به گزارش اداره روابط عمومی و اطلاع رسانی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی، نشست علمی “پژوهش نافع در علوم انسانی” (شاخص‌ها، سازکارها و کاربست‌ها)؛ از سلسله نشست‌های هفته پژوهش توسط گروه فرهنگ پژوهی پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه با مشارکت مجمع پژوهشگاه‌هی علوم انسانی اسلامی و معاونت پژوهشی وزارت علوم روز یکشنبه مورخ ۲۷ آذرماه جاری در تهران برگزار شد.
در این نشست حجت‌الاسلام و المسلمین علی ذوعلم به طرح بحث پیرامون شاخص‌ها، سازکارها و کاربست پژوهش نافع در علوم انسانی پرداخت. ایشان پس از بیان هستی‌شناسی علم و پژوهش و بیان اهداف آن، مشخصه‌‌های اصلی علم از جمله تبیین، پیش‌بینی و پیشگیری را خاطرنشان کردند و مقصود از منفعت پژوهش و علم را دستاوردهایی دانستند که به رشد انسان یاری رسانده و موانع موجود را بتواند رفع نماید و انسان را به سعادت واقعی نزدیک کند.
ذوعلم سپس به بیان شاخص‌های فایده‌مندی پژوهش پرداختند و خاطرنشان کردند از جمله مهمترین شاخص‌های پژووهشی که وصف نافع بودن را دارد عبارت است از این که ضررها و زیان‌های موجود را پیش‌بینی کرده و بتواند در راستای جلب منافع قدم بردارد و پیشگیری‌های لازم را در مواجهه با آسیب‌های احتمالی داشته باشد. دیگر این‌که بتواند فرصت‌سازی لازم را بنماید و زمینه و فرصت مناسب را برای نیل به اهداف اصلی که رسیدن به دولت اسلامی و جامعه‌سازی و تمدن‌سازی است، فراهم نماید.
محور دیگر بحث مولفه‌های مختلف نافع بودن در علوم انسانی اسلامی بود که از جمله به تمرکز در مسئله‌شناسی، انتخاب موضوع، کنشگر یا کنشگران در پژوهش، ارزش‌مداری پژوهش و … اشاره شد.
و در آخر چالش‌های در پژوهش نافع مورد بحث قرار گرفت و بخشی از این چالش‌ها در پژوهشگران، ساختار علمی، تعارض منافع، کلیشه‌ای بودن و تکراری بودن پژوهش‌ها، موضوعات بدون مسئله، تفاخر و تظاهر علمی، عدم رعایت اولویت‌های جامعه، پژوهش‌های گیج و مبهم و غیرصریح با نتایج غیرمتقن، پژوهش‌های غیرقابل دفاع، پژوهش‌های بنیادین که امتداد عینی ندارند، بیان شد.
در ادامه بحث آقای دکتر حسن بنیانیان ضمن بیان مقدمه‌ای پیرامون پژوهش‌های نافع، اظهار داشت از جمله چالش‌های مهمی که در شرایط کنونی بر سر راه پژوهش و اصولا علوم رایج در جامعه ما قرار دارد غربزدگی است که مانع جدی رشد و پیشرفت واقعی در جامعه می‌باشد. تقلیدگرایی و کپی‌برداری‌های ناشیانه از دستاوردهای علمی دیگران از چالش‌های دیگر به ویژه در علوم انسانی است. همچنان که عدم دغدغه برای حل مسائل جاری جامعه، تملق در پژوهش‌ها و این قبیل مسائل از آسیب‌هایی است که جامعه علمی امروزه ما را از اهداف اصلی خود دور کرده است.
سپس حجت‌الاسلام والمسلمین آقای محمدصفر جبرئیلی به بیان مطالب خود در این باره پرداختند و گفتند: خوب است مبسوط محورهای مهمی که توسط جناب آقای ذوعلم طرح گردید به شکل منضبطی ترسیم گردد و در اختیار پژوهشگران قرار گیرد. علاوه بر این محورهای یادشده شاید به جرات بتوان گفت یکی از چالش‌های مهم دیگری که در حوزه دانش و پژوهش امروزه مشاهده می‌شود این است که حشر و نشر پژوهشگران و اصحاب علم با کف جامعه کم شده است. به عنوان مثال سالهای پیش در پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی دستاوردهای مهم علمی در ادبیات بسیار نرم و قابل فهم توسط کانون اندیشه جوان تولید می‌شد که ثمرات خرسندکننده‌ای برای رشد جامعه داشت ولی متاسفانه این کنشگری فعال با حذف این کانون از پژوهشگران گرفته شد و ارتباط اندیشمند و جامعه کاهش یافت. نکته دیگر تعارض منافع است که پژوهشگر را از پرداختن به نیازهای جامعه و اولویت بخشی به پژوهش‌ها که بتواند هویت ساز باشد، باز داشته است.
ادامه این نشست علمی به طرح پرسش‌ها توسط حاضران اختصاص داشت که جناب آقای ذوعلم در فرصت باقیمانده به پاسخ آن‌ها پرداختند.
