختر خویلد است. مردم ساکت شدند و چون امام حسن علیه السلام برخاست و رفت. عمرو عاص رو به مالک کرد و گفت: آیا دوستى بنى‏هاشم تو را به سخن باطل واداشت؟ مالک بن عجلان گفت: چیزى جز حقیقت نگفتم و هرکس خرسندى مردم را با ناخرسندى خدا پى‏جوید، به آرزویش در دنیا نرسد و فرجامش به شقاوت انجامد. و بنى‏هاشم تازه‏ترین شاخه‏اند…، آیا چنین نیست اى معاویه! و معاویه گفت: به خدا سوگند! چنین است».

یکی دیگر از دشمنان امام مجتبی علیه السلام مروان بن حکم است که دشمنی خود را با آن حضرت در هنگام تشیع پیکر پاک امام نشان داده بود، تا مدت‌ها پس از شهادت آن حضرت به خاطر خصلت‌های پسندیده امام همچون بردباری و شکیبایی از ایشان سخن می‌گفت. مردم نیز که دشمنی او با امام آگاه بودند، به او می‌گفتند: تو که تا دیروز با او دشمن بودی، و مروان پاسخ می‌داد: «او کسی بود که بردباری اش با کوه‌ها سنجیده نمی‌شد».

در هر صورت جمع کردن توصیفات این امام بزرگوار از زبان دیگران به ویژه دشمنان خود تحقیق یا کتابی مفصل می‌خواهد، چرا که در این زمینه از زندگی آن حضرت هنوز تحقیقات جدی انجام نشده است.