محمد حسن شاهنگی
دبیر گروه ادبیات اندیشه پژوهشکده فرهنگ و مطالعات اجتماعی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
هرزنمای«عنکبوت مقدس»(Holy Spider) به کارگردانی علی عباسی با بازی بازیگران حاشیه‌سازی چون زهرا امیرابراهیمی که اخیراً در جشنواره کن در سال ۲۰۲۲ برگزیده شد، با محوریت زندگی یک قاتل زنجیره‌ای به نام سعید حنایی ساخته شده که طی یک سال (۷۹-۸۰) اقدام به قتل ۱۶ زن در ایران نموده است. حنایی در اعترافات خود اعلام کرد انگیزه‌اش از قتل این زنان – که عمدتاً بدکاره بودند – پاک کردن جامعه از فساد و فحشاست! نمایش قتل زنان خیابانی معتاد به مواد مخدر در این اثر، آن هم به شیوه خفه کردن با روسری خودشان! به طرز شیطنت‌آمیزی زیر سوال برنده ارزش‌هایی چون حجاب و نوع پوشش زنان مسلمان ایرانی است.
این انتخاب کن، هویت ایرانیان و به طور مشخص بارگاه مقدس رضوی(ع) را مورد تعرض قرار داده است؛ سرزمین، تاریخ، زبان، ادبیات، دین، ساختار سیاسی، فرهنگ و هنر مشترک، از جمله عناصر تشکیل دهنده «هویت» شمرده می‌شوند. هویت، همچون بندی است که به یک ستون محکم متصل است و فرد را نگه می‌دارد تا در کوران جریان‌های اجتماعی، سیاسی و فرهنگی استحاله نشود. در واقع، فرد مانند برگی است که به یک شاخه متصل است و آن شاخه، میراث ارزش‌های فرهنگی یک جامعه است که شکل دهنده باورها، رفتارها، آگاهی‌ها، دانش، نگرش و در واقع، آن چارچوب‌هایی است که فرد را به لحاظ اجتماعی به جامعه خود پیوند می‌دهد. دوستی و ارادت به اهل بیت(ع) از دیرباز از وجوه بارز فرهنگ و هویت ایرانی بوده است. «عنکبوت مقدس» هم‌زمان دین، حاکمیت و ملیت ایرانی را هدف قرار می دهد؛ در این هرزنما، ایرانیان موجوداتی عقده‌ای روایت می‌شوند که دارای تمدنی وحشی و بربرگونه‌اند؛ خلق و خویی درنده و پرخاشگر دارند و در شکل‌گیری این شخصیت، دین اسلام و حکومت دینی در عصر حاضر، متهمان ردیف اول‌اند! این اثر توأمان داخل در دو کلان‌پروژه ایران‌هراسی و اسلام‌هراسی (و به عبارت دقیق شیعه‌هراسی) است. این اثر مملو از اهانت‌های آشکار و پنهان به ساحت منور رضوی(ع) و آموزه‌های توسل و تبرک و شفاعت است.
«عنکبوت مقدس» برخلاف تصورات برخی افراد به هیچ وجه در صدد طرح آسیب‌های اجتماعی نظیر پدیده روسپیگری در ایران نیست؛ سازندگان سکولار این اثر ضمن زیر پا گذاشتن ارزش‌های اولیه شرافت انسانی و اصول و تعهدات اخلاقی، با تحریف حقایق، متأسفانه به دنبال اغراض کثیف سیاسی خوداند؛ جانمایه هرزنمای «عنکبوت مقدس»، سیاه‌نمایی است و لاغیر. فیلم به هیچ وجه در خدمت پیرنگ داستانی‌اش نیست؛ بلکه هدفی جز پشت سر هم گذاشتن رگباری پلان‌هایی با اتفاق‌های بد، خشن، مشمئز‌کننده و وحشتناک ندارد؛ جامعه سیاه، آدم‌های سیاه، آینده سیاه، دین سیاه، حکومت سیاه، دادگاه سیاه و در یک کلام روزگار سیاه! پیشکش مخاطب می‌شود.
از منظر جریان‌شناسانه باید گفت فرش قرمز جشنواره‌هایی نظیر کن، همواره برای سینماگران دگر‌اندیش پهن بوده‌اند؛ کسانی که با سودای شهرت و یا ثروت، چشم بر هویت ملی، باورها و اعتقادات خود و هموطنان‌شان به راحتی می‌بندند تا به نان و نامی برسند، ورشکستگان و شکست‌خوردگانی که جایی در جغرافیای هنری ملی سرزمین خود و مخاطبان بومی ندارند و صرفاً به مدد گزینش‌های شائبه‌برانگیز رسانه‌ای و جشنواره‌ای غیر بومی و خارجی برای مقطعی کوتاه بزرگ می‌شوند اما در حافظه تاریخی ملل به دلیل خیانت به داشته‌های فرهنگی و هتاکی نسبت به میراث‌های دینی، تاریخی و اجتماعی خودی، مورد انزجار و نفرت قرار می‌گیرند. نکته مهم تأکید عوامل جشنواره بر ساخت آثاری با این رویکرد توسط فیلمسازان خود آن کشورهاست تا این ادعا را مطرح کنند که «خودشان از خودشان روایت می‌کنند و نه دیگری».
از عوامل و بازیگران رده سوم و حتی چهارم! و استفاده از بازیگران آماتور و گاف‌های داستانی «عنکبوت مقدس» که بگذریم، سطح پایین اثر به جهت کیفی و فنی (فارغ از مباحث محتوایی) به قدری است که حقیقتاً نام گذاری این اثر به نام «فیلم»، توهین به شعور مخاطب و صنف سینماگران است. هرزنمای «عنکبوت مقدس» یک بیانیه فمنیستی است که می‌کوشد جامعه ایرانی را جامعه‌ای با مردانی مستبد، شیطان‌صفت، هوسباز و بی‌منطق نشان دهد. قهرمان این اثر، خبرنگار زنی است که اصطلاحاً به دنبال کشف حقیقت بوده و نمایده احقاق حقوق زنان معرفی می‌شود. برخی عوامل هرزنمای «عنکبوت مقدس» (کارگردان و بازیگر زن نقش اول فیلم) جلای وطن کرده و سالهاست در شبکه‌های تلویزیونی معاند با انقلاب فعالیت می‌کنند.
جشنواره سینمایی ماکیاولیستی کن می‌کوشد تا به هر وسیله ممکن، به اهداف از پیش تعیین‌شده خود برسد و رویکردهای انحرافی اخلاقی خود را تحقق بخشد. به‌طور کلی رویکرد دین‌ستیزی جشنواره کن در سال‌های اخیر با حمایت و تبلیغ آثاری که مبلغ همجنس بازی و بی بند و باری اخلاقی‌اند، وارد فاز جدیدی شده است. از سال ۲۰۱۰ بخش ویژه این جشنواره با عنوان «نخل طلای همجنس‌گرایی» و به منظور حمایت از پدیده همجنس‌گرایی افتتاح شده است.
«کن» همانند جایزه ادبی «نوبل»، جایزه سینمایی «اسکار» و… بخشی از دستگاه تبلیغی و پروپاگاندای غرب علیه اسلام، ایران و انقلاب اسلامی است؛ خط کلی جشنواره‌های ادبی و هنری در غرب، جدای از رویکرد اخیر کن نیست؛ اهدای جایزه به «اورهان پاموک» ترکیه‌ای،«ووله سوییکا» نیجریه‌ای، «وی.اس.نایپول» انگلیسی، «ایمره کرتژ» مجارستانی و… که همگی دارای آثار اسلام ستیزند، در همین امتداد صورت می‌گیرد. فیلم «آرگو» ساخته بن افلک (با محوریت تسخیر لانه جاسوسی آمریکا) در سال ۲۰۱۳ نیز با همین رویه، موفق به ربودن جایزه سینمایی اسکار می‌گردد.
اسلام‌ستیزی در جشنواره کن مسبوق به سابقه است؛ در سال ۲۰۱۹ فیلم سینمایی «احمد جوان» ساخته برادران داردن با محوریت معرفی مسلمانان به عنوان انسان‌های یاغی و قاتل که تحت‌تأثیر قرآن به آدم‌کشی روی می‌آورند! در کانون توجه این جشنواره قرار گرفت. مطرح ساختن اثری مانند «عنکبوت مقدس» در کن موضوع جدیدی نیست؛ با تفاسیر گفته شده یقیناً این برجسته‌سازی اولین و آخرین اتفاق در این خصوص نخواهد بود…
